Obniżanie wynagrodzenia lekarzom zlecającym badania to naruszenie praw pacjenta

Organizacja procesu udzielania świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych (w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej) nie może obciążać lekarzy kosztami zleconych pacjentom badań diagnostycznych- także w sytuacji, gdy lekarze zgodzą się na takie rozwiązanie w umowie z placówką. Zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta - działania zmierzające do obciążania lekarzy przez placówki medyczne kosztami np. wykonanych badań laboratoryjnych są praktyką naruszającą zbiorowe prawo pacjenta (zgodnie z brzmieniem art. 6 ust.1 i art.8 ustawy o prawach pacjenta) do świadczeń zdrowotnych, które są zgodne z najnowszą wiedza medyczną i udzielane są z należytą starannością.

Decyzja RPP to pokłosie sprawy, jaką zaczęto rozpatrywać w listopadzie ubiegłego roku. Interwencję podjęto na podstawie doniesień medialnych oraz sygnałów napływających ze środowiska medycznego m.in. od lek. med. Bartosza Fiałka z OZZL. Zdaniem sygnalistów w wybranych placówkach medycznych lekarz zlecający pacjentom badania miał zarobić mniej, ponieważ placówka potrącała z jego wynagrodzenia koszt zleconych pacjentom badań. W efekcie lekarze, który zlecali mniej badań - zarabiali więcej.

Analiza zebranych materiałów wykazała, że praktyka ta mogła skutkować ograniczeniem praw pacjenta w wielu aspektach. RPP wskazał, że koszty zlecanych pacjentom badań powinna pokrywać placówka medyczna, co wynika wprost z rozporządzenia MZ ws. ogólnych warunków realizacji umów na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, a także zarządzenia prezesa NFZ dotyczącego warunków zawierania i realizacji umów dotyczących AOS.

"W ocenie Rzecznika Praw Pacjenta, samo brzmienie stosowanych przez placówkę medyczną postanowień umownych zostało ukształtowane w taki sposób, że jego wydźwięk jest negatywny i może mieć wpływ na decyzję lekarza co do wykonania u pacjenta określonych badań. W tej sprawie lekarz zobowiązywał się do poniesienia kosztów wykonania niezbędnych badań diagnostycznych, przeprowadzonych w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego. Zdecydowanie może wywołać w odbiorze u lekarza przekonanie, że jego wynagrodzenia będzie pomniejszone, w wyniku większej liczby zlecanych pacjentom badań, których koszty musi przecież finalnie ponieść"- informuje biuro RPP.

Lekarze powinni pracować bez obciążeń

Postanowienia umowne obciążające lekarzy kosztami badań zleconych pacjentom nie powinni być zatem stosowane, a takie zorganizowanie procesu udzielania świadczeń jest - zdaniem Bartłomieja Chmielowca - nieprawidłowe. W uzasadnieniu podkreślono również, żę nie można lekarza stawiać w sytuacji potencjalnego konfliktu interesów – interesu jego własnego i interesu pacjenta.

"Lekarz wykonuje szczególny zawód zaufania publicznego, którego celem jest ochrona wartości najwyższych, czyli życia i zdrowia ludzkiego. Warunki współpracy i realizacji świadczeń zdrowotnych powinny być w tym zakresie dla lekarza jasne. Co również ważne, dla zakwalifikowania danego sposobu postępowania placówki medycznej jako praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów, wystarczające jest wykazanie potencjalnego charakteru zagrożenia naruszenia praw pacjenta. Takie naruszenie może się zrealizować w sferze uprawnień każdego pacjenta, pozostającego pod opieką lekarza, który zawarł umowę z podmiotem leczniczym zawierającą postanowienie o kosztach zleconych badań"- ocenił RPP.

Słona kara za praktyki naruszające prawa pacjenta

Wydając decyzją o zaprzestaniu stosowania tego typu zapisów w umowach pomiędzy podmiotami leczniczymi a lekarzami RPP zwrócił również uwagę, że niezastosowanie się do decyzji może okazać się bolesne finansowo dla placówek medycznych. Niewykonanie decyzji RPP może być bowiem podstawą do nałożenia na podmiot leczniczy kary w wysokości nawet pół miliona złotych. Zastrzeżono jednak, że każda tego typu sytuacja będzie rozpatrywana indywidualnie, a zakres naruszenia zbiorowych praw pacjenta będzie przedmiotem odrębnie podejmowanych decyzji. Te ostatnie mają zapaść w najbliższych tygodniach.

Czytaj również: RPP interweniuje w sprawie przerzucania kosztów badań na lekarzy