W Polsce tylko 2 proc. osób ze spektrum autyzmu pracuje. Tracimy przez to 17 mld zł rocznie

W poniedziałek (16 maja) odbyło się posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Autyzmu, podczas którego szerzej omówiono kwestię aktywizacji osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Zyskalibyśmy nawet 17 mld zł rocznie

Podczas posiedzenia szczegółowo zreferowano opublikowany w roku 2022 raport „Droga do otwarcia rynku pracy w Polsce dla osób autystycznych”, przygotowany przez Fundację JiM we współpracy z Polskim Instytutem Ekonomicznym i Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

- Poziom aktywności zawodowej osób z rozpoznaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu jest w Polsce bardzo niski. W naszym kraju wynosi zaledwie 2 proc., czyli pięć razy mniej niż europejska średnia. Ma to oczywiście swoje bezpośrednie przełożenie na sytuację gospodarczą, ponieważ brak aktywności zawodowej dotyka nie tylko osoby z zaburzeniem, ale też ich opiekunów: także często rezygnujących z pracy. Przy czym problem wraz ze wzrostem liczby diagnoz zaburzeń ze spektrum autyzmu będzie narastał. Jesteśmy w stanie to oszacować na podstawie danych z innych państw. Na przestrzeni ostatnich kilku lat liczba diagnoz zwiększyła się kilka lub nawet kilkanaście razy - z 0,05 proc. do ok. 1 proc. – zwrócił uwagę Andrzej Kubisiak, z-ca dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego.

Przyznał, że ten wzrost zapadalności jest również skutkiem poprawy skuteczności narzędzi diagnostycznych oraz dostępu do diagnostyki. Nie zmienia to jednak faktu, że pozostałe obszary systemu wsparcia dla osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu powinny być przygotowane na rosnącą skalę problemu. Ekspert PIE wskazał, że gdyby system należycie wykorzystywał potencjał zawodowy tej populacji pacjentów, roczny wzrost polskiej gospodarki mógłby być wyższy o jeden punkt procentowy, co przekłada się na wyższe PKB o 17 mld zł rocznie.

Brak jednolitego systemu wsparcia

Jak zwrócił uwagę Andrzej Kubisiak, aby zaplanować działania zmierzające do większej aktywizacji zawodowej osób z autyzmem, a następnie je wdrożyć, należy przede wszystkim precyzyjnie oszacować liczebność tej populacji i ocenić jej zróżnicowanie. Zburzenia ze spektrum autyzmu mogą bowiem przebiegać z różnorodnym nasileniem objawów, co wymaga bardzo indywidualnie dobranych warunków w miejscu pracy oraz zachęt do jej podjęcia. Co więcej, indywidualizacja wsparcia powinna mieć miejsce już na etapie szkoły i doradztwa zawodowego.

Eksperci wskazali także, że czynnikiem sprzyjającym rezygnacji z pracy przez rodziców i opiekunów dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu jest sama konstrukcja przepisów. Dziś, aby pobierać świadczenie pielęgnacyjne, muszą zrezygnować z aktywności zawodowej. Zauważyli także, że w Polsce brakuje jednolitego i skoordynowanego systemu opieki nad osobami z diagnozą spektrum i ich rodzinami, w efekcie czego często pacjenci z postawionym rozpoznaniem nie wiedzą, do kogo mogą zgłosić się np. po wsparcie terapeutyczne.

Rekomendacje dla legislatora

Zgodnie z omówionym raportem zostały sformułowane najważniejsze rekomendacje dla legislatora.

• Utworzenie bazy osób w spektrum autyzmu. Dane dotyczące osób w spektrum są rozsiane po różnych systemach. Trudno ustalić, ile jest osób w spektrum w Polsce i jakiego wsparcia potrzebują. Bez informacji o osobach autystycznych, zakresie ich potrzeb, szczegółowym opisie stanu zdrowia oraz kompleksowego skonstruowania takiej bazy, tworzenie rzetelnej polityki jest znacznie utrudnione. Warto nadmienić, że zobowiązanie do rozwinięcia obecnego systemu opieki i wsparcia osób w spektrum autyzmu Sejm i Senat przyjęły w formie uchwały 14 kwietnia 2021 roku.
• Zmiana prawna ułatwiająca rodzicom i opiekunom osób w spektrum podjęcie pracy, tj. zrezygnowanie z wykluczającego charakteru świadczenia pielęgnacyjnego, który uniemożliwia wykonywanie pracy zarobkowej.
• Utworzenie regionalnych placówek wyspecjalizowanych we wsparciu prawnym, edukacyjnym, zdrowotnym etc., które miałyby za zadanie – poza innymi funkcjami – również w oparciu o informacje znajdujące się w bazie osób autystycznych, pośredniczenie i wspieranie osób w spektrum oraz ich najbliższych poszukujących zatrudnienia.
• Wspieranie i promowanie programów angażujących osoby autystyczne w sektorze prywatnym, stworzenie systemów zachęt, dopłat i dofinansowań.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Zaburzenia ze spektrum autyzmu - potrzeba polskich standardów diagnostyki i terapii