Monitoring w szpitalach. Ekspert tłumaczy, kiedy nagrywanie jest zgodne z prawem

W ostatnim czasie głośna medialnie pozostaje kwestia umocowania prawnego monitoringu wizyjnego w placówkach leczniczych. Jak regulują ją polskie przepisy? Czy kamery mogą zostać zainstalowane np. w salach zabiegowych? Jakie prawa w tym zakresie przysługują pracownikom podmiotów leczniczych? Między innymi takie pytania “Puls Medycyny” zadał Mateuszowi Kępie, prawnikowi, ekspertowi w zakresie prawa medycznego, a w latach 2015-2020 pracownikowi Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Dyrekcja chce kamer w salach operacyjnych, personel protestuje

Monitoring w szpitalach: jeśli pacjent nie wyrazi zgody, kamery nie mogą go nagrywać. Ale są wyjątki

– Prawne uregulowanie monitoringu w placówkach leczniczych pozostaje kwestią stosunkowo skomplikowaną. W Polsce normują ją przepisy zawarte w kilku różnych aktach prawnych, w praktyce więc kluczowa pozostaje ich interpretacja. Najbardziej istotnymi aspektami w ocenie funkcjonowania monitoringu w szpitalach pozostają: rodzaj monitoringu, lokalizacja kamer oraz cel przyświecający korzystaniu z systemu. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że w dyskusji o instalowaniu kamer w szpitalach mówimy jedynie o monitoringu wizyjnym, a więc rejestrowaniu wyłącznie obrazu. Musimy również rozróżnić rejestrację i przechowywanie nagranego obrazu od monitoringu bieżącego, który umożliwia tylko obserwację pacjentów w realnym czasie - wyjaśnia Mateusz Kępa.

Jak zaznacza, nadrzędną zasadą, która powinna być bezwzględnie przestrzegana, jest uzyskanie na monitoring zgody pacjenta. Jeśli pacjent jej nie wyrazi, szpitalne kamery nie mogą go nagrywać, choć – oczywiście – i od tej zasady istnieją wyjątki.

– Uzyskanie zgody świadczeniobiorcy nie jest wymagane w przypadku zainstalowania monitoringu w ogólnodostępnych częściach szpitala i miejscach zaliczanych do ciągów komunikacyjnych. Są to przede wszystkim korytarze, poczekalnie czy rejestracja. W tym przypadku przepisy nakładają na placówkę obowiązek poinformowania pacjentów o fakcie zainstalowania kamer, nawet jeśli nie są one aktywnie wykorzystywane. W jednym ze stanowisk Rzecznika Praw Pacjenta podkreślono bowiem, że sam fakt rozmieszczenia kamer może wywoływać u pacjenta dyskomfort, dlatego wszelka informacja dotycząca monitoringu powinna być bardzo precyzyjna, a jego stosowanie uzasadnione - podkreśla ekspert.

Kamery w salach zabiegowych: kto może zażądać ich wyłączenia?

Sytuacja komplikuje się, gdy mowa o monitoringu wizyjnym zlokalizowanym w pomieszczeniach, w których realizowane są świadczenia.

– Chciałbym podkreślić, że jeśli pacjent nie wyrazi zgody lub z jakichś powodów wycofa pierwotnie udzieloną zgodę, placówka nie ma prawa go nagrywać. Nagrywanie również jest bezprawne, gdy pacjent nie wyraził zgody przed wykonaniem świadczenia, a w momencie jego realizacji pozostaje nieprzytomny i nie może jej w danej chwili udzielić. Przepisy stanowią, że zamieszczenie monitoringu jest zasadne ze względu na dbałość o bezpieczeństwo chorych, również w pomieszczeniach zakwalifikowanych do przestrzeni ścisłego nadzoru. To np. oddziały dziecięce, noworodkowe, intensywnej terapii czy stacje dializ. W tych obszarach możliwe jest nagrywanie nawet bez zgody pacjenta - wskazuje Mateusz Kępa.

Ekspert podkreśla jednocześnie, że pacjent ma jednak pełne prawo do tego, by zażądać wyłączenia kamer w pomieszczeniu, gdzie zostanie poddany świadczeniu. Czy podobne prawo przysługuje personelowi medycznemu?

Pracodawca może monitorować pracowników z wykorzystaniem kamer

– Tę kwestię rozstrzygają przepisy zawarte w kodeksie pracy. Pracodawca może monitorować pracowników z wykorzystaniem monitoringu wizyjnego. Jest zobowiązany do poinformowania ich o tym fakcie, przepisy nie nakładają jednak na niego obowiązku uzyskania ich zgody. Co więcej, instalacja monitoringu musi być również podyktowana np. zapewnieniem bezpieczeństwa pracowników lub ochroną mienia pracodawcy. Przepisy zabraniają instalacji kamer w pomieszczeniach sanitarnych, socjalnych czy oddanych do dyspozycji związkom zawodowym, stołówkach i palarniach - mówi Mateusz Kępa.

Ewentualne wykorzystanie materiału pochodzącego z monitoringu wizyjnego w celach szkoleniowych nie jest wystarczającym argumentem przemawiającym za instalacją kamer zlokalizowanych w pomieszczeniach zabiegowych.

– Decydując się na takie rozwiązanie, dyrekcje często powołują się na zapewnienie zwiększonego poziomu bezpieczeństwa realizowanych świadczeń oraz np. dbałość o szpitalne mienie - podsumowuje Mateusz Kępa.