Zgodnie z najnowszymi wytycznymi dotyczącymi postępowania w dyslipidemii, pacjent z cukrzycą typu 2 bez dodatkowych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego takich jak palenie tytoniu, hipercholesterolemia czy nadciśnienie tętnicze, należy do grupy dużego ryzyka sercowo-naczyniowego. Jeśli jednak cukrzyca współistnieje z powikłaniami narządowymi (np. białkomoczem) lub co najmniej jednym czynnikiem ryzyka, takiego chorego należy zaliczyć do grupy bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego.

Docelowe stężenie cholesterolu LDL u osób z grupy dużego ryzyka sercowo-naczyniowego powinno wynosić poniżej 100 mg/dl. Jeżeli jednak jego wyjściowe stężenie mieści się w przedziale 100-200 mg/dl i pacjent nie jest leczony statyną, to należy zredukować wyjściową wartość o co najmniej 50 proc. Przykładowo, dla nieleczonego chorego z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym i stężeniem cholesterolu LDL 150 mg/dl docelową wartością będzie 75 mg/dl.

Podobne zasady dotyczą pacjentów z grupy bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego. Docelowe stężenie cholesterolu LDL powinno wynosić u nich poniżej 70 mg/dl. Jeżeli jednak wyjściowe stężenie mieści się w przedziale 70-135 mg/dl i pacjent nie jest leczony statyną, to również należy zredukować wyjściową wartość o co najmniej 50 proc.

U niektórych młodych osób z cukrzycą typu 1 ryzyko sercowo-naczyniowe może być małe lub umiarkowane. Natomiast u wszystkich pacjentów z cukrzycą typu 1 oraz mikroalbuminurią i/lub chorobą nerek zaleca się zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL o co najmniej 50 proc. za pomocą statyn jako leków pierwszego wyboru, niezależnie od jego początkowego stężenia.

W przypadku pacjenta dużego i bardzo dużego ryzyka już podczas pierwszej wizyty w gabinecie oprócz zalecenia modyfikacji stylu życia należy jednoczasowo wprowadzić leczenie farmakologiczne.

Patrząc na siłę działania hipolipemizującego poszczególnych statyn należy podkreślić, że w przypadku konieczności redukcji stężenia cholesterolu LDL o 50 proc., można zastosować jedynie dwie statyny: atorwastatynę w dawce 80 mg lub rosuwastatynę w dawce 20-40 mg.

Statyny nadal pozostają lekami pierwszego wyboru w terapii dyslipidemii. Jeśli jednak chory nie toleruje tej grupy leków, wskazany jest ezetymib lub lek wiążący kwasy żółciowe (w warunkach polskich będzie to raczej ezetymib). 

Przy braku pożądanego efektu terapii z zastosowaniem statyny należy rozważyć dołączenie do leczenia ezetymibu. W trzecim rzucie stosuje się inhibitory PCSK9 (alirokumab lub ewolokumab).

W cukrzycy typu 2 profil lipidowy często jest typowy dla dyslipidemii aterogennej (zwiększone stężenie triglicerydów i zmniejszone stężenie cholesterolu HDL). Terapia dyslipidemii aterogennej opiera się na dodaniu fibratu do statyny w przypadku utrzymującego się podwyższonego stężenia triglicerydów i niskiego stężenia cholesterolu HDL, pomimo leczenia statyną. Wytyczne rekomendują rozważenie leczenia fibratem jako dodatku do statyny w przypadku pacjentów z grupy dużego i bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego z utrzymującym się stężeniem triglicerydów powyżej 200 mg/dl. W przypadku ciężkiej hipertriglicerydemii (stężenie powyżej 880 mg/dl) w celu prewencji ostrego zapalenia trzustki należy rozpocząć leczenie od razu od fibratu, najlepiej z dodatkiem kwasów tłuszczowych omega-3 w dawce 2-4 g/dobę.

Artykuł powstał we współpracy z firmą Sandoz. KARD/066/06-2018