Prof. Piotr Rutkowski: Trwają prace nad Narodową Strategią Onkologiczną

Prace nad opracowaniem Narodowej Strategii Onkologicznej trwają; założono sześć celów strategicznych, m.in. poprawę w obszarze profilaktyki, kształcenia kadr, finansowania, organizacji opieki i inwestycji - powiedział 19 września w Warszawie prof. Piotr Rutkowski, przewodniczący zespołu ds. opracowania Narodowej Strategii Onkologicznej.

Prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski jest kierownikiem Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Centrum Onkologii – Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. W maju b.r. został powołany przez ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego na przewodniczącego zespołu ds. opracowania Narodowej Strategii Onkologicznej.

Strategia powstaje w oparciu o uchwaloną wiosną 2019 r. ustawę i ma wytyczyć kierunki rozwoju systemu opieki onkologicznej, w tym m.in. działania z zakresu profilaktyki, wczesnego wykrywania, diagnostyki i leczenia chorób nowotworowych. Zespół, któremu przewodniczy prof. Rutkowski, pracuje od dwóch i pół miesiąca. Minister zdrowia nie później niż do 30 listopada 2019 r. ma przedstawić Radzie Ministrów projekt strategii.

Prof. Piotr Rutkowski, który uczestniczył 18 września w Warszawie w konferencji "Cancer Prevention 2020", przypomniał, że debaty nad dokumentem dot. onkologii trwają od ośmiu, dziesięciu lat. "Środowisko onkologów przygotowało dokument, który dotyczył działań strategicznych, ale on nigdy nie był implementowany z tego powodu, że nigdy nie miał aktów wykonawczych" – wskazał.

"Ministerstwo Zdrowia pracuje na wielu płaszczyznach, jeśli chodzi o poprawę sytuacji w onkologii. Ustawa o narodowej strategii to jedno, ale jest już wdrożony pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej, czyli rozwiązania praktyczne co do stopnia referencyjności. Dużo działań dotyczy np. patomorfologii, jest poprawa w finansowaniu NFZ i programów lekowych. Trwają prace dotyczące taryfikacji, ale również zmiany Centrum Onkologii w Narodowy Instytut Onkologii" – wyliczył prof. Rutkowski.

Zakładane efekty działań, jak mówił, to m.in. obniżenie umieralności na część najczęstszych nowotworów. "Wciąż mamy w Polsce niezadowalające wyniki przeżyć pięcioletnich. (…) To, co jest problemem, to stadium w jakim są diagnozowane nowotwory - za późno w części przypadków. Wynika to m.in. z braku zaangażowania podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy medycyny pracy – to chcemy zmienić w ramach strategii" – wskazał.

Ekspert przywołał dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówiące, że można zapobiec 40 do 50 proc. zgonów z powodu nowotworów. "Stąd znaczenie prewencji" – podkreślał.

Główne cele Narodowej Strategii Onkologicznej

Prof. Rutkowski podał, że w Narodowej Strategii Onkologicznej znajdzie się sześć zasadniczych celów. Będą to:

1. poprawa sytuacji kadrowej i kształcenia w dziedzinie onkologii;
2. poprawa w zakresie profilaktyki pierwotnej nowotworów;
3. poprawa skuteczności profilaktyki wtórnej;
4. zwiększenie roli nauki i innowacji w walce z chorobami nowotworowymi;
5. poprawa organizacji systemu opieki onkologicznej;
6. inwestycje w onkologię.

"To nie obejmuje oczywiście wszystkiego. (…) Ale to podstawowe cele, które w najwłaściwszy sposób zmieniają sytuację" – ocenił. Poprawa sytuacji kadrowej, jak mówił, dotyczy nie tylko kształcenia pielęgniarek i lekarzy, ale również być może nowych funkcji, np. koordynatora opieki onkologicznej.

Poprawa w zakresie profilaktyki wtórnej z kolei ma dotyczyć przede wszystkim proaktywnych działań lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i medycyny pracy; stałej edukacji społeczeństwa, również dzieci i młodzieży.

W strategii przewidziano zadania mające m.in. doprowadzić do zmniejszenia odsetka osób palących w społeczeństwie, zarówno wśród dorosłych, jak i młodzieży. "Rakotwórcze czynniki infekcyjne to absolutna nowość. Dzięki współpracy z panem ministrem zamierzamy wprowadzić szczepienia na HPV. To nie jest szczepienie na nic innego, tylko przeciwko nowotworowi" – powiedział prof. Rutkowski.

Ekspert mówił, że planowane jest ograniczanie skutków zdrowotnych wynikających z nadmiernego działania promieniowania UV m.in. poprzez edukację; zwiększenie skuteczności badań przesiewowych w raku piersi oraz raku jelita grubego m.in. poprzez wprowadzenie systemu powiadomień drogą elektroniczną o badaniach profilaktycznych. Postulowane jest także m.in. zwiększenie udziału pacjentów onkologicznych w badaniach klinicznych oraz rozwój niekomercyjnych badań.

Prof. Rutkowski poinformował również o propozycji utworzenia sieci sześciu repozytoriów próbek biologicznych nowotworów w ośrodkach onkologicznych w ramach Krajowej Sieci Onkologicznej.

Wśród oczekiwanych działań jest też m.in.:

• skrócenie czasu oczekiwania chorych na dostęp do innowacyjnych terapii;
• rozbudowa elektronicznego Krajowego Rejestru Nowotworów;
• stworzenie portalu internetowego Narodowy Portal Onkologiczny;
• uruchomienie kompleksowych centrów rehabilitacji onkologicznej;
• wsparcie psychologiczne od momentu okołodiagnostycznego;
• wzrost nakładów na onkologię;
• umożliwienie dostępu do systemu ubezpieczeń na życie.

Ministerstwo stawia na profilaktykę

Minister zdrowia Łukasz Szumowski, akcentując znaczenie profilaktyki i badań, wskazywał podczas konferencji, że "wcześnie wykryty nowotwór jest chorobą przewlekłą, a tak naprawdę wyleczalną" – powiedział. "Profilaktyka jest szersza niż medycyna. Wiemy, że profilaktyka pierwotna czy profilaktyka wtórna mają większy wpływ na długość życia niż medycyna naprawcza. Wiemy też, że obecnie choroby sercowo-naczyniowe są na pierwszym miejscu przyczyn umieralności w krajach rozwiniętych, potem są choroby nowotworowe, ale trend w ciągu najbliższych lat prawdopodobnie się odwróci" – wskazał minister.

Łukasz Szumowski stwierdził, że profilaktyka jest obszarem, który jest jednym z najtrudniejszych do poprawienia. Ocenił, że liczba czynników, które wpływają na wystąpienie choroby, jest w przypadku nowotworów prawdopodobnie dużo większa niż w chorobach sercowo-naczyniowych, dlatego trudniej jest uchwycić proste mechanizmy w prewencji pierwotnej i opracować proste zalecenia. Jednak są obszary, w których mamy szansę w bardzo realny sposób ograniczyć zachorowalność. "Coraz więcej wiemy, np. że otyłość jest czynnikiem ryzyka nie tylko chorób naczyniowo-sercowych, ale również chorób nowotworowych, że produkty, które spożywamy, tryb życia, który prowadzimy, alkohol, który pijemy, palenie papierosów w sposób prosty prowadzą do zachorowalności. (…) Należy wyłapać czynniki, które mają największy wpływ na obniżenie zachorowalności. Niewątpliwie, jeśli chodzi o profilaktykę wtórną, ogromną rolę odgrywa medycyna, gdzie badanie i monitorowanie stanu pacjenta jest niezwykle istotne" – wyliczał minister.

Zdaniem ekspertów problem zachorowań na nowotwory złośliwe jest jednym z najważniejszych wyzwań zdrowotnych, przed którym stoi system ochrony zdrowia w Polsce. Liczba osób chorujących na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wzrosła ponad dwukrotnie. Szacuje się, że w okresie najbliższych 5 lat liczba pacjentów onkologicznych może wzrosnąć o 15 procent.

ZOBACZ TAKŻE: Alivia: Chorzy na raka w Polsce nie są leczeni zgodnie z aktualną wiedzą medyczną