Grupy pod szczególną ochroną

Grypa najczęściej atakuje zimą. Szczyt zachorowań przypada na pierwsze trzy miesiące roku. W sezonie epidemicznym 2018/2019 grypę stwierdzono lub podejrzewano w sumie aż u 4,6 mln Polaków. W przypadku seniorów, dzieci, kobiet w ciąży czy osób przewlekle chorych (m.in. na cukrzycę, choroby płuc, nerek) szczepionka przeciw grypie zapobiega nie tylko zachorowaniu, ale przede wszystkim wystąpieniu groźnych dla zdrowia i życia powikłań pogrypowych. Prawdopodobieństwo ich wystąpienia wśród osób po 65. roku życia wzrasta niemal trzykrotnie. W ubiegłym sezonie grypowym z powodu powikłań wymagało hospitalizacji 17,5 tys. chorych. Zdecydowana większość pacjentów była kierowana do szpitali z powodu komplikacji dotyczących układu oddechowego. Liczba potwierdzonych zgonów z powodu grypy wyniosła 150 (sezon wcześniej 47).

„Wszczepialność seniorów powoli wzrasta, głównie za sprawą 50-procentowej refundacji szczepionek, wprowadzonej rok temu” — podkreślono podczas debaty. By zwiększyć ochronę osób starszych, uczestnicy Flu Forum wskazali na potrzebę umieszczenia szczepionek przeciw grypie na liście bezpłatnych leków dla seniorów 75+ (kat. „S”). Zaapelowali także o wprowadzenie szczepionki przeciw grypie do postulowanego przez rząd projektu ustawy i spisu leków bezpłatnych dla kobiet w ciąży (kat. „C”).

„U kobiet w ciąży zachorowanie na grypę może wiązać się z następstwami daleko wykraczającymi poza skutki infekcji wirusowej, powodując także ryzyko dla nienarodzonego dziecka. 55 proc. powikłań grypy występuje u kobiet w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i są to najczęściej: zapalenie płuc, ostra niewydolność oddechowa u matki, zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu, zaburzenia rytmu serca u płodu, zwiększone ryzyko rozwiązania ciąży cięciem cesarskim. Dodatkowo szczepienie przeciw grypie kobiety w ciąży chroni również jej nienarodzone dziecko, nawet do 6. miesiąca po jego urodzeniu” — tłumaczy dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, ekspert Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Zdaniem specjalistów, rozszerzenie refundacji powinno objąć także dzieci do 5. roku życia, które również należą do grupy ryzyka powikłań pogrypowych. Obecnie w Polsce ze szczepień przeciwko grypie korzysta tylko ok. 1 proc. dzieci. Tymczasem w ubiegłym sezonie grypę stwierdzono lub podejrzewano u ponad 2 mln dzieci do 15. roku życia (blisko połowa wszystkich przypadków).

Jak poprawić wyszczepialność przeciw grypie

Kilka lat temu firma Ernst & Young (EY) oszacowała, jakie skutki ekonomiczne niesie grypa dla systemu. „Koszty bezpośrednie oszacowano wtedy na kilkaset mln zł. Natomiast koszty całościowe, uwzględniające straty dla gospodarki, w roku 2014 wynosiły ok. 4,5 mld zł. Dziś, gdy mamy inne ceny, niedobór pracowników na rynku pracy, koszty te możemy spokojnie pomnożyć razy dwa” — powiedział podczas debaty prof. dr hab. med. Adam Antczak, przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

W Polsce z ochrony, jaką dają szczepienia przeciwko grypie, w ostatnim sezonie skorzystało tylko 3,9 proc. populacji. W ocenie ekspertów, jedną z przyczyn niskiej wyszczepialności jest ograniczona wydolność systemu ochrony zdrowia, w którym realizowane są szczepienia. Uczestnicy debaty poruszyli kwestię usprawnień w realizacji szczepień przeciw grypie w zakładach opieki zdrowotnej. Postulowano rozszerzenie kompetencji pielęgniarek, które po odpowiednim przeszkoleniu będą mogły wykonać badanie kwalifikujące przed szczepieniem oraz przepisywać szczepionki.

Zwrócono także uwagę na potrzebę wyeliminowana kilku barier prawnych. Jednym z rozwiązań, które może znacząco usprawnić wykonywanie szczepień i w konsekwencji wpłynąć na zwiększoną wyszczepialność, jest umożliwienie zakupu szczepionek przez prywatne gabinety. Kolejnym pomysłem jest dopuszczenie do realizacji szczepień w aptekach, zarówno przez pielęgniarki, jak i farmaceutów. Dowodem na skuteczność tej inicjatywy są doświadczenia 12 państw europejskich, w których takie rozwiązanie już funkcjonuje (więcej na ten temat piszemy w „Pulsie Farmacji”, str. 23).

Podpisano Manifest Ekspertów UE

Tegoroczne Flu Forum było także okazją do podpisania Manifestu Ekspertów Unii Europejskiej na rzecz upowszechniania szczepień przeciw grypie. Głównym celem deklaracji są wzmożone działania na rzecz zwiększenia poziomu wyszczepialności przeciw grypie w Europie, prowadzące do zmniejszenia obciążenia związanego z chorobą, a tym samym do poprawy stanu zdrowia i jakości życia obywateli. OPZG dołączyło się do tej ważnej i słusznej inicjatywy europejskiej, wspieranej przez najważniejsze organizacje zdrowia publicznego w Europie. Manifest może podpisać każdy zainteresowany, jest on dostępny na stronie: www.opzg.pl.