Jaka jest kolejność szczepień przeciw COVID-19 i czy można ją zmienić?

Od 15 stycznia 2021 r. została ustalona kolejność szczepień przeciwko COVID-19. Obecnie reguluje to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 2021 r. (dostępne na stronie: https://dziennikustaw.gov.pl/D2021000009101.pdf).

Podmioty przeprowadzające szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 mają obowiązek przeprowadzania tych szczepień w określonej kolejności – w rozporządzeniu wymieniono osoby zaliczone do poszczególnych grup w ramach etapu „0” i etapu „I”.

Grupy osób wytypowane do szczepienia przeciw COVID-19 w etapie „0”

Do etapu „0” zostały zaliczone następujące grupy osób:

1. osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym, wykonujące zawód medyczny (w tym lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, fizjoterapeuta);
2. osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym, których praca pozostaje w bezpośrednim związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej w tym podmiocie;
3. lekarze, lekarze dentyści, pielęgniarki, położne i fizjoterapeuci prowadzący własne praktyki zawodowe;
4. osoby zatrudnione przez ww. praktykę lekarską, pielęgniarską itd., których praca pozostaje w bezpośrednim związku z udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej w tej praktyce;
5. przedstawiciele ustawowi dzieci urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, przy czym od razu wskazano na dodatkowe wymogi, które muszą być łącznie spełnione: w dniu podania przedstawicielom ustawowym pierwszej dawki szczepionki przeciwko COVID-19 dziecko musi być hospitalizowane w podmiocie leczniczym; przewidywany okres hospitalizacji dziecka powinien być dłuższy od (bliżej nieokreślonego) czasu wymaganego dla osoby poddanej szczepieniu do uzyskania optymalnej odporności na zakażenie wirusem SARS-CoV-2;
6. inne osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym lub ww. praktyce zawodowej lekarza, pielęgniarki itd.;
7. farmaceuci i technicy farmaceutyczni zatrudnieni w aptece ogólnodostępnej;
8. nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni medycznej;
9. doktoranci i studenci uczelni medycznej biorący udział w zajęciach z udziałem pacjentów lub w trakcie których następuje kontakt z biologicznym materiałem zakaźnym (jeżeli tak stanowi program studiów);
10. osoby zatrudnione w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej.

Grupy osób wytypowane do szczczepienia przeciw COVID-19 w etap „I”

Z kolei do etapu „I” szczepień zostały zaliczone następujące grupy osób:

1. pacjenci zakładu opiekuńczo-leczniczego, zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego, hospicjum stacjonarnego, oddziału medycyny paliatywnej;
2. osoby przebywające w domu pomocy społecznej;
3. osoby urodzone w latach 1941-1961;
4. nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni (oraz osoby niebędące nauczycielami, zatrudnione do prowadzenia zajęć w przedszkolu publicznym / szkole publicznej, posiadające przygotowanie uznane przez dyrektora przedszkola / szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć), zatrudnieni w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce działającej w systemie oświaty, osoby pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz w ramach form opieki nad dziećmi w wieku do lat 3;
5. nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni innej niż uczelnia medyczna;
6. inne osoby prowadzące w uczelni zajęcia ze studentami lub doktorantami (zgodnie z programem odpowiednio studiów albo kształcenia);
7. funkcjonariusze m.in. Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy Służby Więziennej;
8. żołnierze Sił Zbrojnych RP;
9. funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, Inspekcji Transportu Drogowego, straży ochrony kolei;
10. prokuratorzy i asesorzy prokuratury;
11. członkowie ochotniczych straży pożarnych, ratownicy górscy i wodni wykonujący działania ratownicze.

Kiedy dopuszczalna jest inna niż określona w rozporządzeniu kolejność szczepień przeciwko COVID-19

Powyższe rozporządzenie wskazuje, że w sytuacji ryzyka niewykorzystania szczepionki dopuszcza się:

1. jednoczasowe szczepienie osób wchodzących w skład jednej z grup w ramach jednego etapu;
2. szczepienie osób wchodzących w skład różnych grup „O” i „I” - w ramach różnych etapów.

Rozporządzenie nie „podpowiada”, w jakich sytuacjach będzie można przyjąć, że zachodzi „ryzyko niewykorzystania szczepionki”. Wydaje się, że będzie wchodziło w grę np.niestawienie się wcześniej umówionej osoby na szczepienia, dostawa znacznie większej liczby szczepionek niż zamówiona przez podmiot leczniczy czy dostawa z wyjątkowo krótkimi terminami do użycia szczepionki.

Brak wyjaśnienia, kto i w jakim trybie ma o tym zadecydować. Rozsądnym rozwiązaniem wydaje się zatem pisemna decyzja / polecenie dyrektora czy kierownika placówki - po przekazaniu mu informacji o zaistnieniu ww. „wyjątkowych okoliczności”.

Ze względów bezpieczeństwa prawnego placówki przeprowadzające szczepienia przeciwko COVID-19 powinny do ww. niejasnych kryteriów podchodzić zatem wyjątkowo ostrożnie, odnotowując każdy przypadek „odstępstwa” od ustalonej w rozporządzeniu kolejności. Nie zaszkodzi także zawiadomienie właściwego oddziału NFZ o zaistnieniu ww. „wyjątkowych okoliczności”.

Wątpliwości dotyczące kolejności szczepień

Pomimo stworzenia dosyć obszernej listy „kolejkowej” rozporządzenie nie wyjaśnia w sposób niebudzący wątpliwości, czy i jakie znaczenie ma kolejność w danej grupie, tzn. czy żołnierze Sił Zbrojnych mogą być zaszczepieni dopiero po zaszczepieniu wszystkich chętnych nauczycielach akademickich (etap „I”), lub też czy nauczyciele akademiccy zatrudnieni w uczelni medycznej powinni być zaszczepieni dopiero po zaszczepieniu wszystkich chętnych z kategorii „inne osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym” (etap „0”).

Nie wiadomo, czy osoby z etapu „0” będą mogły zaszczepić się w terminie późniejszym, gdy będą odbywały się szczepienia osób z etapu „I”, „II” i kolejnych - a jeżeli tak: czy będą miały pierwszeństwo przed osobami z danego etapu.

Brak wyjaśnienia, czy dopuszczalne będzie zaszczepienie w jednym dniu / w jednej akcji ostatnich kilku osób zatrudnionych w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej (ostatnia podgrupa „0”) z kilkoma pierwszymi pacjentami zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego (pierwsza podgrupa „I”).

Nadto w dalszym ciągu brak określenia na podstawie obowiązującego przepisu, jak będą „rozpisane” pozostałe grupy w ramach etapu „II” i kolejnych. Przypomnieć należy że tzw. Narodowy Program Szczepień nie jest wiążącym prawnie źródłem praw i obowiązków, a jedynie rodzajem planu czy też informatora.

W dalszym ciągu szczepienie przeciwko COVID-19 z jakichś powodów nie jest szczepieniem zalecanym - nie zostało bowiem ujęte w wykazie zalecanych szczepień ochronnych (stanowiącym załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi z dnia 16 września 2010 r.).

POLECAMY TAKŻE: Dyżur eksperta. Zarządzanie placówką medyczną w dobie COVID-19 [WIDEO]