Refluks może doprowadzić do raka żołądka. Zgaga sygnałem alarmowym

Rak żołądka jest piątym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym i trzecią główną przyczyną zgonu z powodu chorób nowotworowych na świecie. Nawet dwa razy częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Najczęściej występuje w Azji Wschodniej, Ameryce Południowej i Europie Wschodniej. W 2020 r. wśród krajów Europy Centralnej i Wschodniej Polska znajdowała się na trzecim miejscu pod względem częstości występowania raka żołądka, tuż za Ukrainą i Rosją. Dane z Krajowego Rejestru Nowotworów z 2019 roku wskazują, że na nowotwory złośliwe żołądka w Polsce zapada rocznie 5100 osób.

W powyżej 50 proc. przypadków nowotwór jest zlokalizowany w okolicy odźwiernika żołądka. W 25 proc. dotyczy okolicy wpustu żołądka. Natomiast 15-20 proc. przypadków stanowią raki trzonu żołądka.

Rak żołądka typu jelitowego - głównym czynnikiem ryzyka jest bakteria Helicobacter pylori

Jeśli wziąć pod uwagę klasyfikację histologiczną, to najczęstszym nowotworem złośliwym żołądka, bo występującym aż w ponad 90 proc. przypadków, jest gruczolakorak (rak gruczołowy żołądka). Rzadziej występują inne nowotwory: chłoniaki, nowotwory podścieliskowe czy nowotwory neuroendokrynne.

Wyróżnia się dwa typy raka gruczołowego żołądka: jelitowy i rozlany. Najczęstszą przyczyną raka żołądka typu jelitowego jest infekcja Helicobacter pylori, która odpowiada za 80 proc. przypadków tego nowotworu.

– Jednak od momentu infekcji do rozwoju raka może minąć kilkadziesiąt lat. Stąd w Polsce rak żołądka występuje na ogół u osób starszych, powyżej 50. roku życia. Zapadalność rośnie wraz z wiekiem - powiedziała prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, kierownik Kliniki Chorób Wewnętrznych i Gastroenterologii Państwowego Instytutu Medycznego MSWiA, podczas warsztatów organizowanych przez firmę Servier „Rak żołądka. Wczesne objawy. Diagnostyka. Leczenie", które odbyły się 28 marca.

– Im dłuższa infekcja Helicobacter pylori, tym częściej możemy mieć do czynienia z rakiem żołądka, ponieważ są pewne etapy, przez które przechodzi infekcja, żeby zniszczyć błonę śluzową i wywołać owrzodzenie lub raka żołądka. Zaczyna się od zakażenia Helicobacter pylori. Potem dochodzi do powierzchownego zapalenia, a następnie do zapalenia coraz bardziej nasilonego, aż po zanikowe zapalenie, metaplazję, dysplazję i wystąpienie raka - sprecyzowała.

Ekspertka wskazała przy tym, że do infekcji H. pylori dochodzi najczęściej w wieku dziecięcym. Tylko 4 proc. wszystkich infekcji to te, do których dochodzi u osób dorosłych. Dodała, że w Polsce liczba zakażeń Helicobacter pylori systematycznie spada, co wynika przede wszystkim z bardziej rygorystycznego przestrzegania zasad higieny.

Wzrasta liczba raków żołądka na podłożu choroby refluksowej

Jednocześnie w Polsce obserwuje się wzrost liczby przypadków zachorowań na gruczolakoraka wpustu. Jednym z głównych czynników ryzyka raka gruczołowego okolicy połączenia przełykowo-żołądkowego, w tym wpustu, jest refluks żołądkowo-przełykowy, a więc stan, w którym kwas z żołądka powraca do przełyku, czasem powodując uszkodzenie błony śluzowej przełyku.

– Rak złącza przełykowo-żołądkowego rozwija się na podłożu choroby refluksowej, która objawia się zgagą. Wprawdzie zgaga nie jest typowym objawem raka żołądka, ale przy raku złącza przełykowo-żołądkowego, rozwijającym się na bazie choroby refluksowej, może nim być. Częstość występowania gruczołowego raka przełyku, powstającego na bazie choroby refluksowej, wzrasta lawinowo. Zaś czynnikami ryzyka choroby refluksowej jest nadwaga i otyłość - wyjaśniła prof. Rydzewska.

Powikłaniem choroby refluksowej jest przełyk Barretta, który jest traktowany jako stan przednowotworowy.

– Z tego powodu pacjenci z przełykiem Barretta są nadzorowani endoskopowo. Usuwane są wysepki nieprawidłowej śluzówki, dzięki czemu możemy zapobiegać rozwojowi raka. Powinniśmy leczyć chorobę refluksową. Wtedy nie dojdzie do powikłań, przełyku Barretta i rozwoju raka, albo zmniejszy się ryzyko jego rozwoju – podkreśliła prof. Grażyna Rydzewska.

Ekspertka apelowała, aby nie lekceważyć więc objawu, jakim jest zgaga, a niestety tak często się dzieje. Podobnie jak często lekceważona jest infekcja H. pylori.

Jednocześnie zaznaczyła, że “niestety nie ma czegoś takiego jak wczesne objawy raka żołądka”. Z tego powodu rak ten jest zwykle rozpoznawany jest zbyt późno.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Groźniejsza postać raka żołądka - coraz częściej rozpoznaje się typ rozlany nowotworu

Rak żołądka - postępowanie

– Złotym standardem w diagnostyce raka żołądka jest badanie endoskopowe przewodu pokarmowego i biopsja - powiedziała prof. Grażyna Rydzewska.

Jeśli rak żołądka jest miejscowo zaawansowany, wówczas postępowanie obejmuje zabieg operacyjny, choć w przypadku guzów ograniczonych do wewnętrznej ściany żołądka, zwykle małych (< 2 cm) i bez owrzodzenia można zastosować endoskopową resekcję śluzówki (EMR).

– Chirurgia jest najbardziej skutecznym leczeniem jeśli chodzi o nowotwory układu pokarmowego, także raka żołądka. Po radykalnej resekcji żołądka pięcioletnie przeżycia osiąga około 45 proc. pacjentów - wyjaśniła dr n. med Joanna Streb, kierownik Poradni Onkologicznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.

Szanse przeżycia zwiększa chemioterapia okołooperacyjna, którą można zastosować zarówno przed zabiegiem (chemioterapia neoadjuwantowa), jak i po nim (chemioterapia adjuwantowa, uzupełniająca). Chemioterapia może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z radioterapią.

– Chemioterapia przedoperacyjna, to chemioterapia indukcyjna, która ma na celu zmniejszyć zmianę, ułatwić chirurgom radykalność zabiegu. Takie leczenie przekłada się na wydłużenie czasu całkowitego przeżycia - wyjaśniła dr Joanna Streb, dodając, że chemioterapia stosowana po operacji ma na celu eliminację komórek nowotworowych pozostałych po operacji w żołądku lub węzłach chłonnych.

Jednak w Polsce rak żołądka diagnozowany jest najczęściej w stopniu zaawansowanym i nieresekcyjnym. Pogarsza to znacząco rokowanie i sprawia, że 5-letnie przeżycie całkowite osiąga mniej niż 30 proc. chorych

U pacjentów z chorobą rozsianą lub nieoperacyjnych, w zależności od innych uwarunkowań, stosuje się trzy linie terapii, jak jednak zauważyła dr hab. med. Marzena Wełnicka-Jaśkiewicz, prof. GUMed z Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, “po każdej z nich do kolejnej linii kwalifikuje się coraz mniej pacjentów”.

Przy czym ostatnia, 3. linia leczenia, przeznaczona jest dla uprzednio leczonych co najmniej dwoma schematami leczenia ogólnoustrojowego zaawansowanej choroby i z osiągnięciem czasu przeżycia bez progresji (PFS) większym niż 3 miesiące po 1. linii leczenia. Obecnie brak jest natomiast ustalonej terapii 3. linii w zaawansowanym raku żołądka.

W Polsce chorzy na raka żołądka w fazie zaawansowanej stanowią więc grupę o prawdziwie niezaspokojonych potrzebach terapeutycznych.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Rak przełyku, żołądka i jelita grubego - jak poprawić sytuację pacjentów?