Ten artykuł czytasz w ramach płatnej subskrypcji. Twoja prenumerata jest aktywna

Wyzwania i postęp — to słowa, które od początku tego roku powtarzały się podczas wielu dyskusji i wykładów, także w odniesieniu do opieki otologicznej w różnych częściach świata. O tych światowych wyzwaniach rozmawialiśmy w Kajetanach i Warszawie z blisko tysiącem naukowców, lekarzy otolaryngologów, audiologów, foniatrów, a także inżynierów klinicznych, którzy wzięli udział w 32nd Politzer Society Meeting oraz 2nd World Congress of Otology. To tam znakomite grono ekspertów przewidywało dalszą cyfryzację medycyny, czego efektem jest ciągły rozwój w dziedzinie aparatów oraz implantów słuchowych. Nowym trendem jest także cyfrowa rehabilitacja chorób przedsionka. Dla postępu w otologii coraz ważniejsza staje się współpraca z innymi dyscyplinami medycznymi i naukowymi.

Za jedno z największych wyzwań w otologii uważam odtworzenie fizjologicznego słyszenia u osób głuchych. To może nastąpić już całkiem niedługo. Mając na uwadze szybki postęp w medycynie, już 10 lat temu wskazywałem, że aktualnie stosowane metody chirurgicznej terapii słuchu muszą być całkowicie bezpieczne i atraumatyczne, aby nie przekreślać szans pacjentów na nowe możliwości leczenia, które z pewnością pojawią się w niedalekiej przyszłości. W Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu stworzyliśmy takie rozwiązania. Jednym z nich jest metoda „sześciu kroków według Skarżyńskiego”, obecnie stosowana już w ośrodkach otochirurgicznych na wszystkich kontynentach. Metoda ta pozwala zachować u operowanych pacjentów prawie nienaruszoną strukturę ucha wewnętrznego, a tym samym zachowany słuch w zakresie niskich częstotliwości.

O wyzwaniach, postępie, a także sukcesach i osiągnięciach nie tylko w otolaryngologii, tym razem w kontekście krajowym, mówiliśmy podczas I Kongresu „Zdrowie Polaków 2019”. Został on zorganizowany wspólnie z Komitetem Nauk Klinicznych PAN, Radą Główną Instytutów Badawczych, licznymi zespołami ekspertów i specjalistów z wielu dziedzin medycyny, towarzystwami naukowymi i organizacjami pozarządowymi, które w ostatnich czterech latach realizowały „Wielospecjalistyczny Całoroczny Program Przeciwdziałania Chorobom Cywilizacyjnym i Wsparcia Zdrowia Polaków »Po Pierwsze Zdrowie«”. Podczas licznych dyskusji prezentowaliśmy nie tylko nasze osiągnięcia, lecz także dzieliliśmy się troskami oraz pokazaliśmy, że staramy się poprawić to, co jest konieczne i możliwe. Do naszych zadań należy bowiem uświadomienie społeczeństwu, że dokonał się ogromny postęp, którego jesteśmy częścią — jako lekarze, pracownicy służby zdrowia, jej koordynatorzy i organizatorzy.

Dobrym przykładem postępu, jaki dokonał się w naszej dziedzinie medycyny, są zabiegi wykonywane przez zespół prof. Wojciecha Golusińskiego w Wielkopolskim Centrum Onkologii w Poznaniu, m.in. w ramach Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi. Nowością w chirurgii nowotworów regionu głowy i szyi są też operacje z użyciem robota Da Vinci, które pozwalają na precyzyjne usunięcie chorych tkanek. Dzięki temu pacjenci szybciej wracają do zdrowia. Chirurg, zamiast pracować przy stole operacyjnym, siedzi za konsolą i porusza ramionami robota. Ten postęp w chirurgii jest bardzo ważny, gdyż w naszym kraju obserwuje się, niestety, szczególną dynamikę wzrostu nowych zachorowań, która na przestrzeni dwóch dekad wyniosła ok. 18 proc.

Przewidywania też nie są dobre — do roku 2030 dynamika ta się nie zmieni.
Nie zmienia się także dynamika wzrostu różnego rodzaju zaburzeń słuchu u dzieci, co wynika z badań z czerwca tego roku, kiedy to zakończyliśmy jeden z największych z dotychczasowych programów — badań przesiewowych słuchu siedmiolatków na Mazowszu. Programem została objęta cała populacja dzieci rozpoczynających edukację szkolną w 37 powiatach i 4 miastach na prawach powiatu w województwie mazowieckim. Jest to pierwszy region na świecie, gdzie badaniami słuchu zostały objęte wszystkie dzieci klas pierwszych, które zgłoszono do programu. Niestety, co piąte przebadane dziecko ma jednostronne lub obustronne ubytki słuchu, a u wielu — już w tym wieku — stwierdziliśmy występowanie szumów usznych, które mogą negatywnie wpływać na stan psychiczny i być powodem gorszych wyników w nauce. Zasmuca także fakt, że blisko 70 proc. rodziców i opiekunów nie zdawało sobie sprawy z problemów, jakie mają ich dzieci.

Na szczęście postęp technologiczny i inne możliwości, jakie mamy w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu, pozwalają pomóc prawie każdemu naszemu pacjentowi. Artystycznym udokumentowaniem tych największych osiągnięć nauki i polskiej medycyny oraz ich wielkiego wkładu w rozwój światowej otologii, otochirurgii i otolaryngologii na przestrzeni ostatnich 27 lat stał się musical „Przerwana cisza”, którego premiera miała miejsce we wrześniu.

To pierwsze na świecie przedstawienie opowiadające o losach osób, które urodziły się głuche lub niedosłyszące, a jednocześnie obdarzone talentem muzycznym. Dzięki postępowi w nauce i medycynie mogły one rozwijać swoje zdolności i całkowicie poświęcić się temu, co kochają najbardziej — muzyce. Jednak ani życie z implantem, ani droga do kariery muzycznej nie były dla nich łatwe. Dzień po dniu, miesiąc po miesiącu musiały walczyć o swoje miejsce wśród ludzi słyszących w artystycznym świecie. Ich rozterki, wzloty i upadki stanowią temat libretta, które napisałem, inspirując się doświadczeniami moich pacjentów. Ci najbardziej uzdolnieni muzycznie znaleźli się w obsadzie spektaklu w reżyserii Michała Znanieckiego. Muzykę skomponował prof. Krzesimir Dębski.

To jednak nie koniec naszych aktywności, choć premiera musicalu była spełnieniem jednego z moich największych marzeń. W nadchodzącym roku czekają nas również inne wyzwania organizacyjne i naukowe. W dowód uznania naszych osiągnięć międzynarodowe środowisko powierzyło nam organizację m.in. XXXV World Congress of Audiology. To światowe spotkanie, organizowane w kolejnej serii, będzie naszym trzecim przedsięwzięciem o takim zasięgu. Trzech kongresów światowych w ciągu 3 lat nie organizował jeszcze nikt w dziejach nauki i medycyny w naszym regionie świata. Tak więc do zobaczenia w kwietniu w Warszawie!