Matka Polka się starzeje, a dzieci rodzi coraz mniej

Jak wynika z najnowszego raportu GUS "Sytuacja demograficzna Polski do 2020 roku. Zgony i umieralność” mamy do czynienia z bardzo niskim poziomem urodzeń. Odnotowany w 2020 r. spadek liczby urodzeń potwierdza, że Polska wkroczyła w okres kolejnego kryzysu demograficznego, (który miał już przejściowo miejsce w latach 1997–2007), ale obecny prawdopodobnie może mieć charakter dłuższej tendencji.

Rodzi się za mało dzieci by zapewnić zastępowalność pokoleń

Kluczowym czynnikiem wpływającym na liczbę i strukturę ludności jest liczba rodzących się dzieci. Jak podkreślają autorzy raportu, aby zapewnić stabilny rozwój demograficzny kraju, to w danym roku - na każde 100 kobiet w wieku 15–49 lat - powinno przypadać średnio, co najmniej 210–215 urodzonych dzieci, obecnie przypada ok. 138. Taki stan rzeczy wynika przede wszystkim z odkładania przez młodych ludzi na później decyzji o założeniu rodziny i posiadaniu też mniejszej liczby dzieci.

Trend depresji urodzeniowej trwa już prawie 30 lat - od 1990 r. wielkość współczynnika dzietności kształtuje się poniżej 2, czyli nie gwarantuje prostej zastępowalności pokoleń. Z roku na rok zmniejszała się liczba urodzeń, a od 1998 r. nie osiąga 400 tys. (z wyjątkiem lat 2008–2010 oraz 2017 r., kiedy nastąpiły jej wzrosty).

Pod względem urodzeń w powojennej Polsce najgorszy był rok 2003 r., kiedy urodziło się jedynie 351 tys. dzieci. W 2019 r. sytuacja wyglądała nieco lepiej, wtedy na świat przyszło 375 tys. niemowląt. W 2020 r. z liczbą urodzeń 355 tys. ponownie zbliżyliśmy się do „tragicznego” roku 2003.

Wiek rodzących stale się przesuwa

Tak jak wskazują autorzy raportu GUS te nieoptymistyczne statystyki to efekt tego, że znacząco podniósł się średni wiek, w którym Polki rodzą pierwsze dziecko. Obecnie wynosi 29 lat. W 1997 roku statystyczna Polka rodziła swoje pierwsze dziecko w wieku 24 lat. Niestety wszystko wskazuje, że jeżeli nie zmieni się styl naszego życia, wkrótce wskaźnik ten przekroczy 30 lat.

Jak podkreśla GUS, obserwowane po 1990 roku zmiany spowodowały przesunięcie najwyższej płodności kobiet z grupy wieku 20-24 lata do grupy 25–29, a obecnie także do grupy 30-34 lata. Znaczący wzrost płodności ma miejsce także w najstarszych grupach wieku. Obecnie już ponad połowa rodzących ( 53 proc.) to kobiety w wieku co najmniej 30 lat.

Dr Grzegorz Mrugacz, specjalista ds. leczenia niepłodności, dyrektor medyczny Klinik Bocian w rozmowie z portalem pulsmedycyny.pl przyznaje, że o ile różne czynniki wpływają na to, że obecnie wiele kobiet odkłada w czasie plany macierzyńskie, to biorąc pod uwagę aspekty medyczne, nie jest to zjawisko korzystne, bowiem w dużej mierze płodność kobiet warunkuje wiek.

Ciąże wysokiego ryzyka

- Z upływem lat zmniejsza się nie tylko liczba i jakość komórek jajowych, a tym samym ich zdolność do zapłodnienia, ale również pojawia się więcej zagrożeń związanych z utrzymaniem i rozwojem ciąży - mówi specjalista.

Dr Mrugacz zwraca uwagę, że problemy z płodnością mogą pojawić się w każdym wieku, ale jest ich zdecydowanie więcej u kobiet, które decydują się na dziecko po około 35 roku życia. - Biorąc pod uwagę aspekt biologiczny, największe szanse na zajście w ciążę w każdym cyklu miesięcznym mają dwudziestolatki i sięgają one ok. 20-25 proc.. Warto pamiętać, że z wiekiem zmniejsza się rezerwa jajnikowa, częściej również dochodzi do cykli bezowulacyjnych, podczas których nie może dojść do zapłodnienia. Procesy zachodzące w organizmie mogą również negatywnie wpływać na tkanki jajnika - wyjaśnia.

Doktor zwraca uwagę, że u kobiet starających się o ciążę w późniejszym wieku rośnie także ryzyko wystąpienia zaburzeń i chorób układu rozrodczego, które mogą utrudnić naturalne zapłodnienie i bezpieczny przebieg ciąży. Do nich należą endometrioza, PCOS, mięśniaki macicy, torbiele jajników i różnego rodzaju infekcje.

Jakie są najczęstsze powikłania -u ciężarnych- mające związek z ich wiekiem?

- Z wiekiem kobiet rośnie ryzyko utraty ciąży, jak również pojawienia się poważnych powikłań ciąży, chociażby takich jak ciąża pozamaciczna, nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, czy też cukrzyca ciążowa. Poza tym rośnie ryzyko wystąpienia nieprawidłowości chromosomalnych płodu, czyli wad genetycznych - tłumaczy dr Mrugacz i dodaje, że bez wątpienia warto, aby kobiety, które odkładają decyzję o ciąży, sprawdzały stan swojej płodności, kontrolowały zdrowie u ginekologa, wykonywały regularnie USG, ale też weryfikowały hormony i rezerwę jajnikową.

Jak zaznacza nasz rozmówca, takie działania profilaktyczne mogą pomóc wykryć ewentualne problemy związane z płodnością i podjąć działania, które zwiększą szansę na urodzenie dziecka w przyszłości.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Powikłania ciąży - naukowcy mogą przewidzieć, u których kobiet się rozwiną

RPP: eksperci rekomendują szczepienia przeciwko COVID-19 kobietom w ciąży