Jak długo może odpoczywać lekarz, który dyżurował „pod telefonem”
Jak długo może odpoczywać lekarz, który dyżurował „pod telefonem”
Czy lekarzowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, zobowiązanemu do pełnienia dyżuru „pod telefonem” przysługuje 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek dobowy i 35-godzinny odpoczynek tygodniowy? Czy dyżur „pod telefonem” musi być brany pod uwagę przy określaniu dobowego i tygodniowego odpoczynku, choćby nawet w toku tego dyżuru pracownik nie świadczył faktycznie pracy w wyniku wezwania pracodawcy? - pyta lekarz.
Odpowiadając na pytania o odpoczynek, jaki przysługuje lekarzowi pełniącemu dyżur telefoniczny, należy odnieść się do normy dobowego odpoczynku zawartej w art. 132 Kodeksu pracy (k.p.), która jasno określa, że pracownikowi w każdej dobie przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Podobnie stanowi ustawa o działalności leczniczej (u.d.l.) w art. 97, który gwarantuje taki sam 11-godzinowy wymiar dobowego odpoczynku. A zgodnie z art. 97 ust. 2: pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny, 11-godzinny okres odpoczynku dobowego, który przypada w dobie pracowniczej, powinien zostać udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego.

Pracownik nie może skutecznie zrzec się prawa do obligatoryjnego okresu odpoczynku, zagwarantowanego w art. 132 k.p. i art. 97 u.d.l. Zachodzi bowiem bliska analogia między prawem do odpoczynku i prawem do urlopu, którego jako prawa podmiotowego pracownik nie może się zrzec (wyrok SN z 3.02.2011 r., sygn. akt III PK 32/10). W przedmiotowym stanie faktycznym, gdyby lekarz przystąpił do pracy bezpośrednio po świadczeniu gotowości, zostałyby naruszone normy dobowego odpoczynku.
Norma czasu pracy a norma dobowego minimalnego odpoczynku
Istotną kwestią jest rozróżnienie w świetle obowiązujących przepisów dwóch pojęć: normy czasu pracy i normy dobowego minimalnego odpoczynku. W przedmiotowym stanie faktycznym czas pracy wynika z faktycznie pełnionych dyżurów przez lekarzy, natomiast w przedstawionej sytuacji norma dobowego odpoczynku nie została zachowana. Zgodnie z art. 128 § 1 k.p., czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Lekarzowi pozostającemu na dyżurze (w związku z art. 1515 § 2 k.p.) nie wlicza się czasu dyżuru do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy.
Najważniejszym aspektem komentowanego przepisu jest jego zdanie drugie, zgodnie z którym czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku, o czym mówi art. 132 i 133 k.p. Lekarz, świadcząc pracę bezpośrednio po stanie gotowości, nie dopuści się wprawdzie w omawianym stanie faktycznym naruszenia normy czasu pracy, jednak z całą pewnością dojdzie do naruszenia normy dobowego odpoczynku. Daje to podstawę do stwierdzenia, że lekarz lub pracodawca (w zależności, z czyjego polecenia doszło do naruszenia) nie przestrzegają ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy. Pełniąc dyżur bezpośrednio po stanie gotowości, pracownik musi dostosować się do dyspozycji normy obowiązkowego odpoczynku, która jest sformułowana zarówno w 132 k.p., jak i w art. 97 u.d.l.
Warto zauważyć, że w systematyce kodeksowej, zastosowanej przez ustawodawcę w Kodeksie pracy, przepisy o okresach odpoczynku oraz przepisy o normach i ogólnym wymiarze czasu pracy stanowią dwa odrębne rozdziały w ramach działu szóstego dotyczącego czasu pracy. Doprowadza to do sytuacji, w której na te dwie instytucje należy patrzeć jak na dwie odrębne kwestie, w świetle omawianych okoliczności składających się na stan faktyczny. Strona w swoim sprzeciwie mylnie oceniła te dwie instytucje jako tożsame.
Czy lekarzowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę, zobowiązanemu do pełnienia dyżuru „pod telefonem” przysługuje 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek dobowy i 35-godzinny odpoczynek tygodniowy? Czy dyżur „pod telefonem” musi być brany pod uwagę przy określaniu dobowego i tygodniowego odpoczynku, choćby nawet w toku tego dyżuru pracownik nie świadczył faktycznie pracy w wyniku wezwania pracodawcy? - pyta lekarz.
Odpowiadając na pytania o odpoczynek, jaki przysługuje lekarzowi pełniącemu dyżur telefoniczny, należy odnieść się do normy dobowego odpoczynku zawartej w art. 132 Kodeksu pracy (k.p.), która jasno określa, że pracownikowi w każdej dobie przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Podobnie stanowi ustawa o działalności leczniczej (u.d.l.) w art. 97, który gwarantuje taki sam 11-godzinowy wymiar dobowego odpoczynku. A zgodnie z art. 97 ust. 2: pracownikowi pełniącemu dyżur medyczny, 11-godzinny okres odpoczynku dobowego, który przypada w dobie pracowniczej, powinien zostać udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru medycznego.
Dostęp do tego i wielu innych artykułów otrzymasz posiadając subskrypcję Pulsu Medycyny
- E-wydanie „Pulsu Medycyny” i „Pulsu Farmacji”
- Nieograniczony dostęp do kilku tysięcy archiwalnych artykułów
- Powiadomienia i newslettery o najważniejszych informacjach
- Papierowe wydanie „Pulsu Medycyny” (co dwa tygodnie) i dodatku „Pulsu Farmacji” (raz w miesiącu)
- E-wydanie „Pulsu Medycyny” i „Pulsu Farmacji”
- Nieograniczony dostęp do kilku tysięcy archiwalnych artykułów
- Powiadomienia i newslettery o najważniejszych informacjach