Uwaga na wysokie stężenie cholesterolu LDL

Jedną z uwarunkowanych genetycznie chorób, mogących prowadzić do szybkiego postępu miażdżycy i zawału w młodym wieku, jest hipercholesterolemia rodzinna (FH). Dlatego gdy stężenie cholesterolu LDL u pacjenta przekracza 190 mg/dl, to zawsze sygnał alarmowy.

„W przypadku pacjentów ze stwierdzoną hipercholesterolemią rodzinną należy także wykonać przesiewowy lipidogram u członków jego rodziny. Oprócz wysokiego LDL-C powinno niepokoić także wysokie stężenie trójglicerydów. Pocieszający jest fakt, że obecnie pacjentów z hipercholesterolemią rodzinną możemy skutecznie leczyć, a tym samym zapobiegać pierwszym i ponownym incydentom sercowo-naczyniowym. Takie możliwości dają nam np. inhibitory PCSK9” — mówi kardiolog.

Zawał serca u młodych osób - gdy winne są czynniki genetyczne

W przypadku młodych osób z zawałem serca rzadziej występują klasyczne czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego, takie jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe czy cukrzyca. Choć oczywiście nie można ich wykluczyć, tak jak klasycznego zawału o etiologii miażdżycowej.

„W grupie młodych pacjentów z zawałem paradoksalnie nierzadko widzimy osoby szczupłe, wysportowane, u których częste są jednak czynniki genetyczne predysponujące do wystąpienia stanu prozakrzepowego osocza. W efekcie to często nie pęknięta blaszka miażdżycowa, ale materiał zatorowy blokuje przepływ krwi w zdrowej tętnicy. Przyczyną zawału o takiej etiologii jest najczęściej trombofilia, czyli wrodzona lub nabyta nadkrzepliwość” — wyjaśnia dr hab. Maciej Wybraniec.

Za trombofilie odpowiadają takie nieprawidłowości, jak mutacje genów: V czynnika krzepnięcia krwi (tzw. mutacja czynnika V Leiden), mutacja genu protrombiny, niedobór białka S i C. Przyczyną zaburzeń krzepnięcia może być także zespół antyfosfolipidowy.

„Co niezwykle ważne, badania w kierunku tych nieprawidłowości u pacjenta z zawałem o etiologii zatorowej powinny się odbyć już po zakończeniu leczenia ostrej fazy zawału, zazwyczaj po wypisie ze szpitala. Dlaczego? Stan nadkrzepliwości, typowy dla ostrej fazy każdego zawału, może imitować niektóre trombofilie. Niemniej jednak, gdy mamy takie podejrzenie, wydaje się zasadne zalecenie przewlekłego leczenia przeciwkrzepliwego już przy wypisie pacjenta ze szpitala, wraz ze stosowanymi standardowo lekami przeciwpłytkowymi (kwas acetylosalicylowy + klopidogrel). Odpowiednimi lekami dla pacjentów z trombofilią będą klasyczni antagoniści witaminy K (np. warfaryna), ponieważ leki z grupy NOAC mają swoje ograniczenia w tej populacji pacjentów” — podkreśla specjalista.

Zawał serca u młodych osób - groźne migotanie przedsionków

Za powstawanie skrzeplin prowadzących do zatorowości wieńcowej, powodujących ostre zespoły wieńcowe (OZW) w omawianej populacji, odpowiada u części chorych nieme lub jawne klinicznie migotanie przedsionków (AF).

„Badania pokazują, że w przebiegu tej arytmii u pacjentów występuje skłonność prozakrzepowa osocza. Dlatego gdy pacjent ma klinicznie jawny nawet jeden epizod AF w okresie okołozawałowym, wskazane jest wdrożenie przewlekłego leczenia przeciwkrzepliwego. Jeżeli przypuszczamy, że u podłoża zawału leżało migotanie przedsionków, to zalecane jest przedłużone monitorowanie elektrokardiograficzne z wykorzystaniem technik telemetrycznych” — wskazuje dr hab. Maciej Wybraniec.

Zawał serca u młodych osób - spontaniczne rozwarstwienie tętnicy wieńcowej

Zawał w młodym wieku może być również związany ze spontaniczną dysekcją tętnicy wieńcowej (SCAD). „Patologia ta jest częstsza u kobiet. Objawy kliniczne SCAD są różnorodne, ale najczęściej występuje silny ból w klatce piersiowej. Podstawowym badaniem w tym przypadku jest koronarografia rozszerzona o zastosowanie technik obrazowania wewnątrzwieńcowego (IVUS, OCT). W postępowaniu terapeutycznym stosuje się leczenie zachowawcze lub angioplastykę wieńcową. Ten typ zawału najczęściej pozostaje nierozpoznany w przypadku zastosowania samej arteriografii, dlatego wskazana jest szczegółowa ocena wspomnianymi technikami umożliwiającymi wizualizację przekroju tętnicy wieńcowej” — tłumaczy ekspert.

Kolejny aspekt etiologiczny zawałów u młodych dorosłych, to zawały typu 2, wtórne do dysproporcji pomiędzy zapotrzebowaniem a dostawą tlenu do komórek mięśnia sercowego.

„Do zawału tego typu i niedokrwienia mięśnia sercowego może dojść w przebiegu tachyarytmii związanej z migotaniem przedsionków, znacznego wzrostu ciśnienia tętniczego, niedokrwistości czy niedotlenienia tkanek w przebiegu infekcji obejmującej płuca (np. COVID-19). Ten typ zawału najczęściej nie wiąże się z koniecznością wykonania rewaskularyzacji” — zaznacza dr hab. Maciej Wybraniec.

Zawał serca o etiologii zakrzepowo-zatorowej - objawy typowe, 
choć często bagatelizowane

Objawy zawału o etiologii zakrzepowo-zatorowej są typowe dla OZW: to przede wszystkim silny ból wieńcowy w klatce piersiowej. „U osób młodych dolegliwości mogą być jeszcze bardziej wyrażone. Problem jednak w tym, że bywają często bagatelizowane. W efekcie chorzy zwlekają z wezwaniem pomocy, co przekłada się na większe uszkodzenie mięśnia sercowego i gorsze rokowanie w perspektywie krótko- i długoterminowej” — stwierdza kardiolog.

Wyjaśnia, że zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, czas od pierwszego kontaktu medycznego do reperfuzji powinien wynieść poniżej 2 godzin. „U młodych pacjentów z zawałem, którzy nie mają wykształconego krążenia obocznego, może dojść do nagłego zatrzymania krążenia w wyniku migotania komór jeszcze przed przyjęciem do szpitala” — przestrzega dr hab. Maciej Wybraniec.

Opóźnienie leczenia grozi rozwojem blizny mięśnia sercowego, patologicznym remodelingiem lewej komory i przewlekłą niewydolnością serca.

ZOBACZ TAKŻE: Zapalenie mięśnia sercowego w przebiegu COVID-19: spektrum powikłań może być bardzo szerokie

“Oblicza Medycyny”. Nowe możliwości leczenia pacjentów po zawale