Wciąż wielu Polaków pali papierosy. Potrzebne skuteczne działania antynikotynowe

7 lipca ukazał się raport Narodowego Funduszu Zdrowia pt. “NFZ o zdrowiu. Choroby odtytoniowe”, który poświęcony jest omówieniu konsekwencji palenia tytoniu w Polsce, w szczególności dla systemu ochrony zdrowia. W ramach współpracy NFZ z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym recenzji raportu dokonała prof. dr hab. n. med. Ewa Jassem.

Ilu Polaków pali papierosy

W dokumencie powołano się na dane Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME), z których wynika, że w 2015 roku 15 proc. populacji świata osób powyżej 10 r.ż. paliło tytoń. W Polsce było to 8,5 mln osób—25 proc. populacji w wieku powyżej 10 r.ż. (7 p.p. mniej niż w 1980 roku). Największy odsetek palących osób występował w 2015 roku wśród mężczyzn w grupie wiekowej 40–54 lata. Odsetek palących kobiet był niższy niż odsetek palących mężczyzn dla każdej grupy wiekowej, choć w roku 2015 różnice te były mniejsze niż w 1980 roku.

CZYTAJ TEŻ: W ciągu najbliższych lat palenie papierosów będzie stanowić ogromne wyzwanie dla zdrowia publicznego

Palenie papierosów prowadzi do raka płuca, krtani, pęcherza i innych chorób

Zaznaczono, że palenie tytoniu negatywnie oddziałuje na wszystkie narządy człowieka. Może powodować nieuleczalne choroby układu oddechowego, takie jak przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), rozedmę, astmę, czy zwiększać ryzyko występowania szeregu nowotworów złośliwych, m.in. raka płuca, krtani, części ustnej gardła. Palenie tytoniu obciąża również serce i układ krwionośny zwiększając m.in. ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca.

Rak płuca w Polsce: 78 zachorowań na 100 tys. mieszkańców

Zgodnie z oszacowaniami IHME zapadalność na raka płuca wynosiła w Polsce w 2019 roku 78 osób na 100 tys. ludności. Wartość tego wskaźnika dla Polski była o 11 proc. wyższa niż wartość obliczona dla całej Unii Europejskiej (70 na 100 tys. ludności). W grupie pacjentów w wieku 50–69 lat zapadalność na raka płuca wynosiła w Polsce 174 w przeliczeniu na 100 tys. ludności, a wśród pacjentów powyżej 70 r.ż. 267 osób w przeliczeniu na 100 tys. ludności, w Unii Europejskiej wskaźniki te wynosiły odpowiednio 121 na 100 tys. ludności i 253 na 100 tys. ludności.

W 2019 roku było 102,7 tys. pacjentów, którym udzielono świadczeń z rozpoznaniem głównym nowotworu złośliwego płuca (C34 wg ICD-10) lub z rozpoznaniem głównym Z51 i rozpoznaniem współistniejącym raka płuca. Było to o 9,6 proc.więcej niż w roku 2013.

Dodano, że w 2019 roku wartość refundacji świadczeń udzielonych z rozpoznaniem raka płuca wyniosła prawie 1 mld zł, było to o 68,7 proc. więcej niż w 2013 roku. Znaczna część wzrostu refundacji wiąże się z programem lekowym — w 2013 roku roczna refundacja wyniosła 37 mln zł, w latach 2014–2017 nie przekraczała 46 mln zł, w 2018 roku wzrosła do 83 mln zł (wzrost o 83 proc. w porównaniu do poprzedniego roku) a w 2019 roku wynosiła 236 mln zł (blisko 3 krotny wzrost w porównaniu do 2018 roku).

CZYTAJ TEŻ: Nikotynizm a ryzyko rozwoju raka płuca [WIDEO]

Choroby wywołane przez papierosy a niezdolność do pracy

Ponadto w 2019 roku w związku z chorobami, dla których istotnym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu wydano 100 tys. zaświadczeń lekarskich o niezdolności do pracy z tytułu choroby własnej (0,5 proc. łącznej liczby zaświadczeń wydanych w 2019 roku), które były związane z 1,7 mln dni absencji chorobowej (0,7 proc. łącznej liczby dni absencji chorobowej).

Polityka antynikotynowa w Polsce

Autorzy raportu przypomnieli, że w 1995 roku została uchwalona ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Na mocy uchwalonej ustawy wprowadzono m.in. zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom poniżej 18 r.ż, wcześniej było to dozwolone. Od tego czasu sukcesywnie wprowadzano kolejne obostrzenia związane ze sprzedażą i używaniem wyrobów tytoniowych. Duże zmiany w zakresie ustawodawstwa związanego z regulacją rynku wyrobów tytoniowych miały miejsce na przełomie XX i XXI wieku. W tym czasie nałożono m.in. zakaz reklamowania artykułów tytoniowych w mediach, a także znacząco podniesiono podatki na wyroby tytoniowe.

CZYTAJ TEŻ: Prof. Jarosław Pinkas: papierosy powinny być ekstremalnie drogie

W 2010 roku został wprowadzony zakaz palenia w większości miejsc publicznych (m.in. na przystankach transportu publicznego, w restauracjach, pociągach). Dodatkowo, cały czas podnoszone są podatki na wyroby tytoniowe.

– Podjęte działania pozwoliły zredukować liczbę osób palących w Polsce w stosunku do ostatnich dekad XX wieku. Wciąż jednak wielu Polaków pali papierosy, dlatego potrzebna jest kontynuacja skutecznych działań mających na celu ograniczenie liczby osób, które wpadną w nałóg - przekonuje NFZ.

Przypomniano, że część działań podejmowanych w ramach polityki antynikotynowej w Polsce jest inicjowana przez Unię Europejską. W 2014 roku została uchwalona dyrektywa unijna w sprawie wyrobów tytoniowych. Głównym celem nowych przepisów jest zniechęcenie osób młodych do sięgania po wyroby nikotynowe.

W tym celu zakazuje się m.in. wprowadzania do obrotu wyrobów tytoniowych o charakterystycznym aromacie, jak również niektóre inne dodatki (witaminy, kofeinę, dodatki ułatwiające inhalację). Dyrektywa reguluje również treść ostrzeżeń jakie mają pojawiać się na opakowaniach wyrobów tytoniowych.

Z kolei w ramach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków NFZ pacjentom udzielane są świadczenia z zakresu profilaktyki chorób odtytoniowych oraz świadczenia udzielane w ramach leczenia uzależnień.

Źródło: NFZ

CZYTAJ TEŻ: E-papierosy: są zwolnienia z podatków, będą dodatkowe środki na diagnostykę?

70 proc. palaczy nie ma dostępu do narzędzi potrzebnych do skutecznego rzucenia palenia

E-papierosy nie pomagają rzucić palenia. Mogą wpędzić w nałóg nikotynowy