Ciąża i karmienie piersią nie chronią przed nowotworem

Eksperci z Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników opracowali wspólne stanowisko zalecające wykonywanie badania USG piersi u kobiet w ciąży. Ma to związek ze wzrastającą liczbą zachorowań na raka piersi wśród kobiet w wieku rozrodczym i zbyt późnym rozpoznawaniem guza.

„Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet” — podkreśla dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld z Kliniki Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii — Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warsza-wie, jedna z 10 autorów nowych zaleceń. Wprawdzie większość zachorowań na raka piersi dotyczy pań w wieku pomenopauzalnym, ale chorują również młodsze kobiety. Wśród nich dominującą grupę stanowią osoby w wieku 32-38 lat.

„Rak piersi u kobiet z dwóch grup wiekowych: poniżej 35. roku życia i poniżej 40. roku życia, to 5-6 proc. wszystkich zachorowań na ten typ nowotworu, a trend jest wzrostowy” — informuje dr Jagiełło--Gruszfeld.

Kobiety rodzą coraz później

Jest faktem, że kobiety coraz później decydują się na macierzyństwo. „42 proc. dzieci rodzą kobiety powyżej 30. roku życia. A ponieważ rodzą coraz starsze panie, rak piersi w czasie ciąży będzie coraz większym problemem” — przewiduje dr hab. n. med. Wojciech Rokita, prezes elekt Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Według statystyk, rak piersi u ciężarnych (pregnancy-associated breast cancer, PABC), definiowany jako rak piersi rozpoznawany w ciąży lub w ciągu roku po porodzie, stanowi niespełna 5 proc. wszystkich nowotworów złośliwych gruczołu piersiowego. Ale i tu tendencja jest wzrostowa. Szacuje się, że w niedalekiej przyszłości zachoruje na niego jedna na 3 tys.-10 tys. kobiet w ciąży. Obecnie mediana wieku ciężarnych ze współistniejącym rakiem piersi wynosi 34 lata.

Rak piersi to choroba o agresywnym przebiegu

Autorzy wspólnego stanowiska w sprawie wykonywania badania USG piersi u kobiet w ciąży podkreślają, że nowotwory złośliwe piersi rozpoznawane u ciężarnych są zazwyczaj bardziej zaawansowane niż w populacji kobiet niebędących w ciąży. Wynika to prawdopodobnie z faktu, że rosnący guz w piersi traktowany jest jako fizjologiczna odpowiedź tkanki gruczołowej na zmiany hormonalne związane z ciążą. „Rak piersi u młodych kobiet jest nie tylko bardziej agresywny, ale też szybciej się rozwija” — przypomina dr hab. Wojciech Rokita.

W opinii ekspertów Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Onkologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, należy dołożyć wszelkich starań, żeby jak najwcześniej rozpoznać chorobę nowotworową. Obecnie diagnostyka u ciężarnych jest opóźniona przeważnie o 2-7 miesięcy od pojawienia się pierwszych zmian. A opóźnienie rozpoznania o sześć miesięcy wpływa, jak podkreślają, na zwiększenie o ponad 5 proc. ryzyka przerzutów nowotworowych do regionalnych węzłów chłonnych, co wiąże się ze zdecydowanie gorszym rokowaniem.

„Często spotykam się z opinią, że u kobiety w ciąży lub karmiącej nie ma potrzeby przeprowadzenia badania USG piersi. Niestety, ani ciąża, ani karmienie piersią nie chronią przed nowotworem. Dlatego czujność onkologiczna w tym czasie jest wskazana, a nawet — ze względu na podobieństwo objawów — powinna być większa. Nasze zalecenia są wskazówką dla lekarzy, w jaki sposób mogą najlepiej zadbać o swoje pacjentki” — mówi dr hab. Wojciech Rokita.

USG piersi - standardowe badanie u ciężarnych powyżej 35. r. ż.

10-osobowy zespół ekspertów zaleca, aby u wszystkich ciężarnych powyżej 35. roku życia było wykonywane nie tylko standardowe badanie kliniczne piersi przez lekarza ginekologa, ale również USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży. U ciężarnych poniżej 35. roku życia, bez klinicznych objawów choroby piersi i bez rodzinnych/genetycznych obciążeń występowaniem raka piersi, należy rozważyć wykonanie USG piersi w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży.

W przypadku stwierdzenia niepokojących zmian klinicznych w obrębie piersi (guza, zaczerwienienia lub obrzęku skóry piersi, powiększonych pachowych węzłów chłonnych) konieczne jest wykonanie wszystkich niezbędnych badań diagnostycznych, mających na celu wykluczenie raka piersi. Należą do nich: USG piersi, mammografia (z osłoną macicy), biopsja gruboigłowa podejrzanej zmiany w piersi oraz biopsja cienkoigłowa podejrzanych węzłów chłonnych pachowych — zgodnie ze standardami obowiązującymi u kobiet niebędących w ciąży. „Należy pamiętać, że u kobiet ciężarnych biopsja cienkoigłowa guza w piersi jest niediagnostyczna i stanowi duże ryzyko błędnej diagnozy” — napisali autorzy stanowiska.

Dr hab. Wojciech Rokita zaznacza, że USG piersi ma największą czułość spośród wymienionych badań diagnostycznych — 93-100 proc. Jest badaniem pierwszego rzutu w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych — potwierdza obecność raka z 90-procentową skutecznością. Co ważne, USG jest bezpieczne dla płodu, niedrogie i dostępne. Mammografia ma niższą czułość (86 proc.), ograniczone bezpieczeństwo dla płodu i jest badaniem drugiego rzutu, wykonywanym w celu oceny rozległości zmiany nowotworowej.

„Wykonywanie badań USG może istotnie przyspieszyć rozpoznanie, a co za tym idzie, szybciej zostanie rozpoczęte skuteczne leczenie raka piersi. (…) Uzasadnione wydaje się również stworzenie platformy, umożliwiającej raportowanie i monitorowanie wyników wykonanych badań USG u kobiet ciężarnych” — przekonują ginekolodzy i onkolodzy podpisani pod wspólnym stanowiskiem.

Nie ma przeciwwskazań do leczenia raka piersi u kobiet w ciąży

Jak zgodnie podkreślają specjaliści, wyniki leczenia raka piersi u ciężarnych nie powinny odbiegać od wyników leczenia chorych na raka piersi niebędących w ciąży. Warunkiem jest jednak prowadzenie diagnostyki i terapii ciężarnych chorych na raka piersi w wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących doświadczonym, wielodyscyplinarnym zespołem specjalistów.

Jak wyjaśnia dr hab. Wojciech Rokita, powinien to być ośrodek położniczy o trzecim stopniu referencyjności i odpowiednim doświadczeniu we wczesnym rozpoznawaniu raka piersi u kobiet ciężarnych oraz optymalnym prowadzeniu u nich ciąży. W skład zespołu wielodyscyplinarnego powinni wchodzić: ginekolog onkologiczny, onkolog kliniczny, perinatolog lub ginekolog-położnik oraz neonatolog.

Wyniki badań oraz wieloletnie doświadczenie lekarzy wskazują, że rozpoznanie choroby nowotworowej u kobiety w ciąży nie powinno wpływać na opóźnienie rozpoczęcia leczenia ani skutkować wymuszonym przerwaniem ciąży. Zmodyfikowana w odpowiedni sposób terapia nie stanowi ryzyka dla płodu oraz dalszego rozwoju dziecka, ale też nie traci na skuteczności.

„Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do leczenia raka” — podkreśla dr Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld. Jak dodaje, leczenie to jest nie tylko możliwe, ale wręcz konieczne. I dotyczy to zarówno leczenia chirurgicznego, jak i chemioterapii. „W wybranych przypadkach można rozważyć również zastosowanie radioterapii” — mówi.

Nowe zalecenia dotyczące USG piersi u kobiet w ciąży obowiązują od 6 października. Zostały opracowane z inicjatywy Fundacji Rak’n’Roll, która od trzech lat opiekuje się kobietami w ciąży z rozpoznanymi nowotworami złośliwymi, w tym rakiem piersi. Do tej pory z jej pomocy skorzystały 142 kobiety, które urodziły 123 dzieci. Kolejne wkrótce przyjdą na świat.