Przypadek kliniczny: krztusiec u 6-letniego dziecka z przewlekłym kaszlem
Przypadek kliniczny: krztusiec u 6-letniego dziecka z przewlekłym kaszlem
Lek. Łukasz Durajski przedstawia przypadek kliniczny z własnej praktyki - 6-letniego dziecka z przewlekłym kaszlem, u którego zdiagnozował krztusiec.

– Wydawać by się mogło, że ta choroba właściwie zniknęła z gabinetów, już o niej zapomnieliśmy. Dla mnie stanowiła fragment historii medycyny. Obecnie wszyscy musimy ponownie stawić czoła krztuścowi i nie przegapić nawet najdrobniejszych, najbardziej dyskretnych jego objawów — apeluje lek. Łukasz Durajski, specjalizujący się w dziedzinie pediatrii w Klinice Endokrynologii i Diabetologii Dziecięcej Instytutu „Pomnik — Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie. Klinicysta opisuje przypadek z własnej praktyki.
PRZYPADEK KLINICZNY
Mama z 6-letnią córeczką zgłosiła się do mnie z powodu przewlekłego, trwającego od 10 tygodni, kaszlu u dziecka. Początkowo kaszel występował wieczorem pod postacią silnych napadów. Dziecko było konsultowane przez kilku pediatrów i leczone objawowo. Zastosowana terapia spowodowała złagodzenie objawów i zmianę charakteru kaszlu.
W momencie zgłoszenia się dziecka do mnie zwracał uwagę brak regularności występowania kaszlu. Pojawiał się on o różnych porach dnia, zarówno na zewnątrz, jak i w pomieszczeniu, i miał charakter pokasływania. W badaniu przedmiotowym: brak gorączki, kataru, duszności i innych cech infekcji.
W diagnostyce różnicowej brałem pod uwagę alergię, ale wraz z mamą dziewczynki nie byliśmy w stanie uchwycić czynnika sprawczego. W badaniach laboratoryjnych, których wyniki matka przedstawiła, również brak było odchyleń od stanu prawidłowego.
Badania dodatkowe
Zleciłem wykonanie zdjęcia RTG płuc. Badanie ujawniło obecność niewielkich zmian w miąższu płucnym. Podjąłem decyzję, by przeprowadzić ponownie podstawowe badania laboratoryjne razem z oceną wykładników stanu zapalnego. Wszystkie parametry ponownie były prawidłowe. Nadal nie miałem żadnego punktu uchwytu. Żaden z wyników badań dodatkowych nie przybliżał mnie do rozpoznania. Mama pacjentki miała zaplanowane konsultacje u alergologa i pulmonologa. Uznałem, że to pewnie najlepszy pomysł. Włączyłem wziewne leki steroidowe i przeciwkaszlowe.
Nieoczekiwane rozpoznanie: krztusiec
Kilka dni później mama dziewczynki przybiegła do mojego gabinetu z informacją, że jej mąż ma krztusiec. Zleciłem badania dziecka w kierunku krztuśca, które okazały się dodatnie. Tak więc rozwiązaniem mojej zagadki diagnostycznej było rozpoznanie postawione u ojca pacjentki. Zdarza się, że w przypadku przewlekłego kaszlu lekarze przepisują antybiotyk, który w sytuacji, gdy pacjent ma krztusiec, powoduje ustąpienie objawów. Ale w takim przypadku diagnoza nie zostaje ustalona.
To historia, którą będę pamiętał. Krztusiec, który — jak się do niedawna wydawało — przeszedł do historii medycyny, powrócił. I stał się problemem. Dlatego w przypadku dziecka z przewlekłym kaszlem warto zlecić badania w kierunku krztuśca, bo często, szczególnie u starszych pacjentów, choroba ta może mieć przebieg skąpoobjawowy.
Krztusiec: przebieg choroby
Krztusiec to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych wywoływana pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis). Najważniejszym objawem krztuśca jest bardzo silny, napadowy, przewlekły kaszel, któremu zwykle towarzyszy duszność i świst wdechowy, określany jako „pianie”, lub wymioty pod koniec napadu kaszlu. Krztusiec jest najgroźniejszy dla noworodków i niemowląt, jednak ciężko chorują również osoby starsze. Zachorować można w każdym wieku, a chorobę przechodzić kilka razy w życiu. Statystyki pokazują, że nawet 50 proc. niemowląt chorych na krztusiec wymaga hospitalizacji. Ciężkie powikłania odnotowuje się u 6 proc. chorych.
Źródłem zakażenia pałeczką krztuśca są chorzy — zarówno dzieci z pełnoobjawową chorobą, jak i młodzież czy osoby dorosłe, u których choroba może przebiegać łagodnie i niecharakterystycznie lub skąpoobjawowo. Krztusiec jest najbardziej zakaźny w pierwszych dwóch tygodniach choroby. W tym okresie leczenie jest też najbardziej skuteczne. Właściwa antybiotykoterapia skraca zaraźliwość do 5 dni.
Trzy fazy krztuśca u dzieci
U dzieci występują trzy fazy krztuśca. Pierwsza charakteryzuje się objawami typowymi dla infekcji dróg oddechowych: obecnością suchego kaszlu, kataru, stanów podgorączkowych, bólu i zapalenia gardła. W początkowym okresie krztusiec trudno jest odróżnić od wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych Powyższe objawy utrzymują się przez 1-2 tygodni.
Faza napadów kaszlu trwa ok. 2-4 tygodni. U niemowląt dominują napady duszności, łzawienie oczu, zaczerwienienie twarzy, sinica i bezdech. U starszych dzieci typowe napady kaszlu zwiększają stopniowo swoją częstotliwość.
W fazie zdrowienia stopniowo zmniejszają się częstotliwość i intensywność napadów kaszlu. Jednak może on się utrzymywać jeszcze nawet przez kilka miesięcy.
Możliwe powikłania krztuśca
Krztusiec generuje nadmierny wysiłek tkanki mięśniowej, która jest zaangażowana w trakcie kaszlu. Do powikłań krztuśca zalicza się: bezdech, który prowadzi pacjenta do dużego wyczerpania, a także niedotlenienie, sinicę, omdlenia i wymioty wywoływane nasilonym kaszlem. Mogą również pojawić się: krwawienie z nosa, uszu i ze spojówek, co jest związane z pękaniem naczyń krwionośnych w gałce ocznej i w obrębie twarzy. Może dojść także do obrzęku twarzy, uszkodzenia więzadła języka, dolegliwości brzusznych i przepuklin.
Do powikłań zagrażających życiu zalicza się ciężkie zapalenia płuc, co stanowi najczęstszą przyczynę zgonu u dzieci w przebiegu krztuśca. U pacjentów z ciężkim przebiegiem choroby dochodzi do niedotlenienia mózgu, które może prowadzić do wystąpienia drgawek, utraty przytomności, a nawet zgonu. U 1/3 chorych może dojść do nieodwracalnych zmian w mózgu. U części pacjentów krztusiec wiąże się z rozwojem padaczki.
Ochrona kokonowa przed ksztuścem
Krztusiec dotyczy przede wszystkim populacji osób dorosłych. To choroba, przeciwko której powinno się szczepić co 10 lat. W jej profilaktyce zaleca się stosowanie strategii kokonowej: szczepmy nie tylko dziecko, ale jego najbliższe otoczenie oraz kobiety ciężarne, które są w grupie ryzyka.
Objawy alarmowe mogące wskazywać na krztusiec
Krztusiec należy podejrzewać w przypadku, gdy kaszel:
- utrzymuje się dłużej niż 7 dni,
- nasila się w nocy,
- ma charakter napadowy.
- Objawy krztuśca u młodzieży i osób dorosłych mogą być znacznie łagodniejsze niż u niemowląt.
- Krztusiec może przebiegać jako: przewlekły kaszel bez innych objawów, przewlekłe zapalenie górnych dróg oddechowych z łagodnym kaszlem, zapalenie oskrzeli z uporczywym i męczącym kaszlem i (rzadziej) pod postacią zapalenia płuc.
- Napady kaszlu mogą nawracać w czasie przeziębień lub pod wpływem czynników drażniących.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Krztusiec to choroba wszystkich grup wiekowych
Objawów zakażeń dróg oddechowych nie można oceniać w sposób izolowany
Źródło: Puls Medycyny
Lek. Łukasz Durajski przedstawia przypadek kliniczny z własnej praktyki - 6-letniego dziecka z przewlekłym kaszlem, u którego zdiagnozował krztusiec.
Na krztusiec można zachorować w każdym wieku, a chorobę przechodzić kilka razy w życiu.iStock
Dostęp do tego i wielu innych artykułów otrzymasz posiadając subskrypcję Pulsu Medycyny
- E-wydanie „Pulsu Medycyny” i „Pulsu Farmacji”
- Nieograniczony dostęp do kilku tysięcy archiwalnych artykułów
- Powiadomienia i newslettery o najważniejszych informacjach
- Papierowe wydanie „Pulsu Medycyny” (co dwa tygodnie) i dodatku „Pulsu Farmacji” (raz w miesiącu)
- E-wydanie „Pulsu Medycyny” i „Pulsu Farmacji”
- Nieograniczony dostęp do kilku tysięcy archiwalnych artykułów
- Powiadomienia i newslettery o najważniejszych informacjach