Transplantologia

Rozwój transplantologii i dawstwa szpiku jest efektem wieloletniej pracy wybitnych specjalistów, bezprecedensowych odkryć oraz licznych starań, podejmowanych w XX wieku. Pierwsze na świecie próby przeszczepienia szpiku przeprowadzono w 1938 r. we Lwowie pod okiem prof. Jana Raszka. A w 1990 r. Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny za badania nad przeszczepieniem szpiku jako metodą leczenia białaczki otrzymał prof. Edward Donnall Thomas.

„Zgodnie z prawem, każda osoba, która za życia nie wyraziła sprzeciwu wobec tego, aby po śmierci być dawcą komórek, tkanek bądź narządów, może nim zostać” — mówi prof. dr hab. n. med. Roman Danielewicz w rozmowie o procedurze transplantacyjnej, potrzebie zwiększenia liczby przeszczepień nerek od dawców żywych oraz świadomości społecznej dotyczącej pobierania narządów od osób zmarłych.

„Nie pochodzę z rodziny lekarskiej, a moja decyzja o studiowaniu medycyny wiązała się z wypadkiem, którego doznałem w dzieciństwie. Na wakacjach złamałem rękę i trafiłem do szpitala. Wtedy pomyślałem, że skoro mnie ktoś tak dobrze pomógł, to może ja też kiedyś będę lekarzem?” — zwierza się w „Wywiadzie lekarskim” prof. Marek Krawczyk.

Blisko 20 mln Polaków ma zaburzenia lipidowe. Czy leczenie dyslipidemii zgodnie w wytycznymi towarzystw naukowych jest w naszym kraju możliwe? Jak przebiega terapia chorych na hipercholesterolemię rodzinną? Jakie są potrzebne zmiany systemowe, by poprawić wykrywalność tej choroby i opiekę nad pacjentami? Czy program KOS-zawał wymaga optymalizacji i czy w Polsce potrzebny jest narodowy program zwalczania zaburzeń lipidowych? To tylko wybrane zagadnienia, które poruszono podczas debaty „Jak poprawić leczenie zaburzeń lipidowych w Polsce”, zorganizowanej przez „Puls Medycyny”.

„Dializoterapia to ten rodzaj leczenia, które nie może zostać przerwane w czasie epidemii. To stawia pacjentów oraz personel lekarski i pielęgniarski w trudnej sytuacji” — mówi prof. dr hab. n. med. Magdalena Durlik, którą pytamy o warunki przeprowadzania obecnie leczenia nerkozastępczego.

Od pierwszego przeszczepu nerki w 1966 r. do dziś wykonano w Polsce ponad 31 tys. transplantacji narządowych — wynika z danych resortu zdrowia. Na tym polu jest jednak wciąż sporo do zrobienia. Wyzwaniem jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb liczba narządów do przeszczepienia. Problemem jest także niewielki zakres przeszczepów od dawców żywych. W 2017 roku w naszym kraju wykonano 1060 transplantacji nerek, a tylko w ponad 5 proc. narządy te pochodziły od żywych dawców. W wielu krajach Europy, np. w Skandynawii, ten odsetek sięga 40 proc.

Transplantolodzy obchodzą w tym roku podwójny jubileusz: 20-lecie istnienia Poltransplantu oraz 50-lecie pierwszego przeszczepienia nerki w Polsce. O sukcesach, porażkach i wyzwaniach polskiej transplantologii rozmawiamy z dyrektorem Poltransplantu prof. dr. hab. n. med. Romanem Danielewiczem.

„Anestezjolodzy w transplantologii są włączeni do kilku procedur: jedni w oddziale intensywnej terapii — w rozpoznawanie śmierci u potencjalnych dawców, inni w kwalifikację biorców, a kolejni są na sali operacyjnej członkami zespołu przeszczepiającego pobrany narząd. Po operacji natomiast opiekują się biorcą na sali pooperacyjnej” — wymienia dr hab. n. med. Janusz Trzebicki, kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii w Szpitalu Klinicznym Dzieciątka Jezus w Warszawie. Szpital wyróżnia się rekordowymi liczbami przeszczepień narządów unaczynionych, przede wszystkim nerek, wątroby i trzustki.

Liczba chorych ze znaczną niewydolnością serca, która bezpośrednio lub jako jeden z czynników prowadzi do śmierci, jest bardzo duża. W tej sytuacji „niezależnie od tego, czy zastosujemy mechaniczne wspomaganie krążenia, czy zdecydujemy się na transplantację serca, nie sprostamy istniejącemu zapotrzebowaniu” — uważa prof. dr hab. n. med. Michał Zakliczyński, zastępca koordynatora Oddziału Kardiochirurgii, Transplantacji Serca i Płuc oraz Mechanicznego Wspomagania Krążenia Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu, od 2015 członek Krajowej Rady Transplantacyjnej (kadencja 2014-2018).