Tylko 24 proc. Polaków odżywia się zdrowo. Dlaczego? [RAPORT]

• W czasie pandemii wzrosło spożycie tłuszczu, słodyczy, alkoholu, efektem czego był wzrost masy ciała u wielu Polaków.
• Polacy częściej też sięgali po produkty typu fast food.
• Niepokojącą zmianą jest znaczący wzrost spożycia tłuszczów i cukrów w gospodarstwach emerytów przy jednoczesnym spadku spożycia owoców i warzyw.
• W roku 2022 tylko 24 proc. Polaków odżywiało się zgodnie z normami, to znaczy zdrowo. Aż 29,6 proc. Polaków (zwłaszcza mężczyzn) uważa, że nie ma potrzeby zdrowo się odżywiać.

Walka z pandemią otyłości i nadwagi to jedno z najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed polskim systemem ochrony zdrowia. W ciągu ostatnich lat odsetek dorosłych cierpiących na otyłość w Polsce systematycznie rośnie. Eksperci szacują, że w 2025 roku otyłych będzie już 26 proc. kobiet i 30 proc. mężczyzn. Nadmierna masa ciała jest zaś “wstępem” do takich problemów zdrowotnych jak cukrzyca, nadciśnienie, nowotwory czy depresja.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Co czwarty polski ośmiolatek ma otyłość brzuszną. Niedzielski zapowiada działania systemowe

Zatrzymanie tego trendu może utrudnić dodatkowo fakt, że - jak wynika z najnowszego raportu: „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, 2022 r.” Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny - w czasie pandemii nasza dieta zmieniła się na taką, która wpływa bardziej niekorzystnie na zdrowie.

Polak w pandemii częściej wybierał “słodkie życie”

Jak wskazują autorzy raportu, ograniczenia związane z pandemią COVID-19 takie jak m.in. lockdown, praca zdalna, dodatkowa ilość czasu wolnego doprowadziły do wielu zmian zachowań konsumenckich. Zmieniły się zwyczaje dotyczące robienia zakupów, rodzaju kupowanych i spożywanych produktów, a także sposobu przygotowywania posiłków. Miało to swoje odbicie w wielkości spożycia posiłków czy przekąsek oraz w ich wartości energetycznej i odżywczej.

Wiele osób zwiększyło spożycie tłuszczu, słodyczy i alkoholu, w efekcie istotnie zwiększając swoją masę ciała. W przypadku spożycia cukru poszliśmy na rekord. Niekorzystne zmiany w diecie - jak zwracają uwagę eksperci - mogą wiązać się z szeregiem różnych problemów zdrowotnych. Grupą szczególnie narażoną na skutki nieprawidłowego żywienia są osoby starsze.

Osoby starsze częściej sięgają po masło i cukier

Ograniczanie spożycia żywności bądź dieta o małej wartości odżywczej mogą prowadzić u seniorów do niedożywienia. Z drugiej strony mniejsze zapotrzebowanie na energię przy zbyt wysokiej wartości energetycznej diety jest przyczyną nadwagi i otyłości. Jak pokazuje raport, w gospodarstwach emerytów wzrosło spożycie tłuszczów, głównie masła, podobnie cukru i wyrobów cukierniczych oraz mleka i serów. Nie odnotowano zaś wzrostu spożycia warzyw i owoców.

W czasie pandemii Polacy zdecydowanie częściej sięgali też po produkty typu fast food.

Na wsi wcale nie je się zdrowiej

Okazuje się, że dieta mieszkańców wsi wcale nie jest zdrowsza od diety osób z miast. To właśnie w gospodarstwach zlokalizowanych na wsi więcej spożywano pieczywa, mąki, ziemniaków, mięsa i cukru. Natomiast mieszkańcy gospodarstw na obszarach miejskich spożywali większe ilości warzyw i owoców - ale nadal konsumpcja była mniejsza od ilości zalecanych przez WHO. Gospodarstwa miejskie, co należy podkreślić, charakteryzowały się mniejszym spożyciem mięsa czerwonego i przetworów mięsnych, jednak zarówno w mieście, jak i na wsi, spożycie tych produktów było zbyt duże w porównaniu do zaleceń.

W odniesieniu do aktualnych norm żywienia, dieta Polaków, zarówno przed pandemią, jak i w czasie jej trwania, odznaczała się zbyt wysokim odsetkiem energii z tłuszczu, w tym z kwasów tłuszczowych nasyconych. Bardzo niska natomiast była zawartość w niej błonnika. Ponadto Polacy spożywali zbyt mało wapnia i witaminy D. Bardzo duże było spożycie sodu - każdy Polak zjadał go blisko 8 gramów dziennie. W praktyce jego spożycie było jeszcze większe, bo często był przyjmowany nieświadomie wraz z przetworzonymi wyrobami. Warto przypomnieć, że zalecana przez WHO maksymalna wartość jego spożycia to ok. 5 gramów dziennie.

Z danych prezentowanych w raporcie widać, że w 2022 r. tylko 24 proc. Polaków odżywiało się zgodnie z normami, to znaczy zdrowo. Respondenci pytani o czynniki utrudniające zdrowe odżywianie wskazywali na:

• wysokie ceny zdrowej żywności,
• zbyt długi czas, jaki wymaga przygotowanie zdrowego posiłku,
• gorszy smak tzw. zdrowego jedzenia.

Autorzy raportu alarmują, że mając na uwadze, jak wiele niekorzystnych cech charakteryzuje dietę Polaków, niezwykle ważne jest podjęcie kompleksowych działań w celu zmiany tej sytuacji. Te powinny być ukierunkowane przede wszystkim na zmianę postaw żywieniowych.

- Znaczna część Polaków nie korzysta z żadnych źródeł wiedzy o racjonalnym żywieniu, nie stosuje tej wiedzy w praktyce, a nawet nie widzi potrzeby, żeby zdrowo się odżywiać. To efekt tego, że w domach, a także w szkołach, edukacja zdrowotna praktycznie nie istnieje - podkreślają eksperci.

Jak pokazują wyniki prowadzonych na potrzeby raportu badań, aż 29,6 proc. Polaków (zwłaszcza mężczyzn) uważa, że nie ma potrzeby zdrowo się odżywiać.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Eksperci: otyłość zagraża stabilności systemu opieki zdrowotnej