Polska onkologia: pozytywne zmiany w refundacji, bolączką cały czas jest profilaktyka

20 czerwca rozpoczęło się X Forum Pacjentów Onkologicznych, które jest jedną z najważniejszych corocznych aktywności skupiających środowisko pacjentów onkologicznych z całego kraju oraz ekspertów, decydentów i mediów. Spotkanie otworzył briefing prasowy pt. “Polska onkologia – osiągnięcia ostatniego roku i co jeszcze przed nami”.

Refundacja leków w onkologii. “Pod tym względem rok 2021 był bardzo udany”

– Myślę, że rok 2021 w polskiej onkologii był bardzo udany. Staraliśmy się kompleksowo zmieniać różne programy lekowe, zwiększać dostępność do nich, ujednolicać zgodnie z wytycznymi europejskimi coraz więcej technologii lekowych - powiedział wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski.

Dodał, że bardzo dobrze układa się współpraca z Narodowym Funduszem Zdrowia, który “potem sprawnie realizuje te programy lekowe”.

Dodatkowo zaszły zmiany w Breast Cancer Unit zgodnie z uwagami pacjentów. Wiceszef MZ zwrócił uwagę, że organizacje pacjenckie przygotowały bardzo dobre raporty, w których wskazały, co należy poprawić.

– Jesteśmy w kontakcie z konsultantami krajowymi. Świetnie układa się współpraca z profesorem Maciejem Krzakowskim, który jest konsultantem krajowym w dziedzinie onkologii klinicznej. Współpracujemy także z konsultantem krajowym w dziedzinie ginekologii onkologicznej [prof. dr. hab. n. med. Mariuszem Bidzińskim - red.]. Mamy także nowego konsultanta ds. urologii. Jeszcze nie mieliśmy okazji się spotkać, ale myślę, że współpraca również będzie nam się dobrze układała - powiedział Maciej Miłkowski.

Wiceszef MZ wspomniał także o lipcowej liście refundacyjnej. Znajdzie się na niej kilka technologii lekowych w onkologii. Również na wrześniowej liście refundacyjnej znajdzie się kilka pozycji dotyczących onkologii, a konkretnie nowotworów hematologicznych.

– Na każdej liście do końca roku będą jakieś istotne zmiany [w onkologii i hematologii], na które są oczekiwane - zapowiedział Maciej Miłkowski.

– Część leków [w onkologii i hematologii], które były oczekiwane, są już na liście - dodał.

ZOBACZ TAKŻE: Projekt listy refundacyjnej od 1 lipca 2022: jakie zmiany w aptekach i programach lekowych?

Jak epidemia COVID-19 i wojna w Ukrainie wpłynęły na polski system ochrony zdrowia?

Filip Nowak, prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, stwierdził, że epidemia, z którą mierzymy się od dwóch lat, jest wyzwaniem dla całego systemu ochrony zdrowia i medyków oraz ogromnym zagrożeniem dla pacjentów, także dla pacjentów onkologicznych.

– Epidemia zmusiła zorganizowanie nowego systemu ochrony zdrowia dla pacjentów zakażonych koronawirusem SARS-CoV-2, co nie było bez znaczenia dla pozostałych pacjentów, ponieważ część łóżek przeznaczonych do standardowego leczenia musieliśmy przeznaczyć dla pacjentów z COVID-19 - przypomniał Filip Nowak.

Podkreślił jednak, że zapadła decyzja, iż “leczenie onkologiczne jest leczeniem, które trzeba chronić przed COVID-19 w sposób szczególny”.

– Podjęliśmy decyzję, aby nie włączać do opieki covidowej placówek, które zajmują się chorymi na nowotwory. Myślę, że to była mądra decyzja, dzięki której udało się pewnie ochronić wiele ludzkich żyć - zaznaczył.

Dodał, że w czasie epidemii COVID-19 zauważalny był spadek w realizacji świadczeń, ale pod tym względem sytuacja jest najlepsza właśnie w onkologii.

– W onkologii dostępność do świadczeń była większa niż w innych rodzajach świadczeń - powiedział Filip Nowak.

Prezes NFZ wyjaśnił także, że w związku z napływem uchodźców z Ukrainy, którzy także potrzebują opieki medycznej, również trzeba było wprowadzić zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia.

– Kierujemy ścieżkami terapeutycznym pacjenta, kierując go do odpowiedniej placówki w Polsce, a niekiedy także za granicą - wyjaśnił.

– To nie jest łatwe zadanie, ale staramy się pomagać uchodźcom z Ukrainy wymagającym leczenia, tak jak staraliśmy się pomagać pacjentom onkologicznym w czasie pandemii - dodał.

Filip Nowak zaznaczył, że NFZ stara się także zachęcać Polaków do działań profilaktycznych.

– Wprowadziliśmy opiekę koordynowaną dla chorych na raka jelita grubego. Mamy już 36 świadczeniodawców realizujących tę kompleksową opiekę - podał jeden z przykładów takich działań Funduszu.

Wnioski z pilotażu Krajowej Sieci Onkologicznej są obecnie analizowane

Prof. dr hab. n. med. Adam Maciejczyk, dyrektor Dolnośląskiego Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii we Wrocławiu, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, zabrał głos w sprawie pilotażu Krajowej Sieci Onkologicznej.

– Na podsumowanie pilotażu Krajowej Sieci Onkologicznej jest trochę za wcześnie, bo trwa do końca tego roku. Komitet sterujący analizuje dane - wyjaśnił prof. Adam Maciejczyk.

Jak jednak podkreślił, “pewne wnioski były już dawno widoczne”, szczególnie te, które dotyczą bezpośrednio pacjenta. Zwrócił uwagę na “bardzo ważną i użyteczną rolę” infolinii, bramki smsowej, aplikacji mobilnych i innych form komunikacji z pacjentem.

– Takie narzędzia komunikacji zostały wprowadzone w naszych ośrodkach i one się bardzo sprawdziły. W 2019 r. z tych narzędzi korzystało ok. 2 tys. osób rocznie, a w 2021 r. ponad 20 tys. To olbrzymi skok w zakresie poprawy komunikacji - podkreślił.

Kolejnym elementem ważnym dla pacjenta jest koordynator opieki onkologicznej.

– Rola koordynatora opieki onkologicznej nie była doszczegółowiona. Rozszerzyliśmy zakres jego działania. Cały czas też analizujemy, w jaki sposób poprawić proces koordynacji - wyjaśnił.

Zmiany zaszły także w zakresie standaryzacji opieki nad pacjentem.

– Wprowadziliśmy standaryzowane ścieżki pacjentów. Te ścieżki są wzbogacone o pomiary mierników jakościowych - wyjaśnił prof. Adam Maciejczyk.

Podkreślił, że przy dużym wsparciu Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowa, dzięki współpracy wszystkich ekspertów z tych jednostek, pilotaż niebawem znajdzie swój finał w postaci wdrożenia ustawy o KSO.

CZYTAJ TEŻ: Kraska: ustawa o krajowej sieci onkologicznej od 1 stycznia 2023 roku

Na jakim etapie jest realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej?

Prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie, zastępca dyrektora ds. Narodowej Strategii Onkologicznej i Badań Klinicznych, wyśnił, że w zakresie realizacji założeń Narodowej Strategii Onkologicznej (NSO) nastąpił postęp o 60 proc.

– Uważam, że to trochę za mało, jednak rok pandemiczny nie był dobry do podejmowania decyzji w zakresie ochrony zdrowia - wyjaśnił.

Ekspert wyliczył, że zmodyfikowano proces kształcenia studentów. Bardzo aktywnie działają promocje w zakresie świadomości społeczeństwa, chociażby w programie “Planuję Długie Życie”. Uruchomiono infolinię dotyczącą badań przesiewowych. Rozwijany jest projekt angażujący Internetowe Konto Pacjenta w przekazywaniu wiedzy o zdrowiu.

– Bardzo wykraczające poza realizację NSO są działania Agencji Badań Medycznych, czyli działania naukowe. Powstają centra wsparcia badań klinicznych, również dedykowane onkologii. Onkologia jest jednym z głównych beneficjentów konkursów na badania kliniczne niekomercyjne. Liczba badań klinicznych niekomercyjnych wzrosła na tyle istotnie, że przekroczyła założenia NSO. To bardzo dobrze, bo to zwiększa jakość opieki nad pacjentami - wyjaśnił prof. Piotr Rutkowski.

ZOBACZ TAKŻE: Konkurs na niekomercyjne badania kliniczne rozstrzygnięty [LISTA projektów]

W ramach realizacji założeń NSO następuje wymiana sprzętów, m.in. do mammografii, na mammografy cyfrowe.

– To, czego nie zrealizowaliśmy, to wprowadzenie Krajowej Sieci Onkologicznej, co jest przesunięte na początek 2023 r. - powiedział ekspert.

Jednak zgodnie z planem trwa proces akredytacji patomorfologii. Rok 2023 powinien dużo zmienić pod tym względem.

Prof. Piotr Rutkowski zwrócił uwagę, że wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego są częściowo zrealizowane, ale nie mają finalizacji w postaci rozporządzeń ministra zdrowia i oceny przez AOTMiT.

– Cały czas bolączką jest profilaktyka onkologiczna. Lipiec ma przywrócić profilaktyczną kolonoskopię, ale wciąż nie wprowadzono do badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego testu FIT - dodał onkolog.

– Zgodnie z planem jest realizowany pilotaż testu HPV-DNA. Być może w przyszłym roku wprowadzimy go do programu profilaktyki raka szyjki macicy. To rodzaj diagnostyki alternatywnej do klasycznej cytologii. Nadal nie wprowadzono ustawy odpowiedzialnej za to, że zdrowe osoby mogą otrzymać szczepionkę przeciw HPV, która nie jest obowiązkowa, ale jest całkowicie finansowana przez państwo. Póki co jest w 30 proc. odpłatna - wyjaśnił prof. Piotr Rutkowski.

CZYTAJ TEŻ: Test FIT pomaga wykryć raka jelita grubego. Może zwiększyć zgłaszalność na badania przesiewowe tego nowotworu

Pilotaż testu HPV-DNA: bliżej przełomu w profilaktyce raka szyjki macicy

Ważna profilaktyka i czujność onkologiczna lekarzy

Krystyna Wechmann, prezes Federacji Stowarzyszeń Amazonki, zwróciła uwagę, że polscy pacjenci powinni mieć większy dostęp do diagnostyki molekularnej, która umożliwia zastosowanie leczenia celowanego.

– Obecnie mamy możliwości szycia terapii na miarę, stosowania terapii personalizowanej - zaznaczyła.

Zwróciła uwagę, że tylko ok. 10 proc. pacjentów z rakiem płuca ma dostęp do tego typu diagnostyki. Jest ona większa w przypadku raka piersi, co istotnie przekłada się na lepsze efekty leczenia.

– Dostęp do diagnostyki molekularnej to w Polsce problem organizacyjny, jak i systemowy. Dbamy o to, aby wykorzystać Fundusz Medyczny w celu zabezpieczenia finansowego tej diagnostyki - powiedziała Krystyna Wechmann.

Dodała, że profilaktyka i czujność onkologiczna lekarzy to dwa niezbędne elementy potrzebne do wczesnego wykrycia nowotworu.

Podkreśliła jednocześnie, że współpraca między Rzecznikiem Praw Pacjenta a organizacjami pacjenckimi jest obecnie “mocna” jak nigdy przedtem.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej i WHO zapowiedziały współpracę. Opracują wskaźniki jakości