Handel e-zwolnieniami i e-receptami: znamy stanowisko dwóch resortów, MZ zapowiada zmiany

W związku z licznymi sygnałami o nadużywaniu teleporad do wystawiania e-zwolnień i e-recept, a de facto ich kupowania, o stanowisko w tej sprawie “Puls Medycyny” zapytał dwa resorty: zdrowia oraz rodziny. Do sprawy odniósł się wcześniej rzecznik ZUS, przyznając, że pomimo rożnych narzędzi, w tym kontroli, walka z procederem handlu e-zwolnieniami jest bardzo trudna.

Rzecznik podkreślił, że w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wystawianiu zaświadczeń lekarskich ZUS może cofnąć lekarzowi upoważnienia do ich wystawiania na okres nie przekraczający 3 albo 12 miesięcy. - Rocznie kilku lekarzy traci takie uprawnienia - poinformował.

– Z analizy ZUS wynika np., że lekarz dziennie potrafił wystawić ponad 200 zaświadczeń i to w kilku różnych podmiotach leczniczych. Do tego w ciągu jednej minuty wystawił zaświadczenia lekarskie trzem różnym pacjentom. Medyk w ciągu niecałego roku wystawił blisko 20 tys. zaświadczeń - wyliczał rzecznik.

MRiPS:

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zapytane przez “Puls Medycyny”, czy znany jest mu proceder handlu e-zwolnieniami i czy planuje podjąć jakieś działania, by go ograniczyć, informuje, że wszelkiego rodzaju nieprawidłowości, tj. dostęp do szybkich i bezpodstawnych zwolnień lekarskich, szczególnie krótkoterminowych, oferowanych za pośrednictwem internetu, jest przedmiotem permanentnej kontroli ZUS. Przy tym - jak wskazuje resort - kontrola ta jest prowadzona przez organ rentowy zarówno „z urzędu”, a także na skutek zawiadomień np. płatników składek (pracodawców).

“O wystawieniu zaświadczenia lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, pobytu w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny (druku ZUS e-ZLA) decyduje lekarz prowadzący postępowanie diagnostyczno-lecznicze pacjenta, który jest upoważniony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dokonuje oceny stanu zdrowia i upośledzenia funkcji organizmu badanego pacjenta oraz decyduje o tym, czy dla określonego schorzenia zaistniały przesłanki do orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy. Takie orzeczenie lekarskie jest wydawane zarówno z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności (m.in. w ramach tzw. „teleporady”), a także podczas badania w gabinecie lekarskim“ - pisze MRPiPS.

Resort dodaje, że stosownie do art. 59 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.), prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich (ZUS e-ZLA) podlega kontroli, którą wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ramach kontroli ustaleniu podlega m.in. czy lekarz przestrzega zasad orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów ww. ustawy. W celu kontroli lekarz orzecznik może np. zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej, stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenie wyjaśnień i informacji w sprawie.

MZ: wystawienie recepty z pominięciem badania może nastąpić jedynie w przypadku kontynuacji leczenia

Jak z kolei wskazuje Ministerstwo Zdrowia, odnosząc się tym razem do e-recept, lekarz może bez badania pacjenta wystawić receptę niezbędną do kontynuacji leczenia, jeżeli jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej (art. 42 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty; Dz. U. z 2022 r. poz. 1731, z późn. zm).

Resort tłumaczy, że gdy nie ma dokumentacji medycznej, lekarz powinien postępować zgodnie z ogólną regułą prawa - orzekać o stanie zdrowia pacjenta po uprzednim, osobistym zbadaniu lub zbadaniu za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. “Wystawienie recepty z pominięciem badania pacjenta może nastąpić jedynie w przypadku kontynuacji leczenia, pod warunkiem, że jest to uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej” - czytamy.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prawniczka: handel e-zwolnieniami naraża lekarzy i pracowników nawet na sankcje karne

Mz przypomina, że zasady wystawiania e-recept zostały określone w ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2022 r. poz. 1555 i 2280) oraz w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301).

“Odpowiedzialność za przepisania danego leku pacjentowi ponosi lekarz. Musi on kierować się aktualną wiedzą medyczną, zasadami etyki zawodowej oraz należytą starannością, niezależnie od tego, czy wypisuje lek w czasie wizyty bezpośredniej czy teleporady. Zachowania lekarzy oraz wątpliwe sytuacje niezgodne z kodeksem etyki lekarskiej rozstrzyga pion odpowiedzialności zawodowej w samorządzie lekarskim” - podsumowuje MZ.

Informuje ponadto, że trwają prace nad uszczelnieniem przepisów dotyczących e-recept dla wszystkich substancji psychotropowych i odurzających, aby ograniczyć możliwość ich wystawiania bez wizyty u lekarza.