Świadczenia z zakresu medycyny pracy dla personelu szpitala

„Jako dyrektor ZOZ zostałem ostatnio zaskoczony propozycją szpitala zakaźnego, który, powołując się na art. 41 ust. 5 ustawy o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, zaproponował podpisanie umowy, w myśl której mam ponosić koszty diagnozowania i ewentualnego leczenia skutków zakłucia się igłą przez pielęgniarkę podczas wykonywania iniekcji. Diagnostyka serologiczna obejmuje badania w kierunku HIV, HCV, HBV u pielęgniarki oraz pacjenta, od którego pochodziła igła. W tej interpretacji mieści się niemały koszt leków antywirusowych, które byłyby stosowane u pielęgniarki posiadającej ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Jest to moim zdaniem absolutne curiosum. Czyż nie diagnozujemy i nie leczymy „za darmo” poparzonych hutników, górników, dekarzy, którzy spadli z dachu? Dlaczego akurat sektor służby zdrowia zostaje obciążony kosztami leczenia swoich pracowników poszkodowanych w wypadkach przy pracy?” – pyta czytelnik.

Zarzuty czytelnika wynikają z nieporozumienia. Leczenie pracowników, także tych poszkodowanych w wypadkach przy pracy, nie jest finansowane z ubezpieczenia chorobowego ani wypadkowego, tylko z ubezpieczenia zdrowotnego. Z ubezpieczenia chorobowego finansuje się zasiłki: chorobowy, macierzyński, opiekuńczy i wyrównawczy oraz świadczenie rehabilitacyjne. Ubezpieczenie wypadkowe, oprócz zasiłku chorobowego i wyrównawczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, pokrywa koszty jednorazowych odszkodowań i rent. W obu przypadkach mamy do czynienia z finansowaniem świadczeń pieniężnych dla ubezpieczonych. Jedynym wyjątkiem jest pokrywanie z ubezpieczenia wypadkowego kosztów leczenia stomatologicznego, szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie nieobjętym przez ubezpieczenie zdrowotne.

Konsekwencje styczności z HIV

Przepis art. 41 ust. 5, na który powołuje się szpital, stanowi, że profilaktyczne leczenie poekspozycyjne ze styczności z ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV), do której doszło w wyniku wypadku w trakcie wykonywania czynności zawodowych, jest finansowane przez pracodawcę albo zlecającego pracę. Nie stanowi on samodzielnej podstawy nałożenia na pracodawcę obowiązku zawarcia stosownej umowy, lecz jest przepisem szczególnym w odniesieniu do poprzedzającego go art. 41 ust. 4.

W myśl tego przepisu, leczenie poekspozycyjne osób, które miały styczność z wirusem HIV, jest finansowane z ubezpieczenia zdrowotnego, a w stosunku do osób nieubezpieczonych – z budżetu państwa. Przepis art. 41 ust. 5 służy ustanowieniu wyjątku od reguły określonej w ust. 4. Ponieważ leczenie poekspozycyjne zapobiega zakażeniu, czyli jest ze swej istoty leczeniem profilaktycznym, użycie słowa „profilaktyczne” w ust. 5 ma na celu wskazanie, iż leczenie to należy do profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami.

Profilaktyczna opieka zdrowotna

Obowiązek objęcia pracowników profilaktyczną opieką zdrowotną został nałożony na pracodawców przez Kodeks pracy i ustawę o służbie medycyny pracy. Opieka ta obejmuje ogół działań zapobiegających powstawaniu i szerzeniu się niekorzystnych skutków zdrowotnych, które mają związek z warunkami lub charakterem pracy. Badania profilaktyczne oraz inne świadczenia zdrowotne powinny być wykonywane na podstawie umowy zawartej z podstawową jednostką służby medycyny pracy. W umowie tej można przewidzieć dopuszczalność zlecania niektórych zadań wyspecjalizowanym podmiotom. Nie ma więc konieczności, by dyrektor ZOZ-u zawierał odrębną umowę ze szpitalem zakaźnym, o ile diagnostyka serologiczna i leczenie poekspozycyjne zostaną uwzględnione w umowie o sprawowaniu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami. O szczegółowe konsultacje w tym zakresie można zwrócić się do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy.


PODSTAWA PRAWNA

1) art. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;
2) art. 6 ust. 1 i art. 23 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
3) art. 4 pkt 1, art. 5 ust. 2 pkt 1, art. 12 i 17 pkt 7 ustawy o służbie medycyny pracy.