Ocenialiśmy działanie enzalutamidu u pacjentów z zaawansowanym rakiem prostaty vs placebo w dwóch grupach chorych: z niewielkimi objawami oraz ze znacznymi dolegliwościami. Sprawdzaliśmy wpływ leku między innymi na ich ogóle samopoczucie, stan emocjonalny, funkcjonowanie w rodzinie i w społeczeństwie, aktywność zawodową. Kolejnym ocenianym parametrem były komplikacje ze strony układu kostnego, tzn. ból w kościach, który wymaga terapii radiacyjnej, dolegliwości ze strony kręgosłupa, operacje kości, idiopatyczne złamania. Odnotowaliśmy znaczą poprawę we wszystkich parametrach w obu grupach pacjentów. W grupie o mniej wyrażonych objawach poprawa była oczywiście mniejsza, bo jeśli czegoś nie ma, to trudno, żeby się poprawiło, ale w drugiej grupie korzystna zmiana była znacząca. U wszystkich uczestników badania pod koniec pierwszego roku obniżyło się ryzyko zdarzeń kostnych. Tak więc leczenie enzalutamidem nie tylko przedłuża pacjentom życie, ale też przyczynia się do mniejszych zmian jakości zdrowia. W terapii ważne są rownież działania niepożądane. Tylko 6 proc. wszystkich osób uczestniczących w badaniu (z grupy enzalutamidu i grupy placebo) zrezygnowało z udziału z tego powodu. To jest bardzo dobry wynik.

 

Jakie są różnice między enzalutamidem a abirateronem? W Polsce z tej grupy refundowany jest tylko ten drugi lek.

Te leki nie były porównywane. Oba mają podobne rejestracje i dają podobne wyniki. Który lek stosować, to jest decyzja indywidualna. Osobiście częściej stosuję enzalutamid, ponieważ mam z nim więcej doświadczeń, jest prostszy w użyciu, powoduje mniejsze ryzyko odchyleń w funkcji wątroby, obniżenia poziomu potasu, nie ma ograniczeń jeśli chodzi o przyjmowanie tego leku na czczo. Uważamy, że należy skorzystać co najmniej z jednego z tych leków przed chemioterapią, choć moim zdaniem podział „przed chemią” i „po chemii” jest sztuczny — wynika głównie z tego, że chemioterapia istniała najpierw. Jeśli chodzi o poprawę jakości życia po stosowaniu enzalutamidu, to pokazywałem dane sprzed chemioterapii, świadczące o tym, że nawet u pacjentów z dość niskim poziomem objawów związanych z rakiem prostaty widać było różnicę we wszystkich aspektach wpływających na jakość życia, nie mówiąc już o obniżeniu ryzyka powikłań ze strony układu kostnego.

 

Dlaczego więc dopuszcza się dwa leki o podobnym działaniu? 

Potrzeba leków o różnych mechanizmach działania, bo rak ma różne mechanizmy oporności na leczenie. Wiemy, że są pacjenci, u których jeden typ leczenia daje efekty przez jakiś czas, a później przestaje działać, zaś inna metoda terapii potrafi być bardzo skuteczna. U jednych pacjentów widoczna jest odpowiedź na leczenie abirateronem, a nie ma reakcji na enzalutamid i odwrotnie. Więc dostęp do obu leków jest czymś zdecydowanie pozytywnym. Oba leki są ważne. Wyróżnia się właściwie cztery grupy pacjentów: ci, którzy odpowiadają na enzalutamid i ci, którzy reagują na abirateron oraz ci, którzy odpowiadają na oba, a także ci, którzy nie reagują na żaden z nich. Potrzebne jest zatem stosowanie biomarkerów, które pomogą określić, u kogo jaka terapia będzie najskuteczniejsza.

 

Czy raka prostaty można już traktować jako chorobę przewleką? Czy nowe terapie okazały się przełomowe?

Jeśli spojrzymy na najbardziej zaawansowanego raka prostaty, z przerzutami, opornego na hormonoterapię, to dziesięć lat temu średnie przeżycie chorego wynosiło rok, a teraz trzy lata — to jest duże osiągnięcie.

Przełom to słowo, które lubi prasa, postęp — to odpowiednie określenie. Dla pacjentów przełomem byłoby pewnie kompletne wyleczenie. Rak prostaty rozwija się powoli i wielu pacjentów przeżywa lata, zanim dojdzie u nich do przerzutów i hormonoporności. Jeśli jednak do tego dojdzie, ważna jest możliwość przedłużenia życia, ale też poprawy jego jakości.