Koronawirus SARS-CoV-2: objawy zakażenia, leczenie. Jak się chronić?

Koronawirus SARS-CoV-2 należy do rodziny koronawirusów (Coronaviridae), która została poznana w latach 60. XX w. Wówczas wyizolowano i opisano dwa patogeny – HCoV-229E oraz HCoV-OC43. Te dwa gatunki mogą powodować u ludzi zakażenia dróg oddechowych, zwykle o lekkim przebiegu.¹

W XXI w. pojawiły się nowe gatunki koronawirusa ludzkiego, prawdopodobnie jako wynik mutacji wirusów zwierzęcych. W 2002 r. odnotowano pierwsze przypadki zakażenia wirusem SARS-CoV, wywołującym zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS). Epidemia przyczyniła się do zintensyfikowania prac badawczych, które doprowadziły w następnych latach do identyfikacji i opisania kolejnych, niskopatogennych ludzkich koronawirusów - NL63 oraz HKU1.¹

W 2012 r. doszło do epidemii nowej, ciężkiej i często śmiertelnej choroby układu oddechowego, wywoływanej przez wirusa MERS-CoV - bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej (MERS).¹

W grudniu 2019 r. odkryto kolejny ludzki koronawirus. Wstępnie nazwano go koronawirusem 2019-nCoV. Później nadano mu oficjalną nazwę: koronawirus SARS-CoV-2 (koronawirus SARS typu 2). Jest on odpowiedzialny za epidemię choroby zakaźnej o nazwie COVID-19 (coronavirus disease 2019, choroba koronawirusowa z roku 2019).

Koronawirus SARS-CoV-2: drogi zakażenia

1) Droga kropelkowa

Wirus przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową.^2,3

2) Powierzchnie przedmiotów

Poza tym wirus może osiadać na przedmiotach i powierzchniach wokół osoby zakażonej. Wówczas inne osoby mogą się zarazić, dotykając tych przedmiotów lub powierzchni, a następnie dotykając oczu, nosa lub ust.

3) Powietrze

Z badań naukowców z National Institutes of Health, Princeton University i University of California w Los Angeles wynika, że zdolny do zakażania wirus może być obecny także w powietrzu. Badacze testowali wirusa, który był zawieszony w formie aerozolu w komorze o temperaturze 21-23 st. C i wilgotności 65 proc. Próbki pobierano bezpośrednio po emisji aerozolu, a następnie po 30, 60, 120 i 180 minutach. Okazało się, że po 3 godzinach wirus utrzymywał się w stanie zdolnym do zakażania.³

W lipcu 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia przyznała, że nie można wykluczyć transmisji powietrznej SARS-CoV-2 poprzez unoszące się w powietrzu drobne aerozole. Część badaczy uważa, że mogą być one roznoszone przez osobę zakażoną podczas rozmowy, śpiewania lub wysiłku fizycznego, a nie tylko na skutek kaszlu lub kichania, szczególnie w zatłoczonych pomieszczeniach, takich jak restauracje i fitness kluby. W związku z tym wydała nowe zalecenia dotyczące ochrony przed SARS-CoV-2.

4) Droga fekalno-oralna

Wstępne badania sugerują, że koronawirus SARS-CoV-2 może być obecny także w kale, a co za tym idzie - istnieje ryzyko przeniesienia go drogą fekalno-oralną.

Ustalono także, że przy łagodnych objawach zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 można przekazać ten patogen innym przez nie dłużej niż ok. 10 dni, ale przy ciężkim przebiegu - nawet przez 20 dni. Tak wynika z analizy kilkudziesięciu badań na ten temat przeprowadzonej przez naukowców z USA.

CZYTAJ TEŻ: Osoby z łagodnymi objawami zakażenia SARS-CoV-2 zakażają nie dłużej niż ok. 10 dni [ANALIZA]

Czy koronawirus przenosi się przez jedzenie?

Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, nie ma dowodów na to, że żywność może być źródłem lub pośrednim ogniwem transmisji wirusa SARS COV-2.⁴

Jednak GIS w swoim komunikacie zaznacza, że w zachowaniu bezpieczeństwa mikrobiologicznego żywności istotne jest rygorystyczne zachowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa żywności, które służą zapobieganiu jej zanieczyszczeniu, także na etapie dystrybucji i sprzedaży.⁴

Jednocześnie dodaje, że koronawirus ulega zniszczeniu gdy zastosuje się odpowiednią kombinację czasu i temperatury, np. 60 st. C przez 30 min.⁴

Koronawirus SARS-CoV-2: kto jest najbardziej podatny na zakażenie

Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2:

1) wiek

Istnieje wyraźna korelacja między wiekiem a ryzykiem zakażenia. Z danych WHO wynika, że wśród chorych najwięcej jest osób dorosłych. Najmniejszą liczbę zachorowań obserwuje się u osób młodych.²

2) geny

Polscy naukowcy przypuszczają, że osoby o określonych cechach genetycznych mogą być potencjalnie bardziej podatne na zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2. Mogą także inaczej reagować na leki stosowane w terapii.

POLECAMY: Koronawirus SARS-CoV-2: czy podatność na zakażenie jest zapisana w genach?

3) palenie papierosów

Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia, ryzyko rozwoju COVID-19 może zwiększać także palenie papierosów i innych wyrobów tytoniowych.

W opozycji wobec stanowiska WHO stoi twierdzenie sformułowane przez zespół francuskich naukowców, kierowany przez neurobiologa Jeana-Pierre'a Changeux. Sugerują oni, że palacze znacznie rzadziej zakażają się SARS-CoV-2, a jeśli już do tego dojdzie, przebieg COVID-19 jest u nich lżejszy.

4) cukrzyca

ale tylko ta niewyrównana. "Są dowody, że im gorsza jest ta kontrola, tym większe zaburzenia w zakresie funkcjonowania układu odpornościowego. Natomiast dobrze wyrównana cukrzyca nie będzie czynnikiem zwiększającym istotnie ryzyko wystąpienia powikłań w przypadku zakażenia” – wyjaśniła w wywiadzie dla "Pulsu Medycyny" prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Czy człowiek może się zarazić koronawirusem SARS-CoV-2 od zwierząt

Koronawirusy są powszechne u zwierząt. Na przykład zakażenie SARS-CoV jest wiązane z cywetami. Z kolei źródłem wirusa MERS-CoV są najprawdopodobniej wielbłądy dromadery.²

Obecnie nie wiadomo, czy i jakie zwierzęta są rezerwuarem SARS-CoV-2. WHO zaleca jednak zachować ostrożność podczas kontaktu z dzikimi zwierzętami. Jednocześnie zaznacza, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że zwierzęta domowe, takie jak koty i psy, zostały zainfekowane lub mogłyby rozprzestrzeniać wirusa wywołującego COVID-19. Obecnie nie ma także dowodów na to, iż wirus może być przenoszony z człowieka na zwierzęta domowe.² Co prawda 28 lutego 2020 r. w Hongkongu wykryto SARS-CoV-2 u psa, jednak próbki z nosa i pyska zwierzęcia wykazały wynik "lekko pozytywny".

WARTO WIEDZIEĆ: Nie zakazimy się koronawirusem SARS-CoV-2 od zwierząt domowych

Nie ma dowodów na to, że zwierzęta mogą przenosić koronawirusa na ludzi. Jednak są dowody sugerujące, że niektóre zwierzęta mogą pomóc w walce z tym patogenem. Naukowcy z University of Texas (UT) w Austin, National Institutes of Health oraz belgijskiego uniwersytetu w Gandawie (Ghent University) wykazali, że podawana do oskrzeli kombinacja nanoprzeciwciał wytwarzanych przez organizm lamy mogłaby chronić przed atakiem SARS-CoV-2.

Jak długo koronawirus SARS-CoV-2 może przetrwać na powierzchni

Wszystko zależy od czynników, takich jak rodzaj powierzchni, temperatura lub wilgotność powietrza.² Z badań naukowców z National Institutes of Health, Princeton University i University of California w Los Angeles wynika, że na powierzchni miedzianej koronawirus SARS-CoV-2 jest stanie przetrwać 4 godziny, na powierzchni kartonowej do - 24 godzin, na powierzchni plastikowej lub ze stali nierdzewnej nawet 2-3 dni. Trwałość nowego wirusa na powierzchniach badano w temperaturze 21-23 st. C i wilgotności powietrza sięgającej 40 proc.³

Z kolei hongkońscy naukowcy wykazali, że koronawirus może się utrzymywać na zewnętrznej warstwie maseczek chirurgicznych nawet przez tydzień.

Koronawirus SARS-CoV-2: objawy zakażenia

1) Typowe objawy zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2

Obecnie szacuje się, że okres inkubacji koronawirusa SARS-CoV-2 wynosi od 1 do 14 dni - najczęściej ok. 5 dni. Po tym czasie mogą pojawić się objawy zakażenia, którymi najczęściej są:²

• gorączka,
• kaszel,
• duszności,
• bóle mięśni,
• zmęczenie.

U niektórych pacjentów może się pojawić ból gardła, przekrwienie błony śluzowej nosa, katar.

2) Objawy ze strony układu pokarmowego

U części pacjentów odnotowano objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak:⁵

• biegunka,
• ból brzucha,
• wymioty.

U niektórych chorych występowały one jeszcze przed rozwojem gorączki i objawów ze strony układu oddechowego, które są charakterystyczne dla COVID-19.⁵

CZYTAJ TEŻ: Koronawirus SARS-CoV-2 może infekować układ pokarmowy

3) Utrata węchu i smaku, a nawet słuchu

Najnowsze badania skazują, że objawem zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 może być utrata lub pogorszenie węchu i smaku. Co więcej, zaburzenia te często pojawiały się u pacjentów przed wystąpieniem objawów ze strony układu oddechowego.

WARTO WIEDZIEĆ: Koronawirus upośledza nie tylko smak i węch, ale niekiedy także słuch

4) Objawy ze strony narządu wzroku

Z naukowych badań Amerykańskiej Akademii Okulistyki, prowadzonych w czasie pierwszych miesięcy epidemii wynika, że zapalenie spojówek rozwija się zaledwie u ok. 1-3 proc. osób z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2. Poza zapaleniem spojówek, koronawirus nie powoduje zmian w narządzie wzroku.

5) Objawy neurologiczne

Ponadto badacze w Wuhan (Chiny) wykazali, że u pacjentów z COVID-19 dość częste są objawy neurologiczne. Naukowcy przeanalizowali dane medyczne w grupie 214 pacjentów leczonych na COVID-19 w trzech filiach szpitala Środkowochińskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego w Wuhanie. Okazało się, że ponad 1/3 chorych na COVID-19 ma objawy m.in. ze strony centralnego układu nerwowego (bóle głowy, majaczenie), nawet tak ciężkie, jak udar mózgu czy zaburzenia świadomości.

6) Objawy ze strony układu krążenia

Mogą pojawić się:¹⁰

• zapalenia mięśnia sercowego,
• zaburzenia rytmu serca,
• ostre zespoły wieńcowe,
• kardiomipatia,
• takotsubo,
• ostre serce płucne.

CZYTAJ TEŻ: Koronawirus a choroby serca. Dyżur eksperta [WIDEO]

Z pozapłucnych manifestacji COVID-19 mogą również wystąpić zmiany skórne.¹⁰

Koronawirus SARS-CoV-2 u dzieci

U dzieci poza ww. objawami mogą pojawić się dodatkowe symptomy zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2.

Pod koniec kwietnia 2020 r. pojawiły się doniesienia, że wzrasta liczba dzieci z COVID-19, u których odnotowano "rzadki stan zapalny", który przypomina chorobę Kawasakiego. Takie przypadki zgłaszano w różnych krajach na świecie, m.in. we Włoszech, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii czy USA. Jednak specjaliści zaznaczają, że związek tego syndromu z COVID-19 nie jest jeszcze jednoznacznie ustalony.

Ponadto wykazano, że małe dzieci mogą zakażać koronawirusem SARS-CoV-2 łatwiej niż dorośli. Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Chicago wynika, że dzieci w wieku 5 lat i młodsze, u których wystąpiły łagodne do umiarkowanych objawy COVID-19, mają w nosogardzieli od 10 do 100 razy więcej SARS-CoV-2 niż starsze dzieci i dorośli. Można się więc spodziewać, że małe dzieci roznoszą koronawirusa w dużo większym stopniu niż dorośli.

Z kolei dzieci w wieku od 5 do 17 lat, również z łagodnymi do umiarkowanych objawami COVID-19, mają w nosogardzieli tyle samo wirusów, co dorośli w wieku 18 lat i starsi.

Potwierdzają to wyniki badań naukowców z Korea Centres for Disease Control and Prevention, którzy wykazali, że starsze dzieci przenoszą koronawirusa SARS-CoV-2 jak dorośli. Analiza danych dotycząca wieku ujawniła, że dzieci pomiędzy 10. a 19. rokiem życia zakażają nawet częściej niż dorośli (18,6 proc.), podczas gdy do 10. roku życia – znacznie rzadziej (zakażeniu uległo tylko 5, 3 proc. osób, z którymi przebywały zakażone młodsze dzieci).

CZYTAJ TEŻ: Prof. Jacek Wysocki: Wciąż niewiele wiemy o przebiegu COVID-19 u dzieci

Koronawirus SARS-CoV-2: przebieg choroby

W 80 proc. przypadków choroba ma łagodny przebieg. U niektórych osób zakażonych nie rozwijają się żadne objawy.²

Ciężki przebieg choroby obserwuje się u ok.15-20 proc. zakażonych. W grupie ryzyka znajdują się szczególnie:

• osoby starsze
• z obniżoną odpornością, którym towarzyszą inne choroby, w szczególności przewlekłe (nadciśnienie, problemy z sercem lub cukrzyca)

Do zgonów dochodzi u 2-3 proc. osób chorych. Śmiertelność rośnie wraz z wiekiem pacjenta. Do 50. roku życia jest to ułamek procenta, a w grupie powyżej 80. roku życia - kilkanaście procent.²

Jednak specjaliści z PAN zaznaczają, że wskaźniki śmiertelności są zapewne zawyżone, a próby oszacowania rzeczywistej śmiertelności wskazują na poziom 0,3-1 proc. Nie wiadomo bowiem, jaki odsetek zakażonych przechodzi infekcję bezobjawowo. W związku z tym, że osoby te nie potrzebują pomocy medycznej, trudno je ująć w statystykach epidemiologicznych.⁶

Przedstawiciele WHO uspokajają, że ryzyko zakażenia od osoby, która nie ma objawów infekcji, jest bardzo niskie. Jednak wiele osób z COVID-19 doświadcza jedynie łagodnych objawów. Zdarza się to szczególnie we wczesnych stadiach choroby. Możliwe jest zatem zakażenie od osoby, która nie czuje się źle, ale ma tyko np. łagodny kaszel.²

CZYTA TEŻ: GIS: z podejrzeniem koronawirusa nie zgłaszać się do lekarza rodzinnego ani na SOR

Koronawirus SARS-CoV-2: następstwa po zakażeniu

Najczęściej wymieniane, potencjalne skutki choroby to:¹⁰

• zwłóknienie płuc,
• choroby naczyń płucnych i ogólnoustrojowych,
• rozstrzenie oskrzeli,
• chroniczne zmęczenie,
• sarkopenia,
• schorzenia neurologiczne.

Na tym etapie nie można wykluczyć, że również osoby, które przeszły COVID-19 bezobjawowo, lub u których choroba miała łagodny charakter, nie doświadczą konsekwencji choroby w dłuższej perspektywie.¹⁰

CZYTAJ TEŻ: COVID-19 atakuje nie tylko płuca, lecz także mózg, nerki czy serce [BADANIA]

Koronawirus SARS-CoV-2: przypadki zakażenia i liczba zgonów z powodu COVID-19

Najwięcej potwierdzonych przypadków zakażenia koronawirusem zarejestrowano w Stanach Zjednoczonych (ponad 9 mln). Na kolejnych miejscach pod względem liczby potwierdzonych przypadków zakażenia SARS-CoV-2 znajdują się takie kraje, jak Indie, Francja, Wielka Brytania, Włochy. Chinach, gdzie wybuchła epidemia COVID-19, praktycznie ona wygasła i codziennie odnotowuje się pojedyncze potwierdzone przypadki SARS-CoV-2.

SPRAWDŹ: Koronawirus SARS-CoV-2: jaka jest liczba zakażonych i ofiar śmiertelnych

Obecnie najwięcej przypadków śmiertelnych z powodu COVID-19 odnotowuje się w USA (ponad 230 tys. zgonów). Na kolejnych miejscach pod względem największej liczby zgonów z powodu zakażenia SARS-CoV-2 znajdują się Brazylia, Indie, Hiszpania. Z kolei w Chinach od końca kwietnia 2020 r. praktycznie nie odnotowuje się nowych przypadków śmiertelnych z powodu choroby koronawirusowej.

Testy na koronawirusa SARS-CoV-2

Obecnie dostępne są 3 rodzaje testów na koronawirusa:

• test serologiczny,
• test kasetkowy (wariant testu serologicznego),
• test molekularny metodą real time RT-PCR

Właśnie ten ostatni rodzaj testów ma być wykonywany w Polsce w mobilnych punktach drive thru.

Koronawirus SARS-CoV-2: diagnostyka COVID-19

Zdaniem dr. Pawła Grzesiowskiego, ważnym elementem wczesnej diagnostyki COVID-19 może być USG płuc. Jak przekonuje ekspert w wywiadzie dla "Pulsu Medycyny", "USG płuc może być bardzo szybkim testem wczesnych zmian śródmiąższowych w płucach u chorych na COVID-19 i wskazaniem do hospitalizacji tych zakażonych koronawirusem SARS-CoV-2, u których nie występują objawy takie jak duszności czy problemy z oddychaniem".

Koronawirus SARS-CoV-2: leczenie COVID-19

Leczenie COVID-19 zależy od ciężkości przebiegu choroby. Przypadki łagodne leczy się objawowo. Osoby z zapaleniem płuc i zagrażającą niewydolnością oddechową leczone są lekami przeciwwirusowymi i/lub immunomodulującymi w warunkach szpitalnych. Pacjenci z niewydolnością oddechową wymagają wspomagania oddechu w warunkach oddziału intensywnej terapii.¹⁰

1) Leki o udowodnionej skuteczności

a) remdesivir

Obecnie największe nadzieje wiąże się ze znanymi i od wielu lat stosowanymi preparatami, których wskazania potencjalnie mogą zostać rozszerzone o COVID-19. Przykładem jest dostępny również w Polsce remdesiwir, preparat pierwotnie opracowany w USA do leczenia zakażeń Ebola, wykazujący wysoką skuteczność w hamowaniu replikacji wirusów.

W połowie października 2020 r. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła lek przeciwwirusowy remdesivir do leczenia wymagających hospitalizacji pacjentów z COVID -19. Tym samym jest pierwszym i jedynym zatwierdzonym przez FDA lekiem na COVID-19. Dotychczasowe dopuszczenie agencji pozwalało na stosowanie leku tylko w nagłych wypadkach.

Kilka dni później Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) poinformowała, że jest w trakcie przygotowywania wytycznych dotyczących stosowania leku remdesivir w leczeniu COVID-19. Zalecenia powinny być gotowe w ciągu miesiąca, a więc w drugiej połowie listopada.

b) fawipirawir

Pewne nadzieje budzi fawipirawir – preparat o podobnym mechanizmie działania co remdesiwir stworzony w Japonii i zarejestrowany tam do leczenia przyszłych pandemii grypy, wykazujący aktywność wobec części wirusów RNA.

c) osocze ozdrowieńców

Pojawiły się doniesienia, że osocze krwi osób, które pokonały zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2 i wytworzyły przeciw niemu przeciwciała, może pomóc chorym z ciężką postacią COVID-19. W związku z tym terapię COVID-19 osoczem krwi ozdrowieńców wprowadzono w wielu krajach, także w Polsce.

Z kolei naukowcy z Uniwersytetu w Utrechcie, Erasmus Medical Center oraz Harbour BioMed (HBM) dokonali odkrycia ludzkiego przeciwciała blokującego wirusa SARS-CoV-2. Ich zdaniem może ono być wstępem do opracowania w pełni ludzkiego przeciwciała do leczenia lub zapobiegania COVID-19.

2. Leki o nieudowodnionej skuteczności

Wiele preparatów nie potwierdziło pokładanych w nich początkowych nadziei, nawet jeśli wykazywały wysoką aktywność hamującą replikację SARS-CoV-2 in vitro.¹⁰

a) chlorochina/hydroksychlorochina

b) rybawiryna

c) lopinawir wzmacniany rytonawirem,

d) darunawir,

e) azytromycyna.

Chlorochina 13 marca 2020 r. uzyskała w Polsce nowe wskazanie rejestracyjne i może być stosowany wspomagająco w leczeniu COVID-19. Firma produkująca lek zobowiązała się do dostarczenia go z Agencji Rezerw Materiałowych do 90 szpitali i oddziałów zakaźnych w całej Polsce, będących w dyspozycji ministra zdrowia. Chlorochina jest już podawana m.in. pacjentom w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. J. Gromkowskiego we Wrocławiu.⁸ Chorzy, oprócz chlorochiny, otrzymują także leki na HIV.⁸ Ze wstępnych badań wynika bowiem, że leki antyretrowirusowe również mogą być pomocne w leczeniu COVID-19.⁹

Jednak ostatecznie nie wykazano skuteczności chlorochiny i hydroksychlorochiny w leczeniu COVID-19.

Jednocześnie wykazano, że hydroksychlorochina i azytromycyna, szczególnie stosowane łącznie i w dużych dawkach, wiązały się ze znaczną kardiotoksycznością, zwiększając ryzyko zgonu chorego z powodu zaburzeń rytmu serca. Nie potwierdzono również profilaktycznego działania hydroksychlorochiny stosowanej doustnie.

f) raloksyfen

W październiku 2020 r. Włosi rozpoczęli badania kliniczne nad raloksyfenem - generycznym lekiem na osteoporozę, który według naukowców może być również skutecznym lekiem na COVID-19.

Andrea Beccari z konsorcjum badawczego Excalate4Cov powiedział, cytowany przez Reutera, że naukowcy mają nadzieję, iż raloksyfen zablokuje replikację wirusa w komórkach, a tym samym spowolni postęp choroby.

g) Inhibitory protezy Mpro

3) Sterydy

a) deksametazon

Dane kliniczne wskazują na to, że zastosowanie deksametazonu w niewielkiej dawce 6 mg (doustnie lub dożylnie) znacząco (o 30 proc.) redukuje ryzyko zgonu, przy czym ten korzystny efekt odnotowano w krótkim okresie zagrażającej niewydolności oddechowej. Stosowanie tego znanego od lat i taniego preparatu nie ma uzasadnienia w przypadkach o łagodnym lub bezobjawowym przebiegu, a w sytuacji dokonanego zniszczenia tkanki płucnej i niewydolności oddechowej jest już nieskuteczne.¹⁰

4) Leki modulujące odpowiedź immunologiczną

a) tocilizumab

Próby kliniczne zastosowania tocilizumabu (przeciwciała monoklonalnego przeciwko receptorowi dla IL-6) wykazały pewną skuteczność tego preparatu również w podobnym wąskim okienku czasowym, u pacjentów w fazie zagrażającej, lecz jeszcze niedokonanej niewydolności oddechowej.¹⁰

Szczepionka przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2

1) Szczepionka celowana przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2

Obecnie [stan na listopad 2020 r.] próby stworzenia szczepionki na wirusa SARS-CoV-2 prowadzone są w prawie 200 ośrodkach akademickich i komercyjnych.¹⁰

Stosowane są różne podejścia, polegające na dostarczeniu:

• zabitego lub osłabionego wirusa,
• białek wirusowych tworzących cząstki wirusowe, które pozbawione są materiału genetycznego (VLP),
• pojedynczych fragmentów (białka) wirusowych,
• innych wirusów, które są dla nas niegroźne, ale na powierzchni mają białka wirusa SARS-CoV-2,
• kwasów nukleinowych (RNA i DNA), które po dostaniu się do komórki pozwalają organizmowi wytworzyć białka wirusowe i nauczyć się je rozpoznawać

Praca nad szczepionką w poszczególnych ośrodkach jest na różnym etapie. Na najbardziej zaawansowanyme etapie są szczepionki dwóch firm: Pfizer i Moderna. 9 listopada 2020 r. przedstawiciele firmy Pfizer poinformowali, że ich eksperymentalna szczepionka zapobiegająca COVID-19 okazała się skuteczna w ponad 90 procentach.

Trochę ponad tydzień później, 18 listopada 2020 r., firma Moderna podała, że jej eksperymentalna szczepionka przeciwko COVID-19 okazała się w 94,5 procent skuteczna. Jak dodała, dane te uzyskała w późnym etapie badania klinicznego.

WARTO WIEDZIEĆ: Naukowcy pracują nad szczepionką przeciwko koronawirusowi

2) Szczepionka przeciwko gruźlicy

Pojawiły się również doniesienia, że pośrednio przed zakażeniem koronawirusem może chronić szczepionka przeciwko gruźlicy. W ostatnim czasie ukazało się kilka prac sugerujących, że w krajach, gdzie szczepienie BCG jest lub było do niedawna stosowane powszechnie, liczba zakażeń SARS-CoV-2 jest nie tylko mniejsza, ale i przebieg choroby COVID-19 rzadziej prowadzi do zgonu.

3) Szczepionka przeciwko grypie

Główny inspektor sanitarny, powołując się na badania naukowe, przekonuje, że osoby, które się zaszczepią, mogą być bardziej odporne na zakażenie SARS-CoV-2 jesienią i zimą, kiedy może nas czekać druga fala epidemii. Natomiast zakażenie wirusem grypy może zwiększać ryzyko infekcji koronawirusem.

CZYTAJ TEŻ:

• Mniej zakażeń SARS-CoV-2 w krajach, które wdrożyły szczepienia przeciwko gruźlicy
• Wśród zaszczepionych przeciw grypie mniej zakażeń koronawirusem [BADANIE]

Koronawirus SARS-CoV-2: jak zapobiec zakażeniu

Światowa Organizacja Zdrowia opracowała metody zmniejszające ryzyko zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Stosuje się również w przypadku zapobiegania innym chorobom przenoszonym drogą kropelkową, np. grypie sezonowej.

• Często myj ręce

Używając mydła i wody. Jeśli nie masz do nich dostępu, używaj płynów/żeli na bazie alkoholu (min. 60 proc.). Mycie rąk ww. metodami zabija wirusa, jeśli znajduje się on na rękach.

• Zakryj usta i nos podczas kaszlu i kichania

Można to zrobić zgiętym łokciem lub chusteczką. W tym ostatnim przypadku natychmiast wyrzuć chusteczkę do zamkniętego kosza i umyj ręce, używając mydła i wody. Jeśli nie masz do nich dostępu – płynów/żeli na bazie alkoholu (min. 60 proc.). Zakrycie ust i nosa podczas kaszlu i kichania zapobiega rozprzestrzenianiu się patogenów. Jeśli kichasz lub kaszlesz w dłonie, możesz zanieczyścić przedmioty lub dotykane osoby.

• Zachowaj bezpieczną odległość

Zachowaj o najmniej 1 metr odległości między sobą a innymi ludźmi, szczególnie tymi, którzy kaszlą, kichają i mają gorączkę.

Gdy ktoś zarażony kaszle lub kicha, wydala pod ciśnieniem małe kropelki śliny i śluzu zawierające wirusa. Jeśli jesteś zbyt blisko, istnieje ryzyko, że możesz wdychać wirusa.

• Unikaj dotykania oczu, nosa i ust

Dłonie dotykają wielu powierzchni, które mogą być skażone wirusem. Jeśli dotkniesz oczu, nosa lub ust zanieczyszczonymi rękami, możesz przenieść wirusa z powierzchni na siebie.

Okazuje się, że niefarmaceutyczne interwencje, takie jak pozostawanie w domu, kwarantanna czy inne kroki podjęte w celu zwalczania wirusa SARS-CoV-2, mogą ograniczyć całkowitą liczbę i dzienne wskaźniki infekcji, ogólną liczbę zgonów oraz obciążenie opieki zdrowotnej – informują naukowcy w "PLOS ONE". Z przeprowadzonych przez nich badań wynika m.in., że pozostawanie w domach, po którym nastąpiła dobrowolna kwarantanna, zmniejszyło szczyt infekcji do mniej niż 1/3 tego, co nastąpiłoby bez żadnej interwencji - i do mniej niż połowy, gdyby tylko szkoły zostały zamknięte.

• Okulary

Naukowcy nie mają wątpliwości, że czy są jedną z dróg przedostawania się koronawirusa SARS-CoV-2 do organizmu człowieka, co wymaga specjalnych metod ich ochrony, zarówno u chorych, jak i personelu medycznego. Przekonują, że noszone na co dzień przez personel medyczny okulary ochronne czy gogle mogą stanowić dodatkową fizyczną barierę przed koronawirusem.

CZYTAJ WIĘCEJ:

• Okulary tarczą chroniącą przed koronawirusem?
• Kwarantanna, izolacja i inne środki bezpieczeństwa faktycznie ograniczają COVID-19 [BADANIA]

Czy maseczka chroni przed koronawirusem

Jednak stosowanie samej maseczki nie gwarantuje powstrzymania infekcji i powinno być połączone ze stosowaniem innych, wymienionych niżej w tekście środków zapobiegawczych.

Co musisz wiedzieć o koronawirusie?

Źródło: Youtube.com/Ministerstwo Zdrowia

Bibliografia:

1. Pyrć K., Ludzkie koronawirusy, "Postępy Nauk Medycznych" 2015, t. XXVIII, nr 4B

2. WHO, Coronavirus disease (COVID-19) outbreak [Dostęp: 04.03.2020 r., https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019]

3. Aerosol and surface stability of HCoV-19 (SARS-CoV-2) compared to SARS-CoV-1 [Dostęp: 13.03.2020 r., https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.03.09.20033217v2]

4. GIS, Koronawirus – co musisz wiedzieć? [Dostęp: 04.03.2020 r. https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-musisz-wiedziec-o-koronawirusie]

5. Xiao F., Tang M., Zheng X., Liu Y., Li X., Shan H., Evidence for gastrointestinal infection of SARS-CoV-2, "Gastroenterology" 2020, nr 2.

6. PAN, Koronawirus SARS-CoV-2 i choroba COVID-19. Co musisz wiedzieć? [Dostępność 04.03.2020 r. https://informacje.pan.pl/index.php/informacje/materialy-dla-prasy/2905-koronawirus-sars-cov-2-i-choroba-covid-19-co-musisz-wiedziec?fbclid=IwAR2t4blHfI-65Vy_LwL9l7mbYYU3SnMpRlXnruCHLv01VlgJIwl5PAYh-mE]

7. Wang M., Cao R., Zhang L., Yang X., Liu J., Xu M., Shi Z., Hu Z., Zhong W., Xiao G., Remdesivir and chloroquine effectively inhibit the recently emerged novel coronavirus (2019-nCoV) in vitro, "Cell Research" 2020, nr 2

8. Piotr Doczekalski, Wrocław, Pacjenci zakażeni koronawirusem będą leczeni lekami m.in. na HIV i malarię, PAP

9. Andrzej Borowiak, Tajlandia: obiecujące wyniki leczenia koronawirusa lekami na HIV i grypę, PAP

10. Jerzy Duszyński, Aneta Afelt, Anna Ochab-Marcinek, Radosław Owczuk, Krzysztof Pyrć, Magdalena Rosińska, Andrzej Rychard, Tomasz Smiatacz, Zrozumieć COVID-19, OPRACOWANIE ZESPOŁU DS. COVID-19 PRZY PREZESIE POLSKIEJ AKADEMII NAUK