Eksperci: Zapewnienie samowystarczalności zaopatrzenia w krew będzie coraz trudniejsze

Eksperci mówili o tym z okazji publikacji raportu „Krew. Lek, wartość, zasób. Aktualne wyzwania i potrzeby związane z przetoczeniami krwi w chorobach przewlekłych”, opracowanego przez Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów (PTHiT).

Spada liczba osób, które potencjalnie mogą być dawcami krwi

Prezes Towarzystwa prof. dr hab. n. med. Iwona Hus podkreśliła, że stale zwiększa się zapotrzebowanie na krew, bo coraz więcej jest pacjentów z chorobami przewlekłymi wymagających stałych przetoczeń.

„Jednocześnie spada liczba osób, które potencjalnie mogą być dawcami” – dodała. Jednym z powodów jest starzenia się naszego społeczeństwa.

Według obecnie obowiązujących zasad 65 lat to górna granica wieku dawców krwi. Z braku dawców coraz częściej mówi się o tym, żeby ten limit wieku wydłużyć. Tym bardziej, że od kilku lat liczba osób regularnie oddających krew w zasadzie się nie zmienia. Polska polega na honorowych dawcach krwi. Regularnie krew oddaje 1,5 proc. populacji naszego kraju, czyli 2,6 proc. osób w wieku produkcyjnym.

Zaopatrzenie w krew jest nadal stabilne, ale to nie jest już wystarczające. W latach 2015-2019 było około 600 tys. dawców (prawie 605 tys. w 2015 r. i 591 tys. w 2019 r.). W 2015 r. było 1246,4 tys. donacji, w 2019 r. podobnie – 1291,4 tys. Jednak w tym okresie (od 2015 do 2019 r.) liczba pozyskanych jednostek koncentratów krwinek czerwonych (KKCz) wzrosła jedynie o 3 proc. W 2019 r. uzyskano 1180,3 jednostek KKCz.

„Tymczasem liczba przetoczeń zwiększa się z roku na rok” – podkreśliła prof. Iwona Hus.

Eksperci: Coraz częściej okresowo będzie brakować krwi

Specjaliści się obawiają, że coraz częściej okresowo będzie brakować krwi, na przykład w czasie wakacji. Pokazała to pandemia COVID-19. W drugim i trzecim kwartale 2020 roku aż o 17 proc. spadła liczba dawców krwi. Coraz większe znacznie poza pozyskaniem większej liczby dawców, będzie miało optymalne wykorzystanie krwi oraz zastosowanie leków, które u niektórych pacjentów mogą zastąpić przetoczenia.

Komu najczęściej przetaczana jest krew?

Krew najczęściej przetaczana jest osobom cierpiącym na choroby przewlekłe powodujące niedokrwistość, takie jak:

• choroby nowotworowe,
• schorzenia zapalne autoimmunizacyjne,
• przewlekle zakażenia,
• niewydolność nerek,
• choroby sercowo-naczyniowe.

Na te schorzenia przypada dwie trzecie przetoczeń. Jedynie co trzecia transfuzja wykonywana jest z powodu zabiegów chirurgicznych i wypadków.

„Niektóre choroby przewlekłe prowadzą do stałego uzależnienia od transfuzji” – zwróciła uwagę dr n. med. Bożena Katarzyna Budziszewska, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie hematologii dla województwa mazowieckiego. Przykładem są tzw. zespoły mielodysplastyczne (MDS), które są hematologiczną chorobą nowotworową. Aż połowa pacjentów z tą chorobą wymaga regularnych transfuzji. U tych pacjentów, z niedokrwistością zależną od transfuzji, zamiast przetoczeń można czasami wykorzystać odpowiednie leki (zastępujące koncentraty krwinek czerwonych).

Ważna jest alternatywa dla leczenia krwią

„Trzeba podjąć działania, żeby uniknąć braku krwi. Pandemia pokazała jak duże jest zapotrzebowanie na transfuzje. Wiele szpitali przestało ją przetaczać” – powiedział prof. dr hab. med. Grzegorz Basak, kierownik Katedry i Kliniki Hematologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Zdaniem eksperta nie wystarczy już zwiększyć liczbę dawców krwi, trzeba znaleźć inne sposoby, takie jak większe wykorzystanie nowych leków oraz innowacyjnych terapii.

Konsultant Krajowy ds. Transfuzjologii prof. dr hab. Piotr M. Radziwon uważa, że krew w Polsce jest nadużywana, bo łatwiej jest ją przetoczyć potrzebującemu pacjentowi, niż szukać innych rozwiązań. Tymczasem leki leczące niedokrwistość mogą nawet zwiększyć komfort życia chorych, nie wymagają oni hospitalizacji i nie są zdani na przetoczenia.

„Pandemia pokazała jak ważna jest alternatywna dla leczenia krwią. Leczenie tabletkami i zastrzykami zastępowało przetoczenie” – dodał.

Specjalista uważa, że każdy lek zapobiegający przetoczeniom i leczący niedokrwistość jest mile widziany także przez transfuzjologów.

„Transfuzje krwi należy wykonywać tylko wtedy, gdy niedokrwistość trzeba odwrócić natychmiast albo nie ma już innej możliwości” - dodał.