Schematy leczenia są zależne od dwóch czynników. Po pierwsze, od stopnia zaawansowania choroby nowotworowej, czyli od wielkości guza pierwotnego, przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych i przerzutów odległych oraz po drugie — od lokalizacji guza.

W przypadku wczesnej choroby nowotworowej (stopień I i II) możliwe jest radykalne leczenie onkologiczne z wykorzystaniem tylko jednej opcji terapeutycznej. W nowotworach głowy i szyi jest to samodzielne leczenie chirurgiczne lub samodzielna radioterapia. Jeśli choroba nowotworowa jest bardziej zaawansowana, konieczne jest leczenie skojarzone, czyli połączenie różnych opcji terapeutycznych. W takiej sytuacji pacjent jest poddany leczeniu operacyjnemu, a następnie radioterapii lub otrzymuje radiochemioterapię jako leczenie pierwotne w wybranych lokalizacjach pierwotnej zmiany nowotworowej.

Czy istnieją techniki diagnostyczne, dzięki którym jest możliwe uniknięcie operacji u tej grupy pacjentów?

Techniki diagnostyczne: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, PET, badania endoskopowe pozwalają na precyzyjne ustalenie stopnia zaawansowania choroby nowotworowej. Techniki te umożliwiają wyselekcjonowanie pacjentów, u których zamiast radykalnego leczenia operacyjnego możemy zastosować radioterapię lub radiochemioterapię, zachowując dobry rezultat leczenia onkologicznego. Chciałbym podkreślić, że nic nie zastąpi laryngologicznego badania lekarskiego, poszerzonego o badanie endoskopowe. Na podstawie tych badań planujemy zastosowanie pozostałych możliwości diagnostycznych.

Jakie są najnowsze osiągnięcia w leczeniu chirurgicznym chorych na nowotwory narządów głowy i szyi? Jakie są wskazania do ich zastosowania?

Rewolucja w leczeniu chorych, nie tylko z nowotworami regionu głowy i szyi, rozpoczęła się wraz z wprowadzeniem nowoczesnych technik endoskopowych. Dojście endoskopowe umożliwia radykalne usunięcie guza poprzez usta i nos, bez konieczności wykonania rozległych cięć w obrębie skóry regionu głowy i szyi. Dzięki takiemu postępowaniu uzyskujemy doskonały efekt kosmetyczny z zachowaniem bardzo dobrych efektów leczenia onkologicznego.

Przykładem urządzenia umożliwiającego wykonywanie zabiegów minimalnie inwazyjnych jest robot Da Vinci Xi, którym od niedawna dysponuje Wielkopolskie Centrum Onkologii. Wskazaniem do zabiegu chirurgii robotowej są m.in. guzy zlokalizowane na nasadzie języka. W takim przypadku tradycyjny zewnętrzny dostęp chirurgiczny wymagał wykonania rozległej operacji z rozszczepieniem żuchwy. To operacja obarczona wysokim ryzykiem powikłań, po której pacjent odbywa wielotygodniową rekonwalescencję. Po usunięciu guza nasady języka z wykorzystaniem systemu Da Vinci pacjent następnego dnia po operacji może rozpocząć przyjmowanie płynów drogą naturalną, a po kilku dniach zostaje wypisany do domu.

Chirurgia robotowa to wybrane ośrodki, wyselekcjonowane bardzo uważnie przypadki, natomiast nowoczesna chirurgia głowy i szyi to również chirurgia endoskopowa, z wykorzystaniem lasera, oraz chirurgia rekonstrukcyjna. Wszystkie te techniki mają na celu całkowite usunięcie choroby nowotworowej i zapewnienie dobrej jakości życia pacjentowi. Przyświeca nam motto: małoinwazyjne operacje, duży efekt terapeutyczny z zachowaniem jakości życia, a nie odwrotnie.

Kluczem do efektywnej opieki nad pacjentem chirurgicznym jest współpraca lekarzy m.in. z pielęgniarkami operacyjnymi i anestezjologicznymi. Jaka jest rola tego personelu w operacjach pacjentów chorych na nowotwory narządów głowy i szyi?

O wyniku leczenia chirurgicznego decyduje dobra współpraca całego wielospecjalistycznego zespołu, którego integralną częścią jest pielęgniarka operacyjna oraz pielęgniarka anestezjologiczna.

Pielęgniarka operacyjna jest odpowiedzialna za przygotowanie narzędzi oraz dodatkowych urządzeń wykorzystywanych podczas operacji nowotworów głowy i szyi. Ze względu na ilość kosztownego sprzętu opartego na technikach endoskopowych, połączonego z wyrafinowanym oprogramowaniem komputerowym, wymagania stawiane przed pielęgniarkami operacyjnymi są bardzo wysokie i istotnie wpływają na pomyślny przebieg operacji. Dobra pielęgniarka operacyjna rozumie się z chirurgiem bez słów.

Pielęgniarka anestezjologiczna jest zaangażowana w proces monitorowania znieczulonego ogólnie pacjenta. Pacjent z nowotworem regionu głowy i szyi z punktu widzenia anestezjologicznego jest pacjentem skomplikowanym. Często wymaga tracheotomii, intubacji przez nos lub ze względu na warunki anatomiczne klasyczna intubacja przez usta bywa utrudniona. Podczas znieczulenia ogólnego często konieczne jest stosowanie krótko działających leków zwiotczających, ze względu na korzystanie z systemu monitorowania nerwów. Zabiegi endoskopowe nosa i zatok przynosowych są wykonywane w niewielkiej hipotonii i wymagają precyzyjnego kontrolowania ciśnienia tętniczego.