Narodowy Program Zdrowia na lata 2021–2025 przyjęty przez Radę Ministrów

Podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat czynników determinujących zdrowie ma m.in. na celu projekt Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025, przyjęty przez Radę Ministrów.

23 grudnia 2020 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025. 30 marca 2021 r. został on przyjęty przez Radę Ministrów.

Celem strategicznym Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 jest zwiększenie liczby lat przeżytych w zdrowiu oraz zmniejszenie społecznych nierówności w zdrowiu, a także podnoszenie świadomości na temat czynników determinujących zdrowie, kształtowanie środowisk (pracy, zamieszkania, wypoczynku) sprzyjających zdrowiu oraz dostarczanie narzędzi pozwalających dokonywać wyborów prozdrowotnych, które wydają się konieczne, aby minimalizować negatywne trendy odbijające się w przeciążeniu systemu ochrony zdrowia.

Umieralność i przeciętna długość życia w Polsce w dalszym ciągu odbiegają od średnich wskaźników dla krajów UE

W projekcie, który przedstawiono w grudniu 2020 r., zwrócono uwagę, że niezależnie od nowych uwarunkowań wynikających z pandemii COVID-19, biorąc pod uwagę dane wieloletnie, umieralność i przeciętna długość życia w naszym kraju w dalszym ciągu odbiegają od średnich wskaźników dla krajów Unii Europejskiej (UE), a poprawa tych wskaźników nie następuje w wystarczająco szybkim tempie. Wytłumaczono, że społeczeństwo jest w istotnym stopniu obciążone chorobami cywilizacyjnymi, wynikającymi przede wszystkim z niewłaściwego stylu życia, a także zagrożone ich dalszym rozprzestrzenianiem się.

“Jak pokazują zagraniczne badania naukowe, znacznej części przewlekłych chorób cywilizacyjnych można skutecznie zapobiegać, co jest możliwe dzięki odpowiednio zaplanowanej i wdrożonej profilaktyce zdrowotnej. Koszty leczenia następstw chorób cywilizacyjnych kilkudziesięciokrotnie przekraczają wydatki przeznaczane na profilaktykę tych chorób. Istotą interwencji w obszarze zdrowia publicznego jest ich systematyczność, stałość i powtarzalność – jedynie konsekwencja działań w perspektywie wieloletniej, jest gwarantem osiągnięcia zakładanych zmian zdrowotnych” - czytamy w uzasadnieniu projektodawcy.

Cele Narodowego Programu Zdrowia

Cele operacyjne NPZ na lata 2021-2025 obejmują:

• profilaktykę nadwagi i otyłości

Jak zauważyli projektodawcy, nadwaga jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych problemów zdrowotnych związanych ze stylem życia. W naszym kraju odpowiada ona za utratę 11,3 proc. lat przeżytych w zdrowiu (DALY). Zgodnie z raportem „Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania” z 2018 r. zbyt wysoka masa ciała cechuje 58,8 proc. mężczyzn i 41,1 proc. kobiet w Polsce, a otyłość odpowiednio 11,2 proc. i 11,3 proc.

Program zawiera m.in. rozwiązania takie, jak: promowanie karmienia piersią, kształtowanie postaw prozdrowotnych, w tym upowszechnianie koncepcji przedszkoli i szkół promujących zdrowie; promowanie prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej wśród służb mundurowych; aktualizacja norm żywienia populacji czy też określenie norm żywienia w szpitalach.

• profilaktykę uzależnień

Projektodawcy zwrócili również uwagę, że wyzwaniem dla zdrowia publicznego jest zwiększająca się w ostatnich latach konsumpcja alkoholu (o 0,04 litra czystego alkoholu w przeliczeniu na liczbę mieszkańców) oraz zatrzymanie trendu spadkowego liczby osób palących codziennie wyroby tytoniowe (w ostatnich latach na wysokim poziomie - 24 proc.).

W związku z tym w programie znalazły się m.in.: edukacja zdrowotna i profilaktyka uzależnień (uniwersalna, selektywna, wskazująca), realizowana zgodnie z wynikami badań naukowych (w tym epidemiologicznych) oraz z dobrą praktyką w dziedzinie przeciwdziałania uzależnieniom; zwiększenie dostępności i podniesienie jakości specjalistycznej pomocy dla osób doznających przemocy w rodzinie; poszerzanie i podnoszenie jakości oferty pomocy psychologicznej, socjoterapeutycznej i opiekuńczo-wychowawczej dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym i ich rodzin, a także prowadzenie badań dotyczących uzależnień behawioralnych oraz monitorowanie i ewaluacja podejmowanych działań.

• promocję zdrowia psychicznego

Autorzy projektu powołali się na badanie „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej” z 2012 r., które wykazało, że wśród 3 proc. mieszkańców Polski w wieku produkcyjnym, wystąpił w ciągu dotychczasowego życia przynajmniej jeden epizod depresyjny o dowolnym nasileniu.

Program zawiera takie rozwiązania, jak m.in.: realizacja projektów i programów edukacyjnych, wychowawczych, interwencyjnych oraz profilaktycznych opartych na podstawach naukowych, w tym programów profilaktyki uniwersalnej, wskazującej i selektywnej; podnoszenie kompetencji kadr medycznych i innych specjalistów uczestniczących w realizacji działań profilaktycznych na rzecz opieki psychiatrycznej oraz kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań.

• zdrowe i aktywne starzenie się

Autorzy projektu zaalarmowali, że w 2017 r. liczba ludności kraju wynosiła ponad 38 mln, w tym ponad 9 mln (czyli ponad 24 proc.) stanowiły osoby w wieku 60+. Prognoza demograficzna Głównego Urzędu Statystycznego wskazuje, że do 2050 r. nastąpi znaczne zmniejszenie liczby dzieci (w wieku 0–14 lat) oraz młodzieży i osób dorosłych (w wieku 15–59 lat), natomiast zwiększy się liczba osób w wieku 60+. W rezultacie udział osób 60+ w populacji mieszkańców kraju zwiększy się ze wspomnianych 24 proc. zanotowanych w 2017 r. do ponad 40 proc. (czyli do 13,7 mln osób) w 2050 r.

Wśród zawartych w tym filarze rozwiązań znalazły się m.in.: kreowanie postaw prozdrowotnych oddziałujących na zdrowie prokreacyjne oraz podnoszenie kompetencji kadr medycznych w zakresie zdrowia prokreacyjnego; upowszechnianie rozwiązań systemowych w zakresie zdrowia prokreacyjnego, w tym w opiece prekoncepcyjnej i okołoporodowej czy też wspieranie aktywności społecznej seniorów, a także poprawa związanej ze zdrowiem jakości życia osób starszych.

• zdrowie środowiskowe i choroby zakaźne

W tej kwestii przewidziane zostały m.in. działania edukacyjne dotyczące wpływu środowiska życia na zdrowie, monitorowanie zagrożeń fizycznych, chemicznych i biologicznych w miejscu pracy oraz promocja szczepień, utrzymanie funkcjonalności portalu informacyjnego dotyczącego szczepień – działania promocyjne i popularyzacyjne dotyczące szczepień ochronnych.

Wysokość finansowania Narodowego Programu Zdrowia ma wynieść rocznie nie więcej niż 140 mln zł.

Rozporządzenie to wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z mocą od 1 stycznia 2021 r.

Źródło: RCL