Pierwsze 1000 dni życia programuje masę ciała

Zależność między błędami żywieniowymi we wczesnym dzieciństwie a otyłością w późniejszym wieku została udowodniona w badaniach. 1000 pierwszych dni życia, liczonych od momentu poczęcia, ma fundamentalne znaczenie zarówno dla zdrowia dziecka, jak i w dorosłym życiu.

Pierwsze lata życia są kluczowe w rozwoju późniejszych preferencji żywieniowych, a wykształcone w tym czasie zwyczaje smakowe towarzyszą całej naszej egzystencji. Dlatego tak ważne jest, by dieta dziecka była przemyślana, dopasowana do jego szczególnych potrzeb i możliwości.

Rodzice popełniają wiele błędów układając dietę dziecka

Otyłość to jedno z najczęstszych zaburzeń okresu rozwojowego dzieci i młodzieży w Polsce. Co trzeci 8-latek ma nadwagę lub otyłość, ale nieprawidłowa masa ciała dotyczy również najmłodszych. Badanie Instytutu Matki i Dziecka „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia — badanie ogólnopolskie 2016 rok” wykazało, że nieprawidłowa masa ciała dotyczy co trzeciego polskiego dziecka w tym wieku. Jedną z głównych jej przyczyn jest nieracjonalne żywienie we wczesnym dzieciństwie. 

Według wspomnianego badania, rodzice popełniają wiele błędów układając jadłospis dziecka, szczególnie na etapie karmienia piersią, rozszerzania diety, a także komponowania menu po 1. r.ż. Zaledwie 54 proc. matek karmi piersią przynajmniej do 6. miesiąca życia, a tylko 6 proc. postępuje zgodnie z zaleceniami WHO, a więc przez pierwsze pół roku karmi wyłącznie naturalnie. 75 proc. niemowląt ma rozszerzaną dietę przed 5. miesiącem życia i tyle samo niemowląt niekarmionych piersią otrzymuje posiłki przygotowywane dla reszty rodziny. 

Podobnie jak zbyt wczesne odstawienie od piersi i przedwczesne rozszerzanie diety, również niskie spożycie warzyw może prowadzić do otyłości. Aż 88 proc. dzieci po 1. roku życia zbyt mało otrzymuje ich w codziennej diecie. Co więcej, w tej grupie wiekowej aż 83 proc. dzieci spożywa posiłki z dodatkiem soli, a 75 proc. — z nadmierną ilością cukru. 

Polskie dzieci są często przekarmiane — tylko ok. 15 proc. po 1. roku życia nie pojada między posiłkami, a co dziesiąte dostaje 10 lub więcej posiłków na dobę! Są to poważne błędy żywieniowe, które w przyszłości mogą prowadzić do nadmiernej masy ciała i powikłań z tym związanych. 

Prawidłowe nawyki żywieniowe kształtowane już w łonie matki

Stosowanie zbilansowanej diety pomogłoby uniknąć lub powstrzymać epidemię otyłości nie tylko wśród dorosłych i dzieci w wieku szkolnym, ale i wśród najmłodszych. Prawidłowe nawyki żywieniowe warto wprowadzać już w ciąży, gdy u rozwijającego się płodu rozpoczyna się programowanie metaboliczne. Właściwe żywienie matki już na tym etapie pozwala uniknąć skłonności do gromadzenia tkanki tłuszczowej u dziecka w przyszłości. 

Po narodzinach dziecka niezmiernie ważne jest wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy jego życia. Następnie należy wprowadzać posiłki uzupełniające, kontynuując karmienie mlekiem kobiecym. Prawidłowe rozszerzanie diety jest bardzo istotne i zgodnie z zaleceniami ekspertów powinno ono nastąpić nie wcześniej niż po ukończeniu 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia. 

Na tym etapie przydatny jest schemat żywienia niemowląt, w którym przedstawiono orientacyjną liczbę posiłków oraz wielkość porcji, jakie należy podawać maluchowi w ciągu doby przez kolejne miesiące życia. Dziecko, które ukończyło 1. rok życia, to nie mały dorosły, wciąż intensywnie się rozwija i nadal ma szczególne potrzeby żywieniowe. Okres krytyczny w rozwoju określonych preferencji i nawyków żywieniowych występuje pomiędzy 13. a 36. miesiącem życia dziecka. W tym czasie dieta powinna być urozmaicona i uwzględniać produkty z różnych grup żywności: 4-5 porcji produktów białkowych, 3 porcje produktów mlecznych (w tym mleka), 1-2 porcje mięsa, drobiu, ryb lub jaj, 5 porcji produktów zbożowych, 5 porcji warzyw, 4 porcje owoców, 1-2 porcje tłuszczów.