Kwalifikowanie do kategorii ryzyka

Badanie TRoPICS (ang. Clinical utility of skin cancer and melanoma risk scores for population screening) przeprowadzono na tropikalnej wyspie Hamilton przy wschodnim wybrzeżu Australii. Uczestnikami badania były dorosłe osoby zgłaszające się na ambulatoryjne bezpłatne badanie skóry. Wypełniały one następnie kwestionariusz (składający się z punktów zawartych w kwestionariuszach Melanoma Risk Stratification Tool i Keratinocyte Cancer Risk Stratification Tool), służący do przewidywania rozwoju czerniaka i nowotworów wywodzących się z keratynocytów.

Kwestionariusz ten obejmował m.in. następujące dane: wiek, płeć, pochodzenie (europejskie, inne), palenie papierosów, kolor włosów i skóry, zdolność do opalania się, orientacyjna liczba oparzeń skóry w dzieciństwie, liczba znamion, liczba wyciętych w przeszłości skórnych zmian nowotworowych, dermatologiczne badanie skóry w ciągu ostatnich 3 lat, wywiad rodzinny w kierunku nowotworów skóry.

Na podstawie uzyskanych wyników zakwalifikowano każdego z badanych do jednej z pięciu kategorii ryzyka (najniższa kategoria — ryzyko dużo poniżej przeciętnego, najwyższa — ryzyko znacznie powyżej przeciętnego). Następnie dermatolog przeprowadzał badanie całej skóry. Wykonano biopsje ze wszystkich podejrzanych zmian skórnych i wykonano badania histopatologiczne. Spośród 789 osób, które zgłosiły się na kontrolę zmian skórnych, 507 (64 proc.) wyraziło zgodę na udział w badaniu. Większość to osoby powyżej 45 r.ż. (59 proc.), płci męskiej (56 proc.) i rasy białej (92 proc.).

Korelacja zagrożeń nie dotyczyła czerniaka

W grupie badanej stwierdzono 22 raki podstawnokomórkowe, 19 raków kolczystokomórkowych i 8 czerniaków. Odsetki występowania raków wywodzących się z keratynocytów rosły od mniej niż 1 proc. u badanych zakwalifikowanych do kategorii najniższego ryzyka, do 24 proc. u badanych w podgrupie najwyższego ryzyka (P<0,001).

Analiza poszczególnych typów nowotworów wykazała podobne wzrosty występowania raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego wraz ze wzrostem kategorii ryzyka. Prawidłowość ta nie wystąpiła w przypadku czerniaka. Podobne odsetki osób z czerniakiem stwierdzono zarówno w grupach niskiego, jak i podwyższonego ryzyka.

Wyniki przedstawionego badania wskazują, że model predykcyjny ryzyka oparty na kwestionariuszu pozwala na wiarygodne identyfikowanie osób z podwyższonym ryzykiem rozwoju raka podstawnokomórkowego i raka kolczystkomórkowego. Uzyskane obserwacje sugerują, że wyselekcjonowani w ten sposób pacjenci powinni być zbadani przez dermatologa.

Nie udało się jednak potwierdzić przydatności kwestionariusza w typowaniu osób z podwyższonym zagrożeniem powstania czerniaka. Autorzy postulują, że w tym celu należałoby przeprowadzić badanie na większej próbie pacjentów, eksponowanej na więcej różnorodnych czynników środowiskowych.

Do silnych punktów badania należy jego prospektywny charakter i fakt, że uczestnicy byli w przeszłości dość intensywnie eksponowani na słońce. Chociaż wizja wykorzystania takich narzędzi w selekcji pacjentów do skriningu jest bardzo kusząca, to praktyczne zastosowanie kwestionariuszy szacujących ryzyko rozwoju nowotworów skóry wymaga niewątpliwie dalszych analiz. Należy pamiętać, że u części badanych, należących do podgrup niskiego ryzyka, wystąpiły raki skóry i czerniaki.

Źródło: Shetty A. i wsp.: J. Eur. Acad. Dermatol. Venereol. 2021; DOI: 10.1111/jdv.17062