Nie można lekceważyć choroby hemoroidalnej
opublikowano: 29-10-2003, 00:00
Z medycznego punktu widzenia hemoroidy są naturalną częścią ludzkiego ciała. Zwykle nie powodują żadnych dolegliwości, ale zmienione zapalnie i obrzmiałe utrudniają codzienne życie, a nie leczone mogą z czasem doprowadzić do poważnej choroby.
Hemoroidy to sploty naczyniowe wypełnione krwią tętniczą, będące zakończeniem tętnicy odbytniczej górnej, umiejcowione w kanale odbytu. Stanowią element składowy mechanizmu odpowiedzianego za prawidłowe trzymanie stolca i gazu. Dopiero w stanie chorobowym, kiedy następuje ich powiększenie, krwawienie, ?wypadanie" z odbytu, a więc gdy mamy do czynienia z objawową chorobą hemoroidalną powinny być leczone.
Zła dieta
Jedną z najczęstszych przyczyn powstawania choroby hemoroidalnej są uporczywe zaparcia i trudności w wydalaniu stolca. Zwykle jest to spowodowane nieodpowiednią dietą zawierającą zbyt małą ilość błonnika, który jest odpowiedzialny za strukturę i konsystencję wydalanego z organizmu stolca. Niedobór błonnika przyczynia się do zaparć, co zmusza organizm do nadmiernego parcia podczas wypróżnień, a tym samym nadmiernego powiększania się, drażnienia i ?wypadania" hemoroidów. Podobne kłopoty może wywołać ciąża i poród, ponieważ następuje wtedy wzrost ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. W grupie ryzyka znajdują się też osoby prowadzące siędzący tryb życia i źle odżywiające się. Proktolodzy stwierdzili, że ostre przyprawy, alkohol, używki (np. kawa), wstrzymywanie wypróżnień i nieregularne, zaparte stolce, zbyt mała ilość wypijanych płynów, mała aktywność ruchowa także niekorzystnie wpływają na stan hemoroidów.
?Niemałą grupę pacjentów stanowią osoby, które przesiadują w toalecie, wykorzystując ten czas na nadrobienie zaległości w czytaniu, doprowadzając do sytuacji, w której wzrasta ciśnienie w okolicy odbytu i odbytnicy, co zwiększa prawdopodobieństwo problemów związanych z krwawieniem i wypadaniem guzków krwawniczych. To nie jest dobry nawyk i lepiej z niego zrezygnować" - uważa dr Mirosław Klukowski z Kliniki Chirurgii Ogólnej PSK CMKP w Warszawie.
Wpływ na rozwój choroby hemoroidalnej ma też genetycznie uwarunkowane osłabienie tkanki łącznej utrzymującej sploty naczyniowe.
Narastanie problemu
Rozwój choroby hemoroidalnej przebiega stopniowo. ?Początkowo sploty żylno-odbytnicze powiększają się, błona śluzowa rozciąga się, guzki krwawnicze też się powiększają i zaczynają krwawić. Następuje także osłabienie tkanki łącznej i więzadeł Parksa, co powoduje wypadanie guzków krwawniczych przez kanał odbytu za zewnątrz. Można więc wyróżnić kilka etapów choroby" - wyjaśnia prof. Krzysztof Bielecki, kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej Państwowego Szpitala nr 1 CMKP w Warszawie.
W pierwszym stadium występują jedynie bezbolesne krwawienia w czasie oddawania stolca i są to kłopoty przejściowe. ?Kiedy naczynia krwionośne ulegają zakrzepnięciu, doprowadza to do tworzenia się twardych guzków, które podczas parcia przesuwane są ku dołowi. Na tym etapie jeszcze samoistnie cofają się, choć dają już pierwsze dolegliwości bólowe, szczególnie gdy dodatkowo dołączy się powikłanie w postaci stanu zapalnego, obrzęku i uwięźnięcia guzków krwawniczych. Zdarza się też, że przy każdym wypróżnieniu duże guzki krwawnicowe wypadają na zewnątrz i nie cofają się samoistnie, a wymagają odprowadzenia ręcznego. Na tym etapie objawy te sprawiają ciągłe wrażenie obrzęku i ucisku, uczucie dyskomfortu i dolegliwości bólowe" - mówi dr M. Klukowski.
W kolejnym stadium hemoroidy są już w takim stanie, że wymagają interwencji chirurgicznej: nie dają się odprowadzić, ulegają owrzodzeniu i krwawieniu.
Uwaga na krwawienie
Początki choroby hemoroidalnej mogą mieć wiele objawów. Bezwzględnym wskazaniem do pełnego badania proktologicznego jest krwawienie. W trakcie wywiadu lekarz powinien ustalić m.in. ilość i obfitość krwawień, odczuwany ból, rytm wypróżnień, a także nawyki żywieniowe, charakter wykonywanej pracy, stosowane leki. Konieczne jest obejrzenie okolic odbytu i badanie ręczne. Przed podjęciem leczenia niezbędne jest podstawowe badanie proktologiczne, a w razie jakichkolwiek wątpliwości - badanie kolonoskopowe.
?Ale wizyta u proktologa, oprócz zalecenia odpowiedniego leczenia, ma również na celu wykluczenie lub wykrycie innych schorzeń, np. polipów, które nie usunięte mogą przerodzić się w raka. W Stanach Zjednoczonych wczesne wykrywanie i usuwanie polipów doprowadziło do znaczącego spadku zachorowań na raka" - mówi dr M. Klukowski.
Zachowawczo
lub z interwencją chirurga
Dostępne metody leczenia nie są metodami konkurencyjnymi, lecz wzajemnie się uzupełniają. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby: u około 30 proc. osób zgłaszających tego typu dolegliwości stosuje się leczenie zachowawcze, czyli zmianę trybu życia na bardziej aktywny, zmianę diety na bogatowłóknikową oraz zwiększenie ilości płynów. Poprawę przynoszą także ogólne lub miejscowo stosowane leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. Zalecane są również kilkuminutowe nasiadówki w wannie wypełnionej ciepłą wodą, stosowanie miękkiego papieru toaletowego, używanie bawełnianej bielizny.
W niektórych przypadkach leczenie zachowawcze to za mało - aby zapobiec wypadaniu guzków, obrzękowi i odczynowi zapalnemu konieczna jest interwencja chirurga.
?Zastosowanie ma wtedy krioterapia i fotokoagulacja podczerwienią, która polega na przykładaniu sondy i wykorzystaniu promieniowania podczerwieni do wywołania martwicy wypadającego guzka. Równie często stosowana jest także skleroterapia, czyli wstrzykiwanie do warstwy podśluzówkowej leków obliterujących, które powodują zwłóknienie okolicy guzka krwawniczego - wyjaśnia prof. K. Bielecki. - Można też założyć ciasne gumowe pierścienie wokół podstawy guzków krwawniczych (tzw. metoda Barrona), co powoduje zahamowanie ich ukrwienia, a w efekcie martwicę. Metody tej jednak nie można zastosować w większych zmianach, bo może dojść do krwotoku".
U około 10 proc. chorych (w III i IV okresie choroby) niezbędna jest jednak operacja. Wskazaniem jest trwałe wypadanie guzków krwawnicowych, obfite krwawienia, wypadanie z zadzierzgnięciem, wcześniejsze stadia chorobowe z patologicznymi zmianami, takimi jak szczelina odbytu. Jedną z technik operacyjnych jest otwarta hemoroidektomia metodą Miligan-Morgan lub podśluzówkowa hemoroidektomia metodą Parksa. Można także zastosować metodę Fergusona, w której po wycięciu kompleksu krwawniczego szczelnie zszywa się błonę śluzową kanału odbytu. Zabiegów operacyjnych nie wykonuje się kobietom w ciąży i w połogu, osobom z marskością wątroby oraz cierpiącym na ciężkie schorzenia układowe.
Nowością jest zastosowanie staplera podczas operowania metodą opLongo. Polega ona na okrężnym wycięciu staplerem okrągłego pasma błony śluzowej wewnątrz odbytu. Stosuje się już także sondę ultradźwiękową i podkłucie naczyń unaczyniających guzki krwawnicowe.
Rady i ostrzeżenia dla pacjenta
Co zalecać, gdy pacjent ma chorobę hemoroidalną:
o spożywanie dużej ilości błonnika (20-30 g/dobę),
o przemywanie okolicy odbytu letnią wodą po każdym wypróżnieniu (przy silnych bólach ulgę przynosi chłodny prysznic tej okolicy),
o nasiadówki z naparu z kory dębu, które łagodzą stany zapalne i obniżają napięcie zwieraczy odbytu (temp. 40 stopni, ok. 10 minut),
o niewstrzymywanie stolca,
o więcej ruchu (spacerów i gimnastyki),
o regularne stosowanie czopków i maści, które usprawniają krążenie krwi w guzkach krwawnicowych, zapobiegają zakrzepicy, zmniejszają stan zapalny w kanale odbytu, zmiękczają stolec,
o stosowanie doustnych związków flawonoidowych,
o przyjmowanie ok, 2,5 l płynów dziennie.
Chorobie hemoroidalnej sprzyja długotrwałe siedzenie (w pracy, przed telewizorem, w samochodzie), zaparcia, nadwaga i otyłość, seks analny, ciąża, dieta niskowłóknikowa, rodzaj pracy (zwiększająca ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej).
Zła dieta
Jedną z najczęstszych przyczyn powstawania choroby hemoroidalnej są uporczywe zaparcia i trudności w wydalaniu stolca. Zwykle jest to spowodowane nieodpowiednią dietą zawierającą zbyt małą ilość błonnika, który jest odpowiedzialny za strukturę i konsystencję wydalanego z organizmu stolca. Niedobór błonnika przyczynia się do zaparć, co zmusza organizm do nadmiernego parcia podczas wypróżnień, a tym samym nadmiernego powiększania się, drażnienia i ?wypadania" hemoroidów. Podobne kłopoty może wywołać ciąża i poród, ponieważ następuje wtedy wzrost ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej. W grupie ryzyka znajdują się też osoby prowadzące siędzący tryb życia i źle odżywiające się. Proktolodzy stwierdzili, że ostre przyprawy, alkohol, używki (np. kawa), wstrzymywanie wypróżnień i nieregularne, zaparte stolce, zbyt mała ilość wypijanych płynów, mała aktywność ruchowa także niekorzystnie wpływają na stan hemoroidów.
?Niemałą grupę pacjentów stanowią osoby, które przesiadują w toalecie, wykorzystując ten czas na nadrobienie zaległości w czytaniu, doprowadzając do sytuacji, w której wzrasta ciśnienie w okolicy odbytu i odbytnicy, co zwiększa prawdopodobieństwo problemów związanych z krwawieniem i wypadaniem guzków krwawniczych. To nie jest dobry nawyk i lepiej z niego zrezygnować" - uważa dr Mirosław Klukowski z Kliniki Chirurgii Ogólnej PSK CMKP w Warszawie.
Wpływ na rozwój choroby hemoroidalnej ma też genetycznie uwarunkowane osłabienie tkanki łącznej utrzymującej sploty naczyniowe.
Narastanie problemu
Rozwój choroby hemoroidalnej przebiega stopniowo. ?Początkowo sploty żylno-odbytnicze powiększają się, błona śluzowa rozciąga się, guzki krwawnicze też się powiększają i zaczynają krwawić. Następuje także osłabienie tkanki łącznej i więzadeł Parksa, co powoduje wypadanie guzków krwawniczych przez kanał odbytu za zewnątrz. Można więc wyróżnić kilka etapów choroby" - wyjaśnia prof. Krzysztof Bielecki, kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej Państwowego Szpitala nr 1 CMKP w Warszawie.
W pierwszym stadium występują jedynie bezbolesne krwawienia w czasie oddawania stolca i są to kłopoty przejściowe. ?Kiedy naczynia krwionośne ulegają zakrzepnięciu, doprowadza to do tworzenia się twardych guzków, które podczas parcia przesuwane są ku dołowi. Na tym etapie jeszcze samoistnie cofają się, choć dają już pierwsze dolegliwości bólowe, szczególnie gdy dodatkowo dołączy się powikłanie w postaci stanu zapalnego, obrzęku i uwięźnięcia guzków krwawniczych. Zdarza się też, że przy każdym wypróżnieniu duże guzki krwawnicowe wypadają na zewnątrz i nie cofają się samoistnie, a wymagają odprowadzenia ręcznego. Na tym etapie objawy te sprawiają ciągłe wrażenie obrzęku i ucisku, uczucie dyskomfortu i dolegliwości bólowe" - mówi dr M. Klukowski.
W kolejnym stadium hemoroidy są już w takim stanie, że wymagają interwencji chirurgicznej: nie dają się odprowadzić, ulegają owrzodzeniu i krwawieniu.
Uwaga na krwawienie
Początki choroby hemoroidalnej mogą mieć wiele objawów. Bezwzględnym wskazaniem do pełnego badania proktologicznego jest krwawienie. W trakcie wywiadu lekarz powinien ustalić m.in. ilość i obfitość krwawień, odczuwany ból, rytm wypróżnień, a także nawyki żywieniowe, charakter wykonywanej pracy, stosowane leki. Konieczne jest obejrzenie okolic odbytu i badanie ręczne. Przed podjęciem leczenia niezbędne jest podstawowe badanie proktologiczne, a w razie jakichkolwiek wątpliwości - badanie kolonoskopowe.
?Ale wizyta u proktologa, oprócz zalecenia odpowiedniego leczenia, ma również na celu wykluczenie lub wykrycie innych schorzeń, np. polipów, które nie usunięte mogą przerodzić się w raka. W Stanach Zjednoczonych wczesne wykrywanie i usuwanie polipów doprowadziło do znaczącego spadku zachorowań na raka" - mówi dr M. Klukowski.
Zachowawczo
lub z interwencją chirurga
Dostępne metody leczenia nie są metodami konkurencyjnymi, lecz wzajemnie się uzupełniają. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania choroby: u około 30 proc. osób zgłaszających tego typu dolegliwości stosuje się leczenie zachowawcze, czyli zmianę trybu życia na bardziej aktywny, zmianę diety na bogatowłóknikową oraz zwiększenie ilości płynów. Poprawę przynoszą także ogólne lub miejscowo stosowane leki naczyniowe zmniejszające obrzęk i miejscowy odczyn zapalny. Zalecane są również kilkuminutowe nasiadówki w wannie wypełnionej ciepłą wodą, stosowanie miękkiego papieru toaletowego, używanie bawełnianej bielizny.
W niektórych przypadkach leczenie zachowawcze to za mało - aby zapobiec wypadaniu guzków, obrzękowi i odczynowi zapalnemu konieczna jest interwencja chirurga.
?Zastosowanie ma wtedy krioterapia i fotokoagulacja podczerwienią, która polega na przykładaniu sondy i wykorzystaniu promieniowania podczerwieni do wywołania martwicy wypadającego guzka. Równie często stosowana jest także skleroterapia, czyli wstrzykiwanie do warstwy podśluzówkowej leków obliterujących, które powodują zwłóknienie okolicy guzka krwawniczego - wyjaśnia prof. K. Bielecki. - Można też założyć ciasne gumowe pierścienie wokół podstawy guzków krwawniczych (tzw. metoda Barrona), co powoduje zahamowanie ich ukrwienia, a w efekcie martwicę. Metody tej jednak nie można zastosować w większych zmianach, bo może dojść do krwotoku".
U około 10 proc. chorych (w III i IV okresie choroby) niezbędna jest jednak operacja. Wskazaniem jest trwałe wypadanie guzków krwawnicowych, obfite krwawienia, wypadanie z zadzierzgnięciem, wcześniejsze stadia chorobowe z patologicznymi zmianami, takimi jak szczelina odbytu. Jedną z technik operacyjnych jest otwarta hemoroidektomia metodą Miligan-Morgan lub podśluzówkowa hemoroidektomia metodą Parksa. Można także zastosować metodę Fergusona, w której po wycięciu kompleksu krwawniczego szczelnie zszywa się błonę śluzową kanału odbytu. Zabiegów operacyjnych nie wykonuje się kobietom w ciąży i w połogu, osobom z marskością wątroby oraz cierpiącym na ciężkie schorzenia układowe.
Nowością jest zastosowanie staplera podczas operowania metodą opLongo. Polega ona na okrężnym wycięciu staplerem okrągłego pasma błony śluzowej wewnątrz odbytu. Stosuje się już także sondę ultradźwiękową i podkłucie naczyń unaczyniających guzki krwawnicowe.
Rady i ostrzeżenia dla pacjenta
Co zalecać, gdy pacjent ma chorobę hemoroidalną:
o spożywanie dużej ilości błonnika (20-30 g/dobę),
o przemywanie okolicy odbytu letnią wodą po każdym wypróżnieniu (przy silnych bólach ulgę przynosi chłodny prysznic tej okolicy),
o nasiadówki z naparu z kory dębu, które łagodzą stany zapalne i obniżają napięcie zwieraczy odbytu (temp. 40 stopni, ok. 10 minut),
o niewstrzymywanie stolca,
o więcej ruchu (spacerów i gimnastyki),
o regularne stosowanie czopków i maści, które usprawniają krążenie krwi w guzkach krwawnicowych, zapobiegają zakrzepicy, zmniejszają stan zapalny w kanale odbytu, zmiękczają stolec,
o stosowanie doustnych związków flawonoidowych,
o przyjmowanie ok, 2,5 l płynów dziennie.
Chorobie hemoroidalnej sprzyja długotrwałe siedzenie (w pracy, przed telewizorem, w samochodzie), zaparcia, nadwaga i otyłość, seks analny, ciąża, dieta niskowłóknikowa, rodzaj pracy (zwiększająca ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej).
Źródło: Puls Medycyny
Podpis: Monika Wysocka
