NIK: z opieki wytchnieniowej w gminach i powiatach skorzystała tylko połowa chętnych

Program Opieka wytchnieniowa jest finansowany ze środków Funduszu Solidarnościowego, a jego głównym celem było odciążenie członków rodziny lub opiekunów osób z niepełnosprawnościami. W ramach opieki wytchnieniowej opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mogli skorzystać z pobytu dziennego lub całodobowego dla swoich podopiecznych. Program dawał też możliwość skorzystania ze specjalistycznego poradnictwa psychologicznego lub terapeutycznego oraz wsparcia w zakresie nauki pielęgnacji lub rehabilitacji i dietetyki.

Najwyższa Izba Kontroli objęła kontrolą Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) odpowiedzialne za przygotowanie i wdrożenie programu oraz 9 urzędów wojewódzkich i 26 gmin i powiatów.

Opieka wytchnieniowa: programy wojewódzkie były ogłaszane za późno

Jak informuje NIK, programy były ogłaszane bez wyprzedzenia, więc potencjalni zainteresowani mieli mało czasu na odpowiednie przygotowanie się do ich realizacji. Taka sytuacja ograniczała możliwość pełnego wykorzystania środków przeznaczonych na ten cel. Mogło mieć to także wpływ na niskie zainteresowanie programem.

Również późne rozstrzyganie naborów i konkursów oraz przedłużające się procedury zawierania umów przez MRiPS z wojewodami i organizacjami pozarządowymi ograniczały czas i zakres świadczenia opieki wytchnieniowej.

W konsekwencji pomoc świadczono tylko przez kilka miesięcy w roku. Ostatecznie ze wsparcia w skontrolowanych gminach i powiatach skorzystało w latach 2019–2021 zaledwie 53% osób spośród wszystkich ubiegających się o dofinansowanie.

Samorządy nie wykorzystały w pełni środków na opiekę wytchnieniową

Program był realizowany w niepełnym stopniu, bowiem w latach 2019-2021 jednostki samorządowe wykorzystały odpowiednio 30,5%, 58,5% i 77,9% przekazanych środków. Jednak z drugiej strony dane te pokazują, że wykorzystanie środków przez samorządy w badanym okresie sukcesywnie rosło. Ponad trzykrotnie wzrosła też liczba osób objętych wsparciem organizowanym przez samorządy – z ok. 3 tys. osób w 2019 roku do ponad 9 tys. w 2021 roku.

Jednocześnie w okresie objętym kontrolą ponad dwukrotnie zwiększył się zasięg terytorialny programu – w 2019 roku uczestniczyły w nim 324 gminy i powiaty, a w 2021 roku było to już 699 jednostek samorządowych.

W sumie w latach 2019–2021 (do 30 września) z różnych form opieki wytchnieniowej organizowanej przez jednostki samorządowe skorzystało ponad 16,5 tys. osób. W 2021 r. do programu przystąpiły również organizacje pozarządowe. Do 30 września 2021 r. pomoc w formie opieki i poradnictwa specjalistycznego świadczonego przez te organizacje otrzymało łącznie prawie 4 tys. członków rodzin lub opiekunów osób niepełnosprawnych.

NIK o tym, w jaki sposób ulepszyć program opieki wytchnieniowej

Najwyższa Izba Kontroli, uwzględniając stwierdzone przypadki niejednolitego podejścia przez gminy i powiaty do sposobu realizacji opieki wytchnieniowej, wniosła między innymi o podjęcie przez ministra rodziny działań mających na celu:

• uregulowanie kwestii związanych z procedurą udzielania usług opieki wytchnieniowej;
• stworzenie jednego rejestru obejmującego pełne dane o liczbie osób niepełnosprawnych;
• uregulowanie wymagań w zakresie organizacji i jakości udzielanych świadczeń opieki wytchnieniowej, w tym m.in. doprecyzowanie zasad naborów i kwalifikacji osób świadczących taką opiekę.

NIK rekomenduje ponadto aktywizację przez gminy i powiaty realizujące Program Opieki wytchnieniowej działań mających na celu przygotowanie do szybkiego wdrożenia i zapewnienia ciągłości opieki wytchnieniowej bezpośrednio po przyjęciu przez MRiPS kolejnego programu wsparcia wytchnieniowego.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Opieka długoterminowa jest na skraju przepaści - alarmują organizacje branżowe

Koalicja “Na pomoc niesamodzielnym”: pielęgniarska opieka długoterminowa ofiarą podwyżek dla medyków