Rusza akcja “Polscy okuliści kontra jaskra”. Darmowe badania w całej Polsce

W odpowiedzi na potrzeby społeczeństwa już po raz siódmy odbywa się w naszym kraju akcja „Polscy okuliści kontra jaskra”. To inicjatywa Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, która trwa nieprzerwanie od 2017 roku. W ramach poprzednich akcji przebadano 13 tys. osób, z czego aż 40 proc. skierowano do dalszej diagnostyki. W zeszłym roku udział w akcji wzięło 65 gabinetów okulistycznych w Polsce, dając szansę niemal 3 tys. pacjentów na przebadanie się i wczesne wykrycie choroby.

Ruszają bezpłatne badania w kierunku jaskry. Wczesna diagnoza może uratować wzrok

W ramach tegorocznej, VII edycji akcji, w dniach 12-18 marca wykonywane będą badania budowy dna oka, grubości rogówki i ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz przeprowadzany będzie wywiad lekarski. Akcja realizowana jest w blisko 40 miastach w 14 województwach.

Pełna lista placówek dostępna jest na stronie www.tydzienjaskry.pl.

– Jaskra polega na stopniowym uszkadzaniu nerwu wzrokowego, co niestety jest nieodwracalne. Jest ona główną przyczyną ślepoty w krajach wysokorozwiniętych, dlatego kluczowa w przypadku tej choroby jest szybka diagnoza i wdrożenie leczenia - mówi prof. dr hab. n. med. Bożena Romanowska-Dixon, kierownik Katedry Okulistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz kierownik Kliniki Okulistyki i Onkologii Okulistycznej Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, prezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Romanowska-Dixon: jaskra może dotyczyć każdego z nas

Dodaje, że nieświadomość choroby wynika ze stopniowego rozwoju i braku objawów, np. bólowych. Początkowe uszkodzenie wzroku może być rekompensowane przez drugie oko lub ośrodkowy układ nerwowy. Dopiero w zaawansowanej chorobie ubytek pola widzenia jest zauważany przez chorych, jednak wówczas często jest już za późno, by zachować wzrok. - Około 60 proc. przypadków jaskry jest wykrywane przypadkowo, podczas rutynowej kontroli u okulisty. Około 70 proc. przypadków choroby jest wykrywana zbyt późno, by uratować widzenie, nawet przy intensywnym leczeniu. Nieświadomość stanowi poważne ryzyko utraty wzroku, a tym samym zdolności do pracy i samodzielności, co obniża jakość życia, dlatego zachęcam do zapisywania się na badania - stwierdza prof. Romanowska-Dixon.

Utrata wzroku nie tylko uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności, ale także wyklucza z życia społecznego, zawodowego i rodzinnego, dlatego zdaniem specjalistów każda osoba powinna raz na dwa lata zgłosić się do okulisty na badania profilaktyczne. W leczeniu jaskry kluczowa jest szybka diagnoza i wdrożenie odpowiedniej terapii farmakologicznej, a następnie stosowanie się do zaleceń lekarskich.

Tylko współpraca pacjenta i lekarza daje szansę na ocalenie wzroku

– Publikacje wskazują, że ponad połowa pacjentów albo przestaje stosować leki, albo ich terapia musi być modyfikowana. 30-80 proc. chorych nie przestrzega godzin brania dawek, a 44 proc. notorycznie zapomina o którejś dawce leku. Dane na podstawie recept realizowanych w aptekach w Polsce wskazują, że 16-23 proc. pacjentów wykupuje lek tylko raz! W ciągu roku 30-40 proc. pacjentów przestaje w ogóle stosować leki przeciwjaskrowe - alarmuje prof. dr hab. n. med. Iwona Grabska-Liberek, kierownik Kliniki Okulistyki Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.

Jak zatem poprawić tę sytuację? Specjalistka uważa, że bardzo ważna jest edukacja pacjenta i rozmowa, która w sposób zrozumiały i wyczerpujący wyjaśni, na czym polega leczenie. Należy zapytać pacjenta, czy postawione rozpoznanie jest dla niego zrozumiałe, czy ma trudności w wykonywaniu codziennych czynności, czy leki, które przyjmuje, zaburzają jego zwykły tryb życia, czy obecny stan oczu zdaniem pacjenta jest lepszy, bez zmian czy gorszy, czy pacjent sam sobie aplikuje krople, czy też są one podawane przez bliskich. W przypadku, gdy lek jest stosowany samodzielnie, należy sprawdzić w gabinecie, czy sposób zapuszczania kropli do worka spojówkowego przez chorego jest właściwy.

Nieleczona jaskra grozi utratą widzenia. “Zaczęło się od charakterystycznego uczucia piasku pod powiekami”

– O tym, że jestem chory, dowiedziałem się przypadkiem. Zaczęło się od charakterystycznego uczucia piasku pod powiekami, bólu i szczypania oczu. Niezwłocznie udałem się do lekarza okulisty, a ten zdiagnozował u mnie jaskrę. Niewiele wiedziałem na temat tej choroby w tamtym czasie, ale słowa, które powiedział do mnie lekarz, zapamiętam do końca życia: “nieleczona jaskra to droga do ciemności” - opowiada pacjent, który od kilkunastu lat walczy o swój wzrok.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Jaskra nieleczona prowadzi do utraty wzroku

– Leczenie jaskry zaczynałem od zakraplania oczu kroplami zmniejszającymi ciśnienie wewnątrzgałkowe raz dziennie. Dziś muszę zakraplać oczy trzy razy dziennie i mam za sobą sześć operacji - wyjaśnia. I dodaje, że jaskra znacząco wpłynęła na jego życie codzienne. Oprócz trudności przy codziennych obowiązkach, nieustannego bólu i szczypania oczu, choroba uniemożliwia mu również realizowanie pasji.

– Jestem pisarzem, co wiąże się z miłością do literatury, a przez chorobę nie tylko mam ograniczoną możliwość wykonywania swojej pracy, ale również od ok. 1,5 roku nie mogę już za bardzo czytać. Gdybym od początku miał większą świadomość, jakim zagrożeniem jest jaskra, pewnie intensywniej zaangażowałbym się w leczenie. Po latach walki z jaskrą jestem mądrzejszy i moją radą dla wszystkich jest to, aby w każdym zakresie – nie tylko okulistycznym – badać się, badać się i jeszcze raz badać się – podsumowuje.

Kto szczególnie powinien zadbać o wzrok?

O zdrowie swoich oczu powinny zatroszczyć się przede wszystkim osoby:

• powyżej 40. roku życia,
• cierpiące na choroby kardiologiczne,
• zmagające się z zaburzenia krążenia obwodowego,
• żyjące w ciągłym stresie,
• borykające się z bólami głowy,
• w rodzinie których były przypadki zachorowania na jaskrę.

Należy jednak pamiętać, że zachorować może każdy, dlatego raz na dwa lata należy przejść pełne badanie okulistyczne, a osoby z grupy ryzyka powinny kontrolować wzrok nawet co 12 miesięcy.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała jaskrę za chorobę cywilizacyjną. Na świecie cierpi na nią ok. 68 mln osób, z czego 7 mln z nich jest niewidoma. W Polsce problem jaskry może dotyczyć nawet miliona osób. Szacuje się, że co najmniej połowa z nich nie została do tej pory zdiagnozowana, bowiem dane GUS mówią o ok. 420 tys. rozpoznanych przypadków jaskry u pacjentów powyżej 15. roku życia. Osoby te, nie wiedzą, że chorują i powoli ślepną. Powodem jest bezobjawowy początkowo przebieg choroby i niska świadomość społeczna.

Polacy zbyt rzadko poddają się badaniom okulistycznym, a jaskra w 90 proc. przypadków przebiega bez widocznych dolegliwości. Co więcej, zachorować może każdy, bez względu na wiek. W pierwszym okresie jaskra nie daje objawów, niszczy jednak nerw wzrokowy. Gdy pacjent stwierdza, że gorzej widzi, uszkodzenie nerwu wzrokowego przekracza już zwykle 60 proc. Jeśli jaskrę wykryje się wcześnie, wówczas leczenie oparte jest głównie na podawaniu kropli do oczu. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby leczenie jest trudniejsze, rokowania gorsze, a ryzyko ostatecznej utraty widzenia znacznie większe, dlatego tak ważne są badania przesiewowe w tym kierunku.