Jodek potasu: samorządowcy pytają, czy wydawanie tabletek musi nadzorować medyk

• Śląscy samorządowcy uważają, że potrzebna jest akcja informacyjna dla mieszkańców w sprawie jodku potasu. Dlaczego?
• Zgodnie z rekomendacjami resortu zdrowia osoby wyznaczone do wydawania tabletek w punktach dystrybucji nie muszą mieć szczególnych kwalifikacji zawodowych. Jednak wojewódzki plan akcji jodowej przewiduje, że bezpośrednie wydawanie preparatów jodowych powinien nadzorować pracownik ochrony zdrowia – np. lekarz, farmaceuta, pielęgniarka, ratownik medyczny. Podobne zalecenia wydały też niektóre sanepidy.
• Śląski Związek Gmin i Powiatów zwraca też uwagę na brak jasnych komunikatów dotyczących np. tego, gdzie ma być przyjmowana tabletka – czy może być wydawana do domu, czy musi być przyjmowana na miejscu.

Śląskie samorządy, które – podobnie jak gminy w innych regionach – otrzymały w ostatnim czasie tabletki jodku potasu na wypadek zdarzenia radiacyjnego, zwracają uwagą na niespójność przepisów o wydawaniu tego preparatu. Apelują o przeprowadzenie akcji informacyjnej dla mieszkańców.

Jodek potasu: brakuje precyzyjnych wytycznych

Stanowisko w tej sprawie opublikował w środę Śląski Związek Gmin i Powiatów, skupiający ponad 150 samorządów z woj. śląskiego. To jedna z największych samorządowych organizacji w kraju.

– Celem naszej interwencji jest zapewnienie jak najsprawniejszej dystrybucji jodku potasu, a tym samym zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom naszych miast – wyjaśnił członek zarządu Związku, prezydent Gliwic Adam Neumann.

W stanowisku samorządowcy m.in. zwrócili uwagę na niespójność rekomendacji ministra zdrowia z 2 marca 2022 r. z aktualnym planem akcji jodowej woj. śląskiego w kwestii nadzorowania wydawania tabletek jodku potasu.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Endokrynolog o tym, czym grozi przyjmowanie jodku potasu “na wyrost”

Zgodnie z rekomendacjami resortu zdrowia osoby wyznaczone do wydawania tabletek w punktach dystrybucji nie muszą mieć szczególnych kwalifikacji zawodowych (mowa jedynie o tym, że osoby niepełnoletnie powinny przyjąć produkt pod nadzorem rodzica/opiekuna lub osoby wykonującej zawód medyczny). Jednak wojewódzki plan akcji jodowej przewiduje, że bezpośrednie wydawanie preparatów jodowych powinien nadzorować pracownik ochrony zdrowia – np. lekarz, farmaceuta, pielęgniarka, ratownik medyczny. Podobne zalecenia wydały też niektóre sanepidy.

Nie wiadomo, czy tabletki z jodkiem potasu można zabrać do domu

Związek zwraca też uwagę na brak jasnych komunikatów dotyczących np. tego, gdzie ma być przyjmowana tabletka – czy może być wydawana do domu, czy musi być przyjmowana na miejscu.

Sprecyzowania wymaga również to, w jaki sposób tabletki trafią do osób przebywających w szpitalach, zakładach opiekuńczo-leczniczych czy aresztach śledczych, a także to, z jakiego źródła otrzymają tabletkę osoby zaangażowane w akcje ratownicze, pomoc medyczną i przedmedyczną, usunięcie lub zabezpieczenie źródła skażenia oraz zabezpieczenie skażonego terenu.

W ocenie samorządowców, potrzebna jest akcja informacyjna Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji dotycząca przyjęcia tabletki przez osoby spoza grup ryzyka, a także osoby z wątpliwościami lub przeciwwskazaniami – np. pacjentów z chorobami przewlekłymi.

Dystrybucja jodku potasu. Samorządowcy apelują o akcję informacyjną

– Kto i na jakiej podstawie oceni ewentualne przeciwwskazania i wyjaśni wątpliwości w chwili uruchomienia akcji jodowej? Wydaje się zasadne informowanie społeczeństwa z wyprzedzeniem o zasadach kwalifikowania do zażycia tabletki, grupach ryzyka, przeciwwskazaniach itd. – powiedział prezydent Gliwic, oceniając, że odpowiednio prowadzona akcja informacyjno-edukacyjna pozwoliłaby nie tylko uspokoić mieszkańców, ale przede wszystkim przygotować ich na moment, kiedy uruchomienie akcji będzie konieczne.

W ocenie samorządowców przemyślenia wymaga możliwość rozpoczęcia dystrybucji tabletek wśród mieszkańców z wyprzedzeniem, przed faktycznym pojawieniem się zagrożenia radiacyjnego.

– Obywatele wyposażeni w odpowiednią wiedzę na temat preparatu oczekiwaliby jedynie na sygnał władz o konieczności przyjęcia tabletki (...). Tym sposobem znacząco usprawnilibyśmy i przyspieszylibyśmy całą akcję, co przy zagrożeniu, jakim jest skażenie radiacyjne, ma niebagatelne znaczenie – wyjaśniają przedstawiciele zarządu ŚZGiP.

Samorządowcy podkreślają, że mają świadomość, iż rozpoczęta prewencyjna dystrybucja tabletek to działania rutynowe, przewidziane w przepisach na wypadek ewentualnego wystąpienia skażenia radiacyjnego, by zapewnić bezpieczeństwo obywatelom. Wyrażone w stanowisku wątpliwości służą jedynie zapewnieniu jak najsprawniejszej dystrybucji jodku potasu – tłumaczą.

Co w przypadku skażenia radiacyjnego?

Jak poinformował przed tygodniem wojewoda śląski Jarosław Wieczorek, do samorządów w regionie trafiło ponad 6,5 mln sztuk preparatu jodku potasu na wypadek zdarzenia radiacyjnego. Organizacją punktów wydawania tabletek zajmują się gminy. Nie należy stosować preparatów jodu na własną rękę. Wojewoda podkreślał, że dystrybucja jodku potasu ma na celu prewencyjne przygotowanie się na wypadek zdarzenia radiacyjnego.

Jeżeli dojdzie do skażenia radiacyjnego, wszyscy przebywający w woj. śląskim zostaną o tym powiadomieni dostępnymi kanałami. Będzie należało zgłosić się do najbliższego punktu dystrybucji w gminie. Nie trzeba być jej mieszkańcem. Zastosowanie jodku potasu w dawce blokującej funkcję tarczycy jest standardowym działaniem prewencyjnym, przygotowanym i zatwierdzonym przez WHO oraz Międzynarodową Agencję Atomistyczną na wypadek incydentu nuklearnego. Nie można jednak przyjmować jodku potasu na własną rękę i na zapas.

Zgodnie z przygotowaną na wypadek zdarzenia radiacyjnego ulotką w przypadku awarii elektrowni jądrowej i uwolnienia do atmosfery radioaktywnego jodu konieczne jest podanie osobom przebywającym na zagrożonym terenie tabletki z wysokim stężeniem stabilnego jodu. Jej przyjęcie nasyca tarczycę stabilnym jodem, blokując wchłanianie przez nią jodu radioaktywnego.

Jodek potasu: dawkowanie

Dawkowanie tabletek ze stabilnym jodem, który blokuje wchłanianie radioaktywnego jodu, zależy od wieku. Noworodki i niemowlęta do roku życia powinny przyjąć jedną czwartą tabletki, dzieci do 3 lat jedną drugą tabletki, dzieci do 12 lat – jedną tabletkę, osoby od 12 do 60 lat dwie tabletki, kobiety w ciąży i karmiące piersią – dwie tabletki.

Ryzyko podania jodku potasu występuje u osób powyżej 60 lat. Korzyści z zastosowania preparatu są mniejsze u osób po czterdziestce. Tabletka powinna być przyjęta w ciągu 2 godzin od zdarzenia radiacyjnego, je przyjęcie do ośmiu godzin od ekspozycji nadal jest korzystne. Czas rozpadu jodu radioaktywnego w powietrzu wynosi 8,5 doby.

Sytuację radiacyjną w Polsce można sprawdzać na mapie aktualizowanej przez Państwową Agencję Atomistyki: https://monitoring.paa.gov.pl/maps-portal. Z systemem monitorowania sytuacji radiacyjnej i bieżącymi działaniami podejmowanymi przez PAA można zapoznać się na stronie https://www.gov.pl/web/paa/nowa-mapa-radiacyjna-polski-panstwowej-agencji-atomistyki.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Lewiński: poza podaniem jodku potasu ważne są również inne metody prewencji