Składki na ubezpieczenie zdrowotne a koszty uzyskania przychodu

Niestety, nie, choć wydawałoby się to logiczne. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa i w związku z tym stanowi konieczny koszt poniesiony w celu osiągnięcia przychodu. Na pierwszy rzut oka spełnia zatem warunki określone w definicji koszów uzyskania przychodu, zapisanej w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak jednak nie jest z uwagi na zawarte w tejże definicji zastrzeżenie, dotyczące kosztów wymienionych w art. 23 ustawy, które z mocy prawa wyłączone zostały z kategorii kosztów uzyskania przychodu.
Składka na ubezpiecznie zdrowotne została wymieniona w art. 23 ust. 1 pkt 58, wobec czego nie może być zaliczana - na gruncie obowiązującego prawa podatkowego - do kosztów uzyskania przychodów zarówno w całości, jak i w części.
Skąd takie wyłączenie? Uzasadnione jest możliwścią odliczenia składki zdrowotnej bezpośrednio od podatku, co jest dla podatnika korzystniejsze od zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodu. By zatem wykluczyć możliwość wliczania w koszty tych samych kwot, które podlegają odliczeniu od podatku, składka zdrowotna została wymieniona w art. 23, wśród kosztów, które nie uważa się za koszty uzyskania przychodu.
Zastosowanie powyższego rozwiązania sprawiało, że wprowadzona w 1999 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne nie stanowiła początkowo dodatkowego obciążenia dla obywateli, ponieważ była w całości potrącana od podatku. Ten stan rzeczy uległ zmianie w roku 2003. Składka wzrosła do 8 proc. podstawy wymiaru, natomiast wysokość odliczenia od podatku została ograniczona do dotychczasowej wysokości składki, czyli do 7,75 proc. Pozostała część składki zaczęła być finansowana przez obywateli. Przybrała więc formę ukrytego podatku na publiczną służbę zdrowia, który co roku rośnie wraz ze wzrostem składki zdrowotnej o 0,25 proc., by w roku 2007 osiągnąć poziom docelowy - 1,25 proc. podstawy wymiaru składki (przy składce wynoszącej 9 proc.).
W tym kontekście wypada przypomnieć, że dla osób prowadzących działalność gospodarczą, jednocześnie ze wzrostem składki w 2003 r. wzrosła podstawa jej wymiaru, co dało w sumie 40 proc. podwyżkę (patrz: ?Ukryta podwyżka składki na ubezpieczenie zdrowotne", Puls Medycyny nr 5 (54) z 2003 r., s. 2).