Strategia 3.0, czyli nowe rozwiązania w walce z epidemią koronawirusa w Polsce

Zmiany zaprezentował 3 listopada na konferencji prasowej minister zdrowia Adam Niedzielski. Opublikowane zostały też na rządowych stronach gov.pl jako "Strategia walki z pandemią COVID-19. Wersja 3.0".

Model opieki nad pacjentami z COVID-19 – jak wskazano – ma formę piramidy. Podstawą systemu jest diagnostyka i nadzór nad bezobjawowymi czy skąpoobjawowymi pacjentami, prowadzony w warunkach izolacji domowej przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Według szacunków dotyczy to od 80 do 90 proc. wszystkich zachorowań. Instytucjonalną formą opieki nad tymi pacjentami są izolatoria, dostępne także dla osób hospitalizowanych, u których ustąpiły wskazania do hospitalizacji. Na kolejnym poziomie – dotyczącym jak się szacuje od 10 do 20 proc. zakażonych – są oddziały szpitalne.

Dalsze zwiększanie bazy łóżkowej

Zwiększanie bazy łóżkowej dla pacjentów covidowych ma nastąpić m.in. przez przekształcenie części szpitali powiatowych, dzięki czemu będą one pełnić tylko i wyłącznie funkcje covidowe, a pozostałe będą przyjmować pacjentów z innymi schorzeniami.

Baza ma rosnąć w wyniku przekształcenia oddziałów internistycznych w szpitalach wojewódzkich, bądź to w całości, bądź w znaczącym procencie na potrzeby covidowe. Przewidziano także zaangażowanie prywatnych szpitali, które utworzą dodatkowe łóżka dla pacjentów z COVID-19.

W strategii zapisano, że przy dalszym wzroście zakażeń, przekraczającym pojemność bazy łóżkowej, możliwe będzie jej zwiększanie przez wydzielenie 35 proc. łóżek we wszystkich szpitalach z wyłączeniem specjalistycznych szpitali onkologicznych, pediatrycznych i ginekologiczno-położniczych.

Tzw. szpitale tymczasowe mają być uruchamiane zależnie od sytuacji epidemicznej w poszczególnych województwach.

Sposób postępowania z pacjentami w szpitalach uzależniony od liczby zakażeń

Nowa strategia zawiera m.in. wytyczne dla szpitali w zależności od stopnia transmisji koronawirusa i dziennej liczby wykrytych zakażeń. Sposób postępowania z pacjentami podejrzanymi o zakażenie i z rozpoznanym COVID-19 podzielono na cztery etapy:

Etap I - zwykła transmisja. Dzienna liczba nowo wykrytych przypadków SARS-CoV2: < 5 000 w skali kraju, lub według wskaźnika na województwa (strefa: biała, żółta, czerwona).

Etap II - nasilona transmisja. Dzienna liczba nowo wykrytych przypadków SARSCoV-2: od 5 000 do 20 000 lub wg wskaźnika na województwa (strefa: zielona, żółta, czerwona)

Etap III – bardzo nasilona transmisja. Dzienna liczba nowo wykrytych przypadków SARS-CoV-2: > 20 000.

Etap IV – stan krytyczny. Liczba pacjentów hospitalizowanych jednocześnie zbliża się do granicy rezerw łóżkowych, zaplanowanych na poziomie 35 proc. wszystkich łóżek w szpitalach, włączonych do leczenia pacjentów zakażonych (około 35 000 łóżek w skali kraju).

Transport pacjentów chorych na COVID-19 jest koordynowany przez głównych dyspozytorów medycznych. Dzięki uruchomionej platformie ELC (system rezerwacyjny łóżek szpitalnych) dyspozytorzy na bieżąco mogą monitorować dostępność oraz dokonywać rezerwacji łózek COVID na terenie województwa. Wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego ponadto ma możliwość monitorowania dostępności oraz rezerwowania łóżek na terenie innego województwa.

Przewóz pacjentów chorych na COVID-19 w przypadku:

• etapu I i II – odbywa się do szpitali na II i III poziomie,
• etapu III – do dowolnego szpitala,
• etapu IV – do szpitala tymczasowego.

CZYTAJ WIĘCEJ: COVID-19: nowe wytyczne dla szpitali w zależności od transmisji koronawirusa w Polsce [4 ETAPY]

Włączenie testów antygenowych do diagnostyki zakażeń koronawirusem SARS-CoV-2

Zmodyfikowana strategia zakłada wykorzystanie szybkich testów diagnostycznych (RDT) do diagnostyki COVID-19, w tym testów antygenowych, w SOR oraz na izbach przyjęć do diagnozy pacjentów z objawami, oraz pacjentów bezobjawowych w rozpoznanych ogniskach zakażeń, zgodnie z rekomendacjami WHO dla testów antygenowych.

Jak czytamy w dokumencie, testy antygenowe mają być wykorzystywane w każdym szpitalu już na I etapie epidemii, czyli zwykłej transmisji koronawirusa w przypadku pacjentów podejrzanych o zakażenie, ale zgłaszających się z innych powodów, a przy nasilonej transmisji (II etap) są dopuszczone jako podstawa rozpoznania w przypadku pacjentów objawowych, zwłaszcza na izbach przyjęć i szpitalnych oddziałach ratunkowych.

Wykorzystanie testów antygenowych uwzględnia już najnowsza definicja przypadku COVID-19.

Dalsza rozbudowa punktów wymazów - drive-thru i stacjonarnych

Najnowsza wersja strategii walki z COVID-19 zakłada m.in. dalszą rozbudowę sieci mobilnych punktów wymazów, co ma nastąpić przez:

• wydłużenie czasu ich funkcjonowania – przynajmniej do 12 godzin dziennie,
• zwiększenie ich liczby - docelowo ma być co najmniej jeden punkt wymazów w każdym powiecie, w dużych miastach zaś liczba punktów ma być proporcjonalna do liczby skierowanych na wymaz.

Jednocześnie zwiększana ma być liczba stacjonarnych punktów pobrań dla pacjentów, którzy ze względu na stan zdrowia nie mogą skorzystać z punktów typu drive-thru. Punkty takie mają działać w dużych placówkach opieki ambulatoryjnej.

Wykorzystanie pulsoksymetrów do monitorowania stanu zdrowia zakażonych przebywających w izolacji domowej

Walkę z COVID-19 mają usprawnić także pulsoksymetry przeznaczone do monitorowania stanu zdrowia chorych na COVID-19 przebywających w domach.

"Wysoki poziom stwierdzanych zakażeń spowodował konieczność bieżącego nadzoru nad pacjentami pozostającymi w izolacji domowej. Jest ona sprawowana na bieżąco przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, jednak kluczowe jest odpowiednio wczesne uchwycenie grupy pacjentów, którzy ze względu na pogorszenie stanu powinni trafić na leczenie szpitalne" - czytamy w strategii. Niezbędny do tego jest system monitorowania i nadzoru za pomocą prostych parametrów, które mogą być samodzielnie badane przez pacjenta.

Zgodnie z opiniami ekspertów medycznych - Ministerstwo Zdrowia powołuje się na stanowisko Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych - kluczowe znaczenie ma wartość saturacji, dlatego pacjenci przechodzący chorobę łagodnie i zakwalifikowani do opieki domowej mają samodzielnie wykonywać pomiary saturacji za pomocą wypożyczonych pulsoksymetrów i wraz w wynikami pomiaru temperatury wprowadzać je do aplikacji w telefonie. Dane zostaną przesłane do specjalnego centrum monitoringu (nowa jednostka, która zostanie powołana przez resort zdrowia) i w zestawieniu z jednorazową oceną ryzyka na podstawie wywiadu medycznego wskażą pacjentów, którzy wymagają hospitalizacji. "System będzie nadzorowany w centrach obsługi przez całą dobę, stanowiąc wsparcie dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej" - zapowiedziano w strategii.

Zwiększenie bazy izolatoriów

Do tej pory w izolatoriach dostępnych było 6,5 tys. łóżek. Teraz ich liczba ma zostać zwiększona do 10 tys. i znaleźć się łącznie w 55 obiektach na terenie całej Polski. Izolatoria pomogą w zwiększaniu bazy szpitalnej dla pacjentów wymagających szczególnej opieki. Zgodnie ze strategią, mają do nich trafiać:

• osoby z potwierdzonym COVID-19 niemogące przebywać w izolacji domowej ze względu na narażenie innych domowników będących w grupach podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19 (wg kryteriów ECDC: szczególnie wiek powyżej 65 lat i choroby układu krążenia, układu oddechowego);
• pacjenci odsyłani ze szpitali na okres rekonwalescencji, aby możliwie efektywnie wykorzystać dostępną bazę szpitalną dla pacjentów wymagających szczególnej opieki.

Automatyczna decyzja o izolacji osoby zakażonej i jej współdomowników

W strategii 3.0 zauważono, że obecny rozproszony charakter pandemii, przy dużej liczbie stwierdzanych nowych przypadków utrudnia skuteczne i szybkie dotarcie do każdego pacjenta w celu przeprowadzenia wywiadu epidemiologicznego. Dlatego przyjęto, że decyzja o izolacji zapada automatycznie z chwilą potwierdzenia dodatniego wyniku. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania wirusa przyjęto także, że osoby zamieszkujące wspólnie z osobą zakażoną podlegają kwarantannie od chwili potwierdzenia zakażenia u osoby izolowanej, bez konieczności oczekiwania na decyzję służb sanitarni-epidemicznych.

W obowiązującym od 3 listopada rozporządzeniu wprowadzającym tę zmianę wyłączono z obowiązku kwarantanny osoby wykonujące zawody medyczne.

CZYTAJ WIĘCEJ: Automatyczna kwarantanna dla współdomowników osób zakażonych koronawirusem, z wyjątkiem medyków

Wsparcie dla lekarzy rodzinnych

Jak podkreślono w strategii, przebieg zakażenia SARS-CoV-2 u 80-90 proc. pacjentów jest lekki, bez objawów choroby bądź z umiarkowanych ich nasileniem, niewymagającym leczenia w warunkach szpitalnych, dlatego podstawowa opieka zdrowotna jest głównym miejscem diagnostyki w kierunku zakażenia (poprzez punkty drive-thru). Do lekarzy POZ należeć też będzie planowany zdalny monitoring poziomu saturacji u pacjentów z grup ryzyka przebywających w domu.

"W chwili obecnej 33 2914 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej jest zaangażowanych w walkę z COVID-19. Zakładając, że każdy z lekarzy dziennie skonsultuje 3 pacjentów z zakażeniem, potencjalnie daje nam to około 100 000 porad na dobę. Uznając, że przy bezobjawowym bądź skąpoobjawowym przebiegu oraz przy wspomaganiu monitorowania za pomocą pulsoksymetrii u grupy z powiększonym ryzykiem wystarcza kontakt co 3 dni, opieką zostanie objętych jednoczasowo ponad 300 000 pacjentów" - wyliczono w dokumencie.

Strategia przewiduje, że gdy liczba pacjentów z potwierdzonym zakażeniem COVID-19 w izolacji domowej przekroczy możliwości systemu podstawowej opieki zdrowotnej, opieka nad tą grupą może zostać wzmocniona specjalistami z innych dziedzin medycyny, udzielającymi świadczeń opieki zdrowotnej w poradniach specjalistycznych (ich liczbę resort szacuje na 49 338 - dane z systemu informatycznego Centrali NFZ, według stanu na dzień 26 października 2020 r.), rezydentami i studentami medycyny ostatnich lat.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia