Wzrasta liczba zakażeń szpitalnych. Groźny nie tylko SARS-CoV-2 [RAPORT GIS]

Państwowa Inspekcja Sanitarna opublikowała raport “Stan Sanitarny Kraju w 2021 r.”. Omawiane są w nim zadania, jakie inspektorzy sanitarni podejmują w swojej codziennej pracy. Są nimi, podobnie jak w latach ubiegłych, nadzór m.in. nad bieżącą sytuacją epidemiologiczną polskich szpitali.

GIS: wzrasta liczba zakażeń w szpitalach

Okazuje się, że od kilkunastu lat obserwuje się tendencję wzrostową zgłaszalności liczby ognisk zakażeń szpitalnych. W 2021 r. zgłoszono rekordową liczbę 4431 ognisk - w tym 3 419 ognisk wywołanych SARS-CoV-2, co stanowiło 77,2 proc. wszystkich zgłoszonych ognisk zakażeń szpitalnych.

“Pandemia zakaźnej choroby COVID-19 wywołanej przez koronawirusa SARS-CoV-2 zdominowała zgłaszalność ognisk wywołanych tym czynnikiem w stosunku do wszystkich zgłoszeń ognisk zakażeń szpitalnych” - czytamy w raporcie.

Dla porównania - w 2020 roku zgłoszono 2800 ognisk, a w 2019 r. - 692.

Dlaczego wzrasta liczba zakażeń w szpitalach?

Jak czytamy w raporcie, zwiększoną zgłaszalność ognisk zakażeń szpitalnych na przestrzeni wielu lat należy wiązać z lepszym nadzorem ZKZS w podmiotach leczniczych, wykorzystaniem badań z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej, jak również wzrastającą świadomością personelu szpitali oraz lepszą realizacją obowiązujących przepisów związanych ze zgłaszalnością ognisk epidemicznych, w wyniku wejścia w życie nowej ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi do której wprowadzono przepisy o zgłaszaniu ognisk epidemicznych.

Zgodnie z danymi przekazanymi przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych w 2021 r. pod nadzorem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowały się 1 124 podmioty wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne.

W 2021 r. w porównaniu do lat ubiegłych odnotowano znaczący wzrost liczby przesyłanych raportów bieżących dotyczących sytuacji epidemiologicznej szpitala. Wzrost liczby zgłoszonych ognisk zakażeń szpitalnych odnotowano we wszystkich województwach.

Gdzie jest największy wzrost liczby zakażeń szpitalnych?

Największą zgłaszalność – 70 proc. wszystkich zgłoszeń z podmiotów leczniczych w 2021 r. zarejestrowano ze szpitali powiatowych/miejskich – 287 (44 proc.) oraz specjalistycznych (psychiatryczne, rehabilitacyjne) – 196 (30 proc.).

42 raporty końcowe z wygaszenia ognisk epidemicznych zostały zgłoszone z podmiotów leczniczych niebędących w strukturach szpitala, tj.

• 27 ognisk – zakłady opiekuńczo-lecznicze,
• 4 ogniska – stacje dializ,
• 4 ogniska – zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze,
• 4 ogniska – hospicja,
• 3 ogniska zgłoszone z ośrodków rehabilitacyjnych.

489 (75 proc.) z 651 podmiotów leczniczych, które zgłosiły ogniska w 2021 r., posiadały co najmniej jeden certyfikat zgodności systemu zarządzania jakością (ISO) lub inny certyfikat akredytacyjny, w tym akredytacje Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia (CMJ).

Zakażenia szpitalne - najczęstsze czynniki etiologiczne

W 2021 r. do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej zostało zgłoszonych 4 431 ognisk epidemicznych. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym, podobnie jak w roku 2020, był czynnik wirusowy – SARS-CoV-2.

W pozostałych 1012 ogniskach (z 4 431 zgłoszonych) najczęstszymi czynnikami etiologicznym były czynniki: bakteryjne – 910 (89,9 proc.), wirusowe – 70 (6,9 proc.), pasożytnicze – 12 (1,2 proc.) oraz grzybicze – 1 (0,1 proc.).

W 19 z 1012 (1,87 proc.) zgłoszonych ognisk epidemicznych nie udało się ustalić czynników etiologicznych wywołujących ogniska zakażeń szpitalnych.

Niepokojący wzrost bakteryjnych zakażeń szpitalnych

W 2021 r. w stosunku do roku 2020 odnotowano wzrost liczby ognisk epidemicznych wywołanych przez biologiczne czynniki bakteryjne, w szczególności: Clostridioides difficile, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii oraz Pseudomonas aeruginosa.

Z nadesłanych za 2021 r. zbiorczych rocznych raportów dotyczących sytuacji epidemiologicznej szpitala wynika, iż we wszystkich województwach, podobnie jak w latach ubiegłych, dominowały zakażenia żołądkowo-jelitowe wywołane przez Clostridioides difficile. W 2021 r. Clostridioides difficile była przyczyną 538 z 1012 ognisk, co stanowiło 53,16 proc. zarejestrowanych ognisk zakażeń (bez SARS-CoV-2). W ogniskach zakażeniu uległo łącznie 3878 osób. Ogniska Clostridioides difficile w 2020 r. stanowiły 41 proc. wszystkich zgłoszonych ognisk, zaś w 2019 r. 30 proc. wszystkich ognisk zakażeń w Polsce.

Autorzy raportu alarmują, że zakażenia wywołane przez laseczki Clostridioides difficile stają się coraz większym problemem epidemiologicznym w kraju ze względu na łatwość szerzenia się zakażeń nimi wywołanych w szpitalach, ciężki przebieg kliniczny uwarunkowany działaniem wytwarzanych przez nie toksyn – niejednokrotnie powodujący zgony osób zakażonych, a także nawrotowy przebieg choroby i długotrwałe leczenie.

Dodano, że drugim co do częstości czynnikiem etiologicznym wywołującym ogniska epidemiczne w 2021 r., podobnie jak w latach ubiegłych, w szpitalach była pałeczka Gram (-) Klebsiella pneumoniae, która od 2014 r. stanowi coraz większy problem epidemiologiczny. W 2021 r. Klebsiella pneumoniae była przyczyną 245 z 1012 (24,2 proc.) zarejestrowanych ognisk zakażeń. Zakażeniu w ogniskach uległo łącznie 1530 osób, zaś u 1185 pacjentów wykryto kolonizację przewodu pokarmowego. Ogniska zgłoszone zostały zarówno ze szpitali klinicznych, wojewódzkich, jak też powiatowych.

Wyjaśniono, że niekorzystnym zjawiskiem epidemiologicznym w zakresie zakażeń szpitalnych jest szerzenie się zakażeń wywołanych przez pałeczkę Gram (-) Klebsiella pneumoniae typu NDM (New Delhi) wytwarzające karbapenemazy, a także wytwarzające inne betalaktamazy o rozszerzonym spektrum substratowym (MBL, KPC, OXY-48, ESBL) wykazujące oporność na wszystkie dostępne antybiotyki betalaktamowe, a także na inne dostępne w lecznictwie szpitalnym i ambulatoryjnym antybiotyki.

W 2021 r. zgłoszono do państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych 158 ognisk epidemicznych wywołanych przez pałeczkę Klebsiella pneumoniae MBL, w tym 100 ognisk NDM (New Delhi metallo-β-lactamase). Ogniska epidemiczne o etiologii Klebsiella pneumoniae MBL zostały zarejestrowane we wszystkich województwach.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Bakterie oporne na antybiotyki zabijają więcej osób niż AIDS i malaria razem wzięte [RAPORT THE LANCET]