Terapia CAR-T: atuty włączenia preparatu do programu lekowego

Możliwość stosowania terapii CAR-T w ramach funkcjonującego programu lekowego jest bardzo dobrym rozwiązaniem, gdyż nie będzie konieczne podpisywanie nowych umów pomiędzy szpitalami i oddziałami wojewódzkimi NFZ, co umożliwi szybsze wdrożenie terapii do praktyki klinicznej.

Tisagenlecleucel musi być podawany w wykwalifikowanym ośrodku, posiadającym certyfikację podmiotu odpowiedzialnego, zgodnie z wymogami Europejskiej Agencji Leków (European Medicines Agency, EMA), oraz akceptację ministra zdrowia. Tę akceptację uzyskuje się po pozytywnej opinii Krajowej Rady Transplantacyjnej odnośnie do pobierania i wykorzystania autologicznych limfocytów.

Terapia CAR-T: kwalifikacja pacjentów do terapii

Zgodnie z zapisami ww. programu lekowego, do leczenia będzie można zakwalifikować dzieci i młodych dorosłych w wieku do 25 lat z ostrą białaczką limfoblastyczną z komórek B, którzy są oporni na leczenie lub mają drugi bądź kolejny nawrót choroby, i którzy spełniają kryteria włączenia do programu, w tym kryteria funkcjonalne, oraz nie mają przeciwwskazań medycznych do terapii CAR-T.

Kryteria te są zgodne ze wskazaniami rejestracyjnymi dla leku tisagenlecleucel. Kwalifikacja pacjentów do terapii będzie dokonywana przez Zespół Koordynacyjny ds. CAR-T, powołany przez prezesa NFZ. Członkowie zespołu będą podejmowali decyzje opierając się na kryteriach włączenia do programu lekowego, ocenie stanu klinicznego chorego i braku przeciwwskazań medycznych.

Terapia CAR-T: przebieg procedury

Technologia CAR-T polega na pobraniu od pacjenta jego własnych, czyli autologicznych limfocytów T, które poddaje się następnie genetycznej modyfikacji w warunkach ex vivo metodą transdukcji retrowirusowej w celu uzyskania ekspresji chimerowego receptora antygenowego (ang. chimeric antigen receptor, CAR). Z jego pomocą limfocyt jest w stanie rozpoznać komórki nowotworowe i precyzyjnie je zniszczyć. Otrzymane w ten sposób limfocyty CAR-T są następnie namnażane i z powrotem wprowadzane do organizmu pacjenta za pomocą pojedynczej infuzji dożylnej.

Skuteczność terapii CAR-T jest niewspółmiernie wyższa od dotychczas stosowanego leczenia, daje szansę na uzyskanie remisji u chorych na oporne lub nawrotowe nowotwory hematologiczne, u których dotychczas dostępne metody leczenia, w tym przeciwciała monoklonalne czy inhibitory szlaków sygnałowych, są nieskuteczne.

Terapia CAR-T: nowe terapie w nowych wskazaniach

W 2018 r. EMA zarejestrowała dwa pierwsze leki oparte na technologii CAR-T, tj. tisagenlecleucel (Kymriah) i axicabtagene ciloleucel, tzw. axi-cel (Yescarta). Pierwszy z nich ma wskazania rejestracyjne do leczenia dzieci i młodych dorosłych (do 25. roku życia) z rozpoznaniem ostrej białaczki limfoblastycznej B-komórkowej, którzy są oporni na leczenie lub mają drugi bądź kolejny nawrót choroby. Axicabtagene ciloleucel ma rejestrację dla dorosłych chorych na agresywne chłoniaki z dużych limfocytów B z niepowodzeniem po co najmniej dwóch wcześniejszych liniach leczenia.

Postęp w obszarze technologii CAR-T jest bardzo duży — co kilkanaście miesięcy rejestrowane są nowe terapie w nowych wskazaniach klinicznych. I tak w październiku 2020 r. EMA zatwierdziła kolejną terapię CAR-T, tj. Tecartus dla dorosłych chorych na chłoniaka z komórek płaszcza z nawrotem lub oporną chorobą po co najmniej dwóch wcześniejszych liniach systemowego leczenia.

W czerwcu 2021 r. EMA zarejestrowała idecabtagene vicleucel (Abecma) do stosowania u chorych na nawrotowego lub opornego szpiczaka plazmocytowego, którzy wcześniej otrzymali co najmniej trzy linie leczenia. Z kolei amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) dopuściła axicabtagene ciloleucel do stosowania u dorosłych chorych na chłoniaka grudkowego z opornością lub nawrotem choroby po co najmniej dwóch wcześniejszych liniach leczenia.

Rejestracja kolejnych terapii CAR-T wskazuje, że ta nowoczesna technologia staje się niekwestionowanym standardem leczenia chorych na oporne bądź nawrotowe nowotwory układu chłonnego, tj. ostrą białaczkę limfoblastyczną z prekursorowych komórek B, chłoniaki agresywne B-komórkowe, chłoniaka z komórek płaszcza, chłoniaka grudkowego i szpiczaka plazmocytowego.

Terapia CAR-T: możliwość udziału w badaniu klinicznym

Warto wspomnieć, że od ubiegłego roku pojawiła się w Polsce możliwość stosowania terapii CAR-T u chorych na opornego bądź nawrotowego szpiczaka plazmocytowego ramach badania klinicznego o akronimie Cartitude-4. Badanie jest prowadzone w trzech ośrodkach: Klinice Hematologii i Transplantacji Szpiku w Poznaniu, Klinice Transplantacji Szpiku i Onkohematologii Narodowego Instytutu Onkologii — Oddział w Gliwicach oraz w Klinice Hematologii Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie.

Umożliwienie dostępu do terapii CAR-T dla chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną jest niewątpliwie bardzo dużym sukcesem refundacyjnym, do którego przyczyniło się wiele osób i instytucji, w tym przede wszystkim Ministerstwo Zdrowia, eksperci kliniczni i systemowi oraz organizacje pacjenckie.

Kolejnym wyzwaniem refundacyjnym w najbliższym czasie będzie zapewnienie dostępu do terapii CAR-T dla chorych na agresywne chłoniaki z dużych komórek B. Dla chorych z tymi rozpoznaniami zarejestrowane są już dwie technologie CAR-T, tj. tisagenlecleucel i axicabtagene ciloleucel. Proces refundacyjny w tym wskazaniu klinicznym aktualnie się toczy. Wszyscy czekamy z nadzieją na jego pozytywne rozstrzygnięcie.

PRZECZYTAJ TAKŻE:

Prof. Kałwak: na refundację terapii CAR-T środowisko medyczne i pacjenckie czekało od dawna [KOMENTARZ]

Hematoonkologia długo czekała na terapię CAR-T

Terapia CAR-T refundowana w Polsce od 1 września. Dostępna w 4 ośrodkach