Najskuteczniejsza ochrona przeciwko pneumokokom – rozmawiamy z Ronem Daganem, profesorem Uniwersytetu Ben-Guriona

Kiedy wprowadzono w Izraelu szczepienia przeciwko pneumokokom? Program szczepień przeciwko pneumokokom został wprowadzony w Izraelu w 2009 r. Szczepienia nie są obowiązkowe – decyzja leży po stronie rodziców, ale niewielu z nich odmawia. Epidemiolodzy przez długi czas śledzili dane dotyczące chorób wywoływanych przez pneumokoki zapalenia płuc, ostrego zapalenia ucha środkowego, zapalenia opon mózgowych – by zgromadzić wystarczająco dużo informacji o ich kosztach dla systemu ochrony zdrowia. Dodatkowo prowadziliśmy własne badania nad procesem produkcji przeciwciał, pobudzanym przez różne typy szczepionek. Analizowaliśmy również skuteczność szczepionek w walce z chorobami, głównie układu oddechowego. Na podstawie danych uzyskanych tą drogą udało nam się ustalić, że w Izraelu należy wprowadzić program szczepień przeciwko pneumokokom tak szybko, jak tylko potrzebny preparat uzyska licencję. Stało się to dopiero w 2007 r. Dwa lata później szczepionka 7-walentna została włączona do narodowego programu szczepień, a w 2010 r. zastąpiona przez 13-walentną. Opóźnienie we wprowadzeniu programu wynikało z globalnego problemu braku szczepionek oraz odmowy przy staraniach producentów o uzyskanie licencji w Izraelu.Jakie szczepionki stosowane są w izraelskim programie i co zadecydowało o ich wyborze? Początkowo stosowaliśmy szczepionkę 7-walentną, ponieważ tylko ten preparat był dopuszczony do użytku. Zastąpiliśmy ją 13-walentną, gdy tylko uzyskała ona wymaganą licencję. Szczepionka 13-walentna ma tę przewagę nad poprzedniczką, że zawiera najbardziej powszechny w Izraelu serotyp 19A, który jest oporny na większość antybiotyków.Na świecie, również w Polsce, w programach szczepiennych stosowane są 2 szczepionki: 10-walentna i 13-walentna. Jaka jest między nimi różnica?Obie są skuteczne, choć oczywiście występują pomiędzy nimi różnice, głównie na korzyść tej drugiej. Zawiera ona bowiem więcej serotypów, w tym szczególnie istotny 19A. Dlatego Izrael, Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone zdecydowały się na jej wprowadzenie. Ile osób w Izraelu zostało objętych szczepieniem przeciwko pneumokokom 13-walentną szczepionką polisacharydową? Wskaźnik urodzeń w Izraelu kształtuje się na poziomie 175 tysięcy rocznie, z czego 95 proc. dzieci zostaje zaszczepionych dwiema, a 90 proc. trzema dawkami tej szczepionki. Jakie korzyści odniósł Izrael z wprowadzenia szczepień przeciwko pneumokokom? Korzyści z uruchomienia szczepień przeciwko pneumokokom są ogromne. Dostrzega je Światowa Organizacja Zdrowia, która rekomenduje wprowadzanie takich programów na całym świecie. Pneumokoki to bakterie o wyjątkowej umiejętności wywoływania różnorodnych i często śmiertelnych chorób we wszystkich grupach wiekowych. Przyczyniają się do rozwoju sepsy, zapalenia płuc czy zapalenia opon mózgowych u dzieci oraz dorosłych. Są także kluczowym czynnikiem ryzyka w przypadku ostrego zapalenia ucha środkowego, również jego postaci nawracającej. Zanim uruchomiono program szczepień, prawie milion dzieci poniżej 5. roku życia umierało z powodu chorób wywołanych przez pneumokoki, a w tych niechlubnych statystykach przodowało zapalenie płuc. W krajach rozwiniętych, które zdecydowały się na uruchomienie programu szczepień, w znaczący sposób obniżyła się zachorowalność na sepsę, zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego czy opon mózgowych. W Izraelu liczba hospitalizacji w skali roku spadła o 100 tysięcy, o 150 tysięcy ograniczyliśmy liczbę recept na antybiotyki. Co więcej, możemy także wykazać spadek zachorowalności u dorosłych i najmłodszych dzieci, które są zbyt małe, by otrzymać szczepienie. To wszystko dzięki ograniczeniu rozprzestrzeniania się chorób wywoływanych przez pneumokoki. Znakomicie więc, że Polska wreszcie zdecydowała się na własny program szczepień przeciwko pneumokokom – lepiej późno niż wcale. Co przesądziło o sukcesie programu szczepiennego przeciwko pneumokokom? Myślę, że za tym sukcesem w Izraelu stało przekonanie polityków oraz środowiska pediatrów, że program należy wprowadzić bez względu na koszty dla systemu. Ważna też była świadomość społeczeństwa co do niezaprzeczalnie pozytywnych skutków tych szczepień dla zdrowia. Szczepionki są podawane dzieciom, gdy mają 2, 4 i 12 miesięcy. 90 proc. maluchów otrzymuje trzy dawki przed ukończeniem 3. roku życia. Czy trudno jest przekonać izraelskich rodziców do konieczności szczepień? W Polsce bardzo aktywne są ruchy antyszczepionkowe. Mimo że szczepienia nie są w Izraelu obowiązkowe, większość rodziców się na nie decyduje. Oczywiście, jako środowisko lekarskie my również zmagamy się z problemem ruchów antyszczepionkowych. Coraz większa jest grupa osób, które są sceptyczne wobec przyjmowania szczepionek Tdap i przeciwko HPV.Jakie inne programy szczepienne funkcjonują w Izraelu? Na podstawie jakich danych zadecydowano o ich uruchomieniu? Podejmując decyzję o uruchomieniu programu szczepień, nie kierujemy się analizą kosztów dla naszego systemu ochrony zdrowia. Naszym najważniejszym celem jest ograniczenie wskaźnika zachorowalności na konkretną chorobę. W ciągu ostatnich dwudziestu lat, po przeanalizowaniu danych epidemiologicznych, wprowadziliśmy program szczepień przeciwko pneumokokom, HPV, rotawirusom, ospie wietrznej i zapaleniu wątroby typu A. O kim mowaRon Dagan, profesor Uniwersytetu Ben-Guriona w Beer Szewie. Studia medyczne ukończył w 1974 r. na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Jest pomysłodawcą i założycielem Zakładu Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego przy Oddziale Pediatrii Centrum Medycznego Soroka, którego pracami kierował w latach 1987-2014. Zasiada w wielu komitetach doradczych i towarzystwach medycznych. W latach 1992-1997 kierował Komitetem Doradczym ds. Chorób Zakaźnych przy Izraelskim Towarzystwie Pediatrycznym, a od 1991 r. współpracuje z Narodowym Komitetem Doradczym ds. Chorób Zakaźnych i Szczepień.

Najskuteczniejsza ochrona przeciwko pneumokokom – rozmawiamy z Ronem Daganem, profesorem Uniwersytetu Ben-Guriona

E-wydanie „Pulsu Medycyny”

Przypadki depresji zdiagnozuje i wyleczy lekarz rodzinny

W najnowszym "Pulsie Medycyny"

PPOZ: Konieczna jest nowa ustawa o stwierdzaniu i rejestracji zgonów

Prof. Alicja Chybicka o wczesnej diagnostyce nowotworów dziecięcych

Min. Szumowski: Rola organizacji pacjenckich jest nie do przecenienia

Zdrowie jamy ustnej zaczyna się na talerzu

Rząd przyjął projekt ustawy o opiece zdrowotnej nad uczniami

WHO: Nowa, globalna strategia przeciwko grypie

Projekt „Programy polityki zdrowotnej w cukrzycy” pomoże samorządom w profilaktyce cukrzycy

Porozumienie Zielonogórskie: Programy profilaktyczne przyczyniają się do skrócenia kolejek