Nie tylko pilotaż centrów zdrowia psychicznego. Psychiatria potrzebuje także pieniędzy

Ustawa o zdrowiu psychicznym, a wraz z nią przekucie pilotażu opieki środowiskowej na trwałe systemowe rozwiązanie, czekają na przyspieszenie prac legislacyjnych. Aby jednak sytuacja polskiej psychiatrii uległa realnej poprawie, konieczne jest dogonienie Europy w kwestii finansowania opieki psychiatrycznej.

Gościem w kolejnym odcinku programu „Oblicza Medycyny”, realizowanym w ramach projektu „Psychiatria kontra wyzwania współczesności”, był lek. Marek Balicki, z którym porozmawialiśmy o trwającym od 2018 roku pilotażu modelu środowiskowego w psychiatrii dorosłych.

Co dały systemowi centra zdrowia psychicznego, stanowiące podstawę nowego modelu opieki?

– Przede wszystkim stworzenie centrów zdrowia psychicznego przyniosło radykalną poprawę dostępności. W tej chwili funkcjonuje ich 33, mimo pandemii doszło kilka nowych placówek. Opieką w ramach centrów jest dziś objętych prawie 12 proc. dorosłych mieszkańców Polski. Każda taka placówka posiada punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny, działający w każdy dzień roboczy w godzinach 8-18, gdzie może zgłosić się osoba doświadczająca kryzysu psychicznego lub jej bliscy. Nie ma potrzeby wcześniejszego umawiania się lub posiadania skierowania – wyjaśnił lek. Marek Balicki, dodając że centra świadczą opiekę kompleksową i skoordynowaną, a co najważniejsze, w naturalnym dla pacjenta środowisku.

Nie tylko centra zdrowia psychicznego

Nowością wprowadzoną do systemu w ramach pilotażu jest także asystent zdrowienia. Jest to osoba, która sama przebyła kryzys psychiczny i wspiera w opiece nad chorymi profesjonalistów medycznych. Lek. Marek Balicki podkreśla, że dzięki elastycznej formie finansowania i organizacji, centra zdrowia zdołały zapewnić ciągłość opieki w warunkach pandemii, szczególnie podczas pierwszych tygodni. Podobnie było z zapewnieniem ciągłości działania zespołów leczenia środowiskowego.

– Pilotaż kończy się 31 grudnia 2022 roku. Jeśli zostanie oceniony pozytywnie, a wszystko na to wskazuje, zostaną wdrożone zmiany systemowe. Do tego jednak powinna powstać nowelizacja ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Prace nad nią się zaczęły, ale póki co idą powoli. Aby je przyspieszyć, potrzebna jest decyzja polityczna ministra zdrowia – wskazał ekspert.

Jak dodał, sieć centrów musi zostać uzupełniona o sieć ośrodków specjalistycznych, ponieważ dziś brakuje trzeciego poziomu referencyjności w psychiatrii dorosłych. Ponadto powinny powstać placówki przeznaczone dla pacjentów w szczególnie trudnej sytuacji zdrowotnej (np. z zaburzeniami odżywania lub ze spektrum autyzmu), opieka nad którymi wymaga specjalnej wiedzy i umiejętności.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Zaburzenia ze spektrum autyzmu - potrzeba polskich standardów diagnostyki i terapii

Psychiatria potrzebuje pieniędzy

Poziom wydatków na polską psychiatrię, zarówno dorosłych jak i wieku rozwojowego oraz leczenie uzależnień, wynosi mniej niż 3,5 proc. ogólnych wydatków Narodowego Funduszu Zdrowia. Sprawia to, że odstajemy znacząco od europejskiej średniej – większość państwa Europy wydaje na opiekę psychiatryczną ok.6-7 proc. ogółu nakładów na zdrowie, w Niemczech ten odsetek wynosi aż 10 proc.

– Pierwszy krok w celu poprawy sytuacji w psychiatrii to podniesienie nakładów. (…) Najbardziej optymalnym podejściem wydaje się stopniowe zwiększanie finansowania przebiegające jednocześnie ze zmianami w organizacji i dostępności do świadczeń. Przykładem tego podejścia są reforma psychiatrii dziecięcej oraz pilotaż centrów zdrowia psychicznego – powiedział w programie ”Oblicza Medycyny” lek. Marek Balicki.

Jego zdaniem tak niskie finansowanie psychiatrii to dowód na jej systemową stygmatyzację.

W psychiatrii dorosłych czeka nas zwiększenie wydatków o 50-60 proc. w ciągu kolejnych dwóch, trzech lat. Nie powinno to być dużym wyzwaniem, biorąc pod uwagę fakt, że budżet NFZ się zwiększa i ochrona zdrowia będzie mogła również liczyć na dodatkowe środki unijne – ocenił lek. Marek Balicki.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Reforma psychiatrii dzieci i młodzieży w dużym stopniu opiera się na psychologach

Reformę leczenia uzależnień trzeba skorelować z procesem modernizacji psychiatrii