Producenci leków ostrzegają: rośnie ryzyko braków w aptekach

• Koszty wytwarzania farmaceutyków wzrosły na przestrzeni ostatnich 4 lat o 28 proc., a średnia cena koszyka najczęściej stosowanych leków refundowanych spadła o 4 proc.
• Poza wynoszącą prawie 17 proc. inflacją, zwyżką kursu dolara oraz podwyżką cen energii nawet o 230 proc. i sześciokrotnym zwiększeniem kosztów transportu, w ciągu ostatnich 2 lat folie i kartony do pakowania leków oraz papier potrzebny do ulotek podrożały o około 35 proc. - wylicza Katarzyna Dubno, wiceprezes Krajowych Producentów Leków.
• W ocenie ekonomistów ten trend może przełożyć się na ograniczenie krajowej produkcji leków.

Od końca 2019 r. koszty produkcji farmaceutycznej w Polsce wzrosły aż o około 28 proc., a na przełomie 2018/2019 r. ceny leków refundowanych spadły o około 4 proc. Zgodnie z analizą przeprowadzoną przez Instytut Innowacji i Odpowiedzialnego Rozwoju – INNOWO na potrzeby raportu „Wpływ sytuacji ekonomicznej oraz polityki kształtowania cen leków refundowanych na kondycję branży farmaceutycznej w Polsce”, obniżają się one przeciętnie o 0,2 proc. z każdym obwieszczeniem ministra zdrowia (wobec cen koszyka leków z IV kw. 2019 r.).

Koszty produkcji rosną, a ceny leków spadają

Na tle całej UE regulowane ceny leków w Polsce należą do najniższych - tańsze leki są tylko w Rumunii. - Rząd Portugalii, która ma ceny wyższe niż w Polsce, aby zapobiec brakom leków, wprowadza administracyjną podwyżkę tych najtańszych o 5 proc. Cena publiczna sprzedaży wszystkich leków kosztujących do 10 euro ma być podniesiona o 5 proc., a od 10 do 15 euro o 2 proc. - wskazuje Krzysztof Kopeć, prezes Krajowych Producentów Leków.

- Przy urzędowych cenach leków warto by zastanowić się nad mechanizmem cenowym uwzględniającym wzrost kosztów produkcji i inflację, ale rzecz jasna uniemożliwiającym zwiększenie dopłat pacjentów – wskazuje prof. Ewelina Nojszewska z SGH, współautorka raportu.

W ocenie ekspertów tak duża różnica między dynamiką wzrostu kosztów produkcji a stosunkowo sztywną dynamiką zmian cen odbije się w Polsce na rentowności prowadzenia działalności w branży farmaceutycznej, w tym przede wszystkim produkcji na obszarze kraju.

Produkcja leków w Polsce a zmiana struktury kosztów

Z powodu importu substancji czynnych z rynków międzynarodowych koszty ponoszone przez producentów są wrażliwe na kurs dolara amerykańskiego. W ciągu zaledwie 4 ostatnich lat kurs dolara wobec złotówki wzrósł o 35 proc. Poza tym kategoriami w największym stopniu oddziałującymi na ogólny wzrost kosztów produkcji przemysłu farmaceutycznego były ceny surowców i substancji czynnych, energii i mediów oraz wysokość wynagrodzeń. Łącznie wzrosty kosztów tych trzech kategorii odpowiadały za ponad 80 proc. ogólnych wzrostów kosztów dla całej branży od IV kw. 2019 r.

- Koszty energii mają też wpływ na braki leków w UE. Holenderski producent substancji do wytwarzania leków Centrient Pharmaceuticals zmniejszył produkcję o jedną czwartą w stosunku do 2021 r. z powodu wysokich kosztów energii, a InnoGenerics z Holandii został dofinansowany przez rząd, aby utrzymać fabrykę. Krajowi Producenci Leków też apelują o zamrożenie cen energii dla branży i zapewnienie jej nieprzerwanych dostaw prądu nawet w sytuacjach kryzysowych - mówi Grzegorz Rychwalski, wiceprezes Krajowych Producentów Leków.

- Uznanie wytwórców leków i substancji czynnych za podmioty o szczególnym znaczeniu i przygotowanie programu wsparcia dedykowanego branży, na której spoczywa odpowiedzialność za zagwarantowanie bezpieczeństwa zdrowotnego Polaków, szczególnie w sytuacjach kryzysowych, stanowiłoby również bodziec stymulujący aktywność inwestycyjną przedsiębiorstw – mówi prof. Ewelina Nojszewska.

- Zwłaszcza że poza wynoszącą prawie 17 proc. inflacją, zwyżką kursu dolara o 1/3, podwyżką cen energii nawet o 230 proc. i sześciokrotnym zwiększeniem kosztów transportu, koszty produkcji podnosi duży wzrost cen na rynku opakowań. W ciągu ostatnich 2 lat folie i kartony do pakowania leków oraz papier potrzebny do ulotek podrożały o około 35 proc. - wylicza Katarzyna Dubno, wiceprezes Krajowych Producentów Leków.

W 2021 r. produkcja krajowa na rynek polski stanowiła poniżej 1/3 wartości importu farmaceutyków. Dotyczy to w szczególności leków refundowanych.

- Od lat eksperci powtarzają, że wzrost produkcji krajowych leków, to zwiększanie bezpieczeństwa lekowego Polski. Dziś, kiedy braki leków dotykają całą Europę, widać, jak jest to ważne. Wiele krajów ogranicza bowiem eksport. Grecy rozszerzyli listę zakazową w handlu równoległym, Rumunia tymczasowo wstrzymała eksport niektórych antybiotyków i środków przeciwbólowych dla dzieci, Belgia przyjęła przepisy zezwalające władzom wstrzymywanie eksportu – wylicza Barbara Misiewicz-Jagielak, wiceprezes Krajowych Producentów Leków.

Kolejnym efektem rosnących kosztów może być zmniejszenie nakładów inwestycyjnych branży.

Jak poprawić bezpieczeństwo lekowe w Polsce?

Zdaniem ekonomistów wzrost kosztów wytwarzania przy spadających cenach leków może skutkować ograniczeniem produkcji leków refundowanych. Dlatego ci rekomendują:

• ograniczenie presji na obniżanie cen leków refundowanych krajowych producentów w negocjacjach cenowych,
• wdrożenie w wybranym zakresie indeksacji cen leków refundowanych krajowych producentów względem inflacji lub wybranego zbiorczego wskaźnika kosztów przemysłu farmaceutycznego,
• wdrożenie obiektywnego mechanizmu wyższych cen leków refundowanych krajowych producentów.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Zmiany na rynku wyrobów medycznych. Co czeka branżę?