Tytułem wstępu trzeba przypomnieć, że ustawowym zadaniem samorządu lekarskiego (w pierwszej kolejności okręgowych izb lekarskich w zakresie objętym artykułem) jest sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu przez lekarzy (art. 5 pkt 2 ustawy z 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich). W zakresie bardziej szczegółowych form ww. nadzoru są nie tylko sprawy dotyczące przewinień zawodowych, ale także m.in. możliwość skierowania lekarza na przeszkolenie po ponad 5-letniej przerwie w wykonywania zawodu (art. 10 ust. 1 i 3 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, dalej u.zaw.lek.) czy w sytuacji istotnych problemów zdrowotnych wpływających na możliwość wykonywania zawodu.

Okoliczności powoływania komisji orzekającej

W każdej sytuacji, gdy okręgowa rada lekarska stwierdzi, że istnieje uzasadnione podejrzenie:

• niedostatecznego przygotowania zawodowego lekarza — ma obowiązek powołać komisję złożoną z lekarzy o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych, która wydaje opinię o przygotowaniu zawodowym tego lekarza (art. 11 ust. 1 u.zaw.lek.);
• niezdolności lekarza do wykonywania zawodu (lub ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych) ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający wykonywanie tego zawodu (art. 12 ust. 1 u.zaw.lek.)— ma obowiązek powołać komisję złożoną z lekarzy specjalistów z odpowiednich dziedzin medycyny, która wydaje opinię w przedmiocie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu (albo ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych).

Każda z powyższych komisji jest powoływana w drodze uchwały okręgowej rady lekarskiej. Na podstawie 10-letniej praktyki uczestniczenia w takich posiedzeniach w Gdańsku mogę stwierdzić, że zawsze przed podjęciem uchwały jest prowadzona dyskusja (często długa i dynamiczna) co do tego, czy podejrzenie nieprzygotowania zawodowego lub niezdolności zdrowotnej u konkretnego lekarza jest uzasadnione, czy też nie. Nie jest tak, że wystarczy zwykłe „pomówienie” lekarza przez pacjenta, innego lekarza czy przełożonego. Nie jest też tak, że każda sprawa kończy się powołaniem takiej komisji.

Następnie zwrócić trzeba uwagę na to, że w obu powyższych przypadkach uchwała jest sporządzona na piśmie i doręczana zainteresowanemu lekarzowi wraz z uzasadnieniem. Zupełnie osobliwe byłoby powzięcie takiej uchwały na podstawie niepotwierdzonej plotki, anonimowego maila czy listu, gdyż nie dałoby się tego w rozsądny sposób zawrzeć w uzasadnieniu.

Prawo lekarza do złożenia odwołania lub skargi

W każdym z powyższych przypadków lekarz ma prawo do złożenia pisemnego odwołania do Naczelnej Izby Lekarskiej (art. 57 ust. 1 u.zaw.lek.), zaś na uchwałę Naczelnej Rady Lekarskiej zainteresowany lekarz ma prawo złożenia skargi do sądu administracyjnego (art. 57 ust. 3 u.zaw.lek.). W przypadku powyższych spraw jest to Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie, z uwagi na to, że siedziba Naczelnej Izby Lekarskiej znajduje się w Warszawie.

Oparcie się wyłącznie na plotce czy anonimowej wiadomości z prawdopodobieństwem (graniczącym z pewnością) skończyłoby się uchyleniem takiej uchwały przez którąś z ww. instytucji z uwagi na brak możliwości zweryfikowania takiej informacji, a w konsekwencji z uwagi na brak możliwości przyjęcia, że podejrzenie jest uzasadnione.

Do czego zobowiązują ORL przepisy k.p.a.

Po dokonaniu analizy orzecznictwa z ostatnich dwóch lat (2018-2019) nie można stwierdzić, że WSA w Warszawie w każdym czy nawet w większości przypadków zezwala na powołanie tzw. komisji orzekającej o przygotowaniu zawodowym, czy komisji orzekającej o stanie zdrowia lekarza niejako zaocznie, bez zawiadomienia o tym lekarza. Jest wręcz przeciwnie — w co najmniej kilku orzeczeniach z tego okresu (vide: wyrok z 15 maja 2019 r., sygn. VII SA/Wa 2573/18; wyrok z 28 marca 2019 r., sygn. VII SA/Wa 1442/18; wyrok z 20 lutego 2019 r., sygn. VII SA/Wa 1604/18; wyrok z 25 stycznia 2019 r., sygn. VII SA/Wa 1186/18; wyrok z 6 grudnia 2018 r., sygn. VII SA/Wa 2408/18; wyrok z 5 grudnia 2018 r., sygn. VII SA/Wa 1175/18, wyrok z 21 czerwca 2018 r, sygn. VII SA/Wa 2428/17) WSA w Warszawie jednoznacznie i dobitnie wskazywał na obowiązek uwzględnienia przez okręgowe rady lekarskie podstawowych nakazów, jakie ustanawiają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) dla wszczęcia i początkowej fazy postępowania administracyjnego. WSA w Warszawie wskazywał na taki obowiązek już na pierwszym etapie, jeszcze przed podjęciem uchwały o powołaniu ww. komisji (wobec uzasadnionego podejrzenia niezdolności lekarza do wykonywania zawodu z przyczyn zdrowotnych lub niedostatecznego przygotowania zawodowego). Do tych ww. podstawowych nakazów, w ocenie ww. sądu należą:

• obowiązek podjęcia z urzędu lub na wniosek strony wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 k.p.a.);
  obowiązek stosowania zasady informowania lekarza jako strony postępowania (art. 9 k.p.a.), w szczególności o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie;
• obowiązek zapewnienia lekarzowi (jako stronie tego postępowania) czynnego udziału już w tym postępowaniu (art. 10 k.p.a.), w tym zapewnienia mu możliwości udzielania wyjaśnień i umożliwienia końcowej wypowiedzi przed podjęciem uchwały o powołaniu ww. komisji;
• obowiązek należytego uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia, w szczególności wskazania okoliczności, które uzasadniają podejrzenie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu z przyczyn zdrowotnych lub niedostatecznego przygotowania zawodowego (art. 107 § 3 k.p.a.).

Gwarancje i uchybienia procesowe

Podkreślenia wymaga, że WSA w Warszawie, w różnych przecież sprawach, kilkakrotnie podkreślał, że „lekarz, z mocy ustawy, ma prawo kwestionować już samą możliwość powołania komisji lekarskiej celem zbadania stanu jego zdrowia, podważając w ogóle zasadność i celowość prowadzenia dalszego postępowania w tym zakresie. Skuteczność takiego uprawnienia jest wprost powiązana z zapewnieniem lekarzowi co najmniej minimalnych gwarancji procesowych, umożliwiających mu obronę już na tym wstępnym etapie sprawy związanej z oceną jego stanu zdrowia”.

Z orzecznictwa ww. sądu administracyjnego jednoznacznie i dobitnie wynika także, że „sytuacja, w której lekarz dowiaduje się o toczącym się postępowaniu i powołaniu komisji lekarskiej w zasadzie dopiero w dniu doręczenia mu uchwały ORL” stanowi istotne uchybienie procesowe, mające wpływ na wynik sprawy.
Na koniec trzeba wskazać, że z powyższego orzecznictwa WSA w Warszawie wynika jeszcze jeden wniosek, z którym trudno się nie zgodzić, że jedyną i wystarczającą przesłanką do powołania ww. komisji jest uzasadnione podejrzenie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu z przyczyn zdrowotnych czy też uzasadnione podejrzenie nieprzygotowania zawodowego. Natomiast obowiązek poddania się badaniu lekarskiemu w celu wydania orzeczenia w przedmiocie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu nie może być traktowany jako szykana. W przeciwnym razie (np. gdyby uznać, że należy mieć pewność co do nieprzygotowania czy złego stanu zdrowia) samorząd zawodowy lekarzy nie mógłby sprawować pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu przez poszczególnych lekarzy.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Sąd lekarski ukarał lekarza, który kwestionował konieczność szczepień