Zdrowie u progu rewolucji jakościowej

Eksperci nie mają wątpliwości, że każdy system ochrony zdrowia jest w stanie skonsumować praktycznie dowolną ilość pieniędzy. Przy ograniczonych środkach przeznaczanych na ochronę zdrowia ważne jest, aby lokować je nie tylko odpowiedzialnie, ale przede wszystkim efektywnie. „Istotą zakładanej reformy ochrony zdrowia w Polsce powinna być wnikliwa diagnoza potrzeb całego systemu oraz leczonych w nim pacjentów. Przymierzając się do tego typu zmian, nie powinniśmy wyważać otwartych drzwi. Warto czerpać z doświadczeń i rozwiązań, które funkcjonują już na świecie. W znakomitej większości systemów ochrony zdrowia do docelowych rozwiązań dochodziło się przez lata. Rozwiązania, które obecnie funkcjonują np. na rynku holenderskim, wynikają przede wszystkim z doświadczeń i pracy, jaką tam wykonano” — uważa Jakub Szulc, ekspert ds. zdrowia EY.

Jednym z szeroko dyskutowanych rozwiązań jest wdrożenie opieki koordynowanej. Jej głównym założeniem jest ustalenie optymalnej ścieżki leczenia dla każdego pacjenta.

„Opieka koordynowana to temat modny na całym świecie. Termin ten niestety nie jest jednoznacznie definiowany i dlatego możemy mieć do czynienia z opieką koordynowaną związaną ze świadczeniami społecznymi, opieką w ramach konkretnej grupy populacyjnej lub schorzenia” — podkreśliła Anna Kozieł, ekspert ds. zdrowia Banku Światowego, który zaangażował się w pilotażowy projekt wdrażania opieki koordynowanej w Polsce.

Przykład idzie z Holandii

„Obserwacje pokazują, że w ochronie zdrowia nie ma jednego, najlepszego rozwiązania. Poszczególne kraje starają się zapewnić jak najlepszą opiekę różnymi metodami. Często reformy w opiece zdrowotnej związane są z historycznymi uwarunkowaniami, a różnice pomiędzy sąsiadującymi państwami bywają bardzo istotne” — ocenił Jakub Szulc. Zwrócił jednak uwagę, że większość państw stawia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w roli „strażnika” odpowiedzialnego za pacjenta wkraczającego do systemu ochrony zdrowia.

Zdaniem Vytenisa Andriukaitisa, komisarza UE ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności, który był gościem tegorocznego forum w Krynicy, jednym z modelowych rynków ochrony zdrowia w Europie jest Holandia. Rozwiązania zastosowane w tym kraju zakładają m.in. konkurencję prywatnych płatników i możliwość ubezpieczeń komplementarnych przy jednoczesnych nakładach na zdrowie przekraczających 10,9 proc. PKB.

Biznes deklaruje wsparcie

Do rozwijania nowej jakości w systemie ochrony zdrowia szykuje się również biznes. Dobry kierunek budowania efektywnego modelu opieki koordynowanej wytycza dokument The Advancing Care Coordination & Telehealth Deployment (ACT). Został on przygotowany przez konsorcjum złożone z czołowych europejskich uniwersytetów, szpitali oraz firm oferujących rozwiązania telemedyczne, m.in.  firmę Philips.

„W Holandii, skąd wywodzi się nasza firma, dostęp do lekarzy rodzinnych jest bardzo łatwy. Istotnym elementem holenderskiego modelu ochrony zdrowia jest korzystanie z nowoczesnych technologii. W tym kraju aż 94 proc. obywateli korzysta z Internetu. W tej grupie 70 proc. pacjentów posługuje się nowoczesnymi technologiami opracowanymi z myślą o ochronie zdrowia” — tłumaczy Michał Kępowicz, dyrektor ds. relacji zewnętrznych Phillips Polska.

Zgodnie z wymaganiami stawianymi innowacyjnym rozwiązaniom technologicznym, istotnym elementem opieki koordynowanej powinno być śledzenie efektów opieki sprawowanej nad pacjentami. „Mówimy tu m.in. o technologiach pozwalających na prowadzenie dokumentacji czy sprawozdawczości w czasie rzeczywistym. Tego typu rozwiązania informatyczne mają służyć lekarzom do właściwego — z punktu klinicznego — zarządzania pacjentem i jego chorobami. Natomiast w przypadku płatnika oraz ministra zdrowia narzędzia te powinny umożliwiać analizę wskaźników sukcesu i pozwalać na właściwe dostosowywanie modeli do otaczającej nas rzeczywistości. Technologie IT powinny również ułatwiać lekarzom i pielęgniarkom prowadzenie codziennej praktyki zawodowej i realizowanie zadań obejmujących m.in. szeroko rozumianą profilaktykę dostępną na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej” — oceniła Anna Kozieł.

Koordynacja po polsku

Szykując się na zmianę jakościową w systemie ochrony zdrowia, NFZ we współpracy z Bankiem Światowym przygotował testy trzech modeli opieki koordynowanej. Każdy z nich ma już sformułowane założenia i — jak podkreślił Adam Kozierkiewicz, ekspert ds. ochrony zdrowia — już wkrótce NFZ rozpocznie rekrutację świadczeniodawców, którzy będą uczestniczyć w programie pilotażowym.

„System koordynacji to nowy sposób sprawowania opieki, jej rozliczania i monitorowania. Został stworzony między innymi na potrzeby osób cierpiących na schorzenia przewlekłe, takie jak np. cukrzyca. Do polskiego modelu włączyliśmy również bardzo ważny element związany z odpowiedzialną i kompleksową profilaktyką i edukacją prowadzoną we współpracy z pacjentem. Obok tego zdefiniowaliśmy w naszym projekcie elastyczne założenia wdrażania całego systemu — tak by był on nie tylko efektywny ekonomicznie, ale przede wszystkim koncentrował się na pacjencie” — tłumaczyła Anna Kozieł.

Po pierwsze profilaktyka

Dr Jakub Gierczyński, ekspert Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego zwrócił uwagę, że w Polsce szczególną troską powinni zostać objęci pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi, które są odpowiedzialne za 45 proc. wszystkich zgonów w naszym kraju.

Z opinią tą zgodził się Jarosław Pinkas, sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, który zadeklarował: „Rozpoczy-namy wspólne i przede wszystkim spójne projekty międzyresortowe, w których działania ukierunkowane będą na zdrowe społeczeństwo. Jednym z nich będzie Narodowy Program Zdrowia, który premier Beata Szydło podpisała 5 września. Będzie on dokumentem strategicznym dla zdrowia Polaków i wyznaczy kierunki związane m.in. z profilaktyką” — wyjaśniał Jarosław Pinkas. Podkreślił, że rozwiązania dotyczące kardiologii powinny być ukierunkowane szczególnie na schorzenia o charakterze cywilizacyjnym, a opieka koordynowana powinna objąć nie tylko diagnostykę i leczenie, ale również profilaktykę i rehabilitację.

Model kompleksowej opieki nad pacjentem po ostrych zespołach wieńcowych był przedmiotem prac Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (PTK). W przyjętej przez resort zdrowia propozycji założono, że nad pacjentem po OZW roztoczona zostanie opieka ambulatoryjna obejmująca program rehabilitacyjny oraz prewencyjny. Zdaniem prezesa PTK prof. Adama Hoffmana, tak skonstruowana opieka pozwoli na ograniczenie w przyszłości liczby pacjentów zmagających się z niewydolnością serca.

 

OPINIE:

Niezbędna jest współpraca między firmami tworzącymi rozwiązania dla ochrony zdrowia

Marcin Bruszewski, dyrektor generalny Philips Health Poland & Baltics:

Istotą problemu w ochronie zdrowia jest skoordynowanie i spięcie w jeden system pojedynczo funkcjonujących rozwiązań. Obecnie wiele dyskusji poświęcamy temu, w jaki sposób będziemy organizować zespoły zajmujące się pacjentem, jak będziemy łączyć szpitale w sieci czy też po jakie rozwiązania telemedyczne będziemy sięgać chcąc poprawić opiekę nad pacjentami. Mało natomiast mówimy o tym, w jaki sposób wszystkie te rozwiązania i dane będziemy agregować, jak tzw. big data będzie pomagać nam we wczesnej diagnostyce czy lepszym wydatkowaniu ograniczonych środków na ochronę zdrowia.

Jesteśmy także na początku Drogi związanej z większą odpowiedzialnością pacjentów i obligowaniem ich do większej dbałości o zdrowie. Największe ryzyka, które obserwujemy na światowych rynkach, to brak koordynacji pomiędzy podmiotami tworzącymi rozwiązania i brak holistycznego podejścia do pacjenta w procesie tworzenia nowoczesnych technologii, poczynając od profilaktyki i prewencji, przez proces diagnostyki, leczenia oraz rehabilitacji. To pokazuje, że tworząc rozwiązania dla ochrony zdrowia firmy oraz instytucje muszą ze sobą współpracować, tak aby wszystkie te rozwiązania spiąć w jedną całość.

Philips od lat współpracuje z ośrodkami akademickimi i świadczeniodawcami m.in. w Holandii, która jest wymieniana jako jeden z modelowych rynków ochrony zdrowia. Te rozwiązania, które proponujemy na rynku holenderskim, zostały poprzedzone wieloletnimi analizami efektywności, co pokazuje, że przed Polską stoi ogromne wyzwanie.

System należy przestawić na podmiotowość pacjenta

Małgorzata Gałązka-Sobotka, dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego:

Ważne jest, by głęboko przeanalizować to, co dotychczas nie działało w ochronie zdrowia. Jako osobie od lat zaangażowanej w dyskusję nad kształtem systemu, brakuje mi bilansu zamknięcia. Jeżeli będziemy wiedzieli, co nie zadziałało, wówczas będziemy mieli świadomość wyzwań stojących przed nami. W nadchodzących latach będziemy musieli zmierzyć się z jednej strony z problemami starzejącego się społeczeństwa, z drugiej natomiast z presją młodych osób świadomych wartości zdrowia i mających konkretne potrzeby zdrowotne. To właśnie młode pokolenie będzie chciało dbać o swój kapitał zdrowia.

Ale to nie wszystko. W planie zrównoważonego rozwoju na nadchodzące lata wicepremier Mateusz Morawiecki wskazał, że w ogromie potrzeb trzeba będzie dokonać analizy priorytetów. Musimy wiedzieć, na jakich wartościach chcemy budować „nowy” system. Tym kluczowym elementem powinno być przestawienie się systemu na podmiotowość pacjenta. W tym kontekście warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czy chcemy budować system innowacyjny, czy też system z ogromną dyscypliną finansową, na który będzie nas stać. Musimy wybierać najbardziej optymalne rozwiązania.