Prof. Krzysztof Strojek: Cukrzyca musi być traktowana wieloaspektowo

Cukrzyca to nie problem podwyższonego stężenia glukozy we krwi - to kwestia złożonych zaburzeń metabolicznych, które, o ile nie będą skutecznie korygowane, prowadzą do kalectwa w postaci: ślepoty, amputacji, konieczności dializoterapii, zawału serca, udaru mózgu, uszkodzenia układu nerwowego. Cukrzyca jest również problemem społecznym – osobistą tragedią chorych, dotkniętych powikłaniami, a także ich rodzin.

Cukrzyca to poważny problem nie tylko medyczny, ale także społeczny. Medyczny, ponieważ liczba chorych w zastraszającym tempie narasta. Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) alarmuje, że w ciągu ostatnich 20 lat liczba chorych na świecie nieomal się potroiła - ze 150 mln w 2000 roku do 425 mln w roku 2017. W Polsce z powodu cukrzycy leczy się 2,4 mln osób i dodatkowo kolejne 0,5 mln nie wie o swojej chorobie i nie ma świadomości zagrożenia związanego z tym schorzeniem.

Cukrzyca  to nie problem podwyższonego stężenia glukozy we krwi - to kwestia złożonych zaburzeń metabolicznych, które, o ile nie będą skutecznie korygowane, prowadzą do kalectwa w postaci ślepoty, amputacji, konieczności dializoterapii, zawału serca, udaru mózgu, uszkodzenia układu nerwowego. Choroba ta jest również problemem społecznym – osobistą tragedią chorych, dotkniętych powikłaniami, a także ich rodzin. Cukrzyca jest również przyczyną niezdolności do zarobkowania, zwiększenia wydatków budżetu państwa na zasiłki, świadczenia zdrowotne, koszty rehabilitacji i inne, związane z terapią i opieką nad pacjentami.

Ważna rola lekarzy POZ

Co należy robić, aby uchronić chorych przed konsekwencjami cukrzycy? Pacjenci muszą mieć możliwość otrzymania właściwej opieki diabetologicznej. Opieka ta obejmuje leczenie w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarze rodzinni prowadzą działania profilaktyczne oraz diagnozują cukrzycę wśród objętych ich nadzorem pacjentów. Z powodzeniem mogą również leczyć pacjentów prowadzonych na lekach doustnych czy we wczesnych stadiach bez konieczności włączenia insulinoterapii. Chorzy dotknięci powikłaniami bądź o bardziej zaawansowanej postaci choroby powinni być pod nadzorem specjalistów. 

Edukacja i motywacja pacjenta z cukrzycą

Opieka nad chorymi na cukrzycę to nie tylko kwestia porady lekarskiej, to także edukacja realizowana przez personel pielęgniarski i dietetyków, która zaznajamiają chorego z kwestiami leczenia, regułami prawidłowego odżywiania czy reagowania w sytuacjach szczególnych. Wysiłki członków zespołu terapeutycznego muszą być nakierowane na wykształcenie motywacji pacjentów do realizacji otrzymanych wskazówek i zaleceń w codziennym życiu. Motywowanie chorego jest niezbędnym elementem leczenia, gdyż pacjent nie odczuwający żadnych uciążliwych dolegliwości może je bagatelizować i nie podejmować działań w zakresie zmiany stylu życia czy regularnego, dopasowanego  samodzielnie do aktualnych wartości glikemii, leczenia. 

Najważniejsze stosowanie zaleceń

Skuteczność opieki diabetologicznej można zdefiniować miarą, na ile pacjent, który otrzymał zalecenia, zrealizuje je w swoim codziennym życiu. Postęp w zakresie farmakoterapii owocuje wprowadzeniem nowych cząsteczek, które są użyteczne w skutecznym i bezpiecznym leczeniu. Pojawiają się również tańsze odpowiedniki leków oryginalnych - preparaty generyczne czy biopodobne.

Etycznym i moralnym obowiązkiem lekarza jest poinformowanie pacjenta o tańszej, o ile jest porównywalna, możliwości leczenia. Ostateczną decyzję co do wyboru preparatu oryginalny czy generyczny (biopodobny) podejmuje pacjent, który otrzymał pełną informację na temat wszystkich dostępnych opcji terapeutycznych.

Dobra organizacja opieki diabetologicznej

Cukrzyca stanowi wyzwanie również dla instytucji, zajmujących się organizacją ochrony zdrowia. Po ich stronie leży odpowiednie ustrukturyzowanie opieki diabetologicznej, odpowiednie jej finansowanie z uwzględnieniem nowych form terapii farmakologicznej i inicjowanie dodatkowych programów, dedykowanych szczególnym grupom chorych, takich jak na przykład: zespół stopy cukrzycowej,  terapia  pompowa, ciąża, cukrzycowe uszkodzenie wzroku. 

Nieodzowne jest stworzenie rejestrów chorych

Wdrożenie rejestrów chorych na cukrzycę pozwoli nie tylko na oznaczenie skali zjawiska, ale przede wszystkim wskaże słabsze punkty systemu opieki, dając asumpt do właściwych korekt. Problem cukrzycy i jej konsekwencji narasta wraz ze zwiększająca się liczbą chorych, którzy mimo stałej poprawy efektów leczenia w dalszym ciągu zagrożeni są następstwami choroby.

Tylko skoordynowane działania wszystkich szczebli ochrony zdrowia w Polsce mogą uchronić pacjentów przed konsekwencjami cukrzycy.

Prof. dr hab. n. med.  Krzysztof Strojek
Kierownik Oddziału Chorób Wewnętrznych i Diabetologii w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu, Konsultant Krajowy w dziedzinie Diabetologii

PRZECZYTAJ TAKŻE: Czy menopauza sprzyja cukrzycy

Jak leczyć hipercholesterolemię u pacjentów z cukrzycą