Eksperci: w walce z rakiem potrzeba europejskiej współpracy

2 lutego 2023 w Pałacu Staszica odbywa się specjalna debata Rady Ekspertów ds. Onkologii Medycznej Racji Stanu. Tytuł spotkania nawiązuje do inicjatywy „Cancer Moonshot” uruchomionej przez prezydenta USA Joe Bidena, której celem jest zmniejszenie śmiertelności z powodu raka o 50 proc. w ciągu najbliższych 25 lat.

Dr n. med. Janusz Meder, prezes Polskiej Unii Onkologii, przypomniał, jak dużym problemem zdrowotnym są choroby nowotworowe: – Obecnie na świecie co roku zachorowuje na raka 20 mln osób, a umiera ok. 10 mln. Prognozy pokazują, że w ciągu 20 lat nastąpi wzrost o 60-65 proc., co jest szczególnie wyzwaniem w świetle problemów, z jakim boryka się świat.

Zwrócił uwagę, że podczas gdy w ostatnich latach na świecie umieralność na choroby nowotworowe zmniejszyła się o 30 proc., to w Polsce wyniki leczenia w najważniejszych nowotworach są gorsze o 10-15 punktów procentowych.

– Nie należy jednak popadać w pesymizm. Nasze dane statystyczne pokazują, że w ciągu ostatnich 30 lat też nastąpiła poprawa leczenia o 30 proc. A ostatnie dane wskazują na wzrost o 55,5 proc. To wielki skok, przed wszystkim dzięki wysiłkom lekarzy – powiedział dr Janusz Meder.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Na co umierają Polacy - najnowsze dane NIZP-PZH

Walka z rakiem europejskimi siłami

Podczas spotkania eksperci zwrócili uwagę na Europejską Unię Zdrowotną, do utworzenia której dąży Komisja Europejska. W jej ramach wszystkie kraje UE mogłyby przygotowywać się na ewentualne kryzysy zdrowotne i wspólnie na nie reagować, bez problemu pozyskiwać niedrogie i innowacyjne produkty medyczne oraz wspólnie doskonalić metody zapobiegania, leczenia i opieki w przypadku chorób takich jak choroby nowotworowe. W związku z tym głos w dyskusji zabrał także prof. Paweł Kowal, przewodniczący parlamentarnego Zespołu ds. Europejskiej Unii Zdrowia, który mówił o budowaniu europejskiej współpracy w celu poprawy sytuacji pacjentów onkologicznych.

Zaproponował, aby przyjrzeć się inicjatywie amerykańskiej, czyli „Cancer Moonshot”, Europejskiemu Planowi Walki z Rakiem (Europe’s Beating Cancer Plan) i zestawić to z doświadczeniami brytyjskiego Funduszu Walki z Rakiem (Cancer Drug Fund).

– To są trzy rozwiązania systemowe, które mają rozwiązać problem w ochronie zdrowia w obszarze onkologii. W przypadku Europejskiego Planu Walki z Rakiem chodzi o działania z poziomu integracji europejskiej. Dostrzegam sceptycyzm przed rozwiązaniami na poziomie europejskim. Ci, którzy są sceptyczni co do samej integracji, widzą w tym kolejne kompetencje przekazane na poziom UE - powiedział prof. Paweł Kowal.

Zwrócił uwagę, że w USA - mimo że obserwuje się tam bardzo wysoki sceptycyzm dotyczący budowania nowych rozwiązań na poziomie federalnym - kwestię walki z rakiem rozwiązuje się właśnie na tym poziomie.

Kluczowe partnerstwo publiczno-prywatne

Zauważył, że w USA budowane jest partnerstwo publiczno-prywatne.

– Jeśli chcemy osiągnąć wyższą efektywność i inspirujemy się wspomnianymi trzema programami walki z rakiem: amerykańskim, europejskim i brytyjskim, musimy bardzo odważne budować partnerstwo publiczno-prywatne - wskazał prof. Paweł Kowal.

– Jednak skala i znaczenie koncernów farmaceutycznych i skala zaangażowania pieniędzy w badania jest tak silna, że aby chronić interes publiczny, w grę wchodzą tylko silni partnerzy. W przypadku USA jest to rząd federalny, w przypadku Unii Europejskiej – Komisja Europejska. Większość państw członkowskich UE nie byłaby w stanie podołać budowaniu realnego partnerstwa, jeśli chodzi o kwestie polityczne, a także wynikające z tego kwestie finansowe. To jest też mocny argument za Europejską Unią Zdrowia. (...) Trzeba się zdecydować na głębszą europejską integrację, jeśli chodzi o kwestie zdrowotne – zaznaczył.

Z wypowiedzią prof. Pawła Kowala zgodził się prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.

– Działania dotyczące zdrowia powinny być szersze na poziomie Unii Europejskiej podkreślił prof. Piotr Rutkowski.

Dobrym przykładem jest współpraca dotycząca szczepień przeciw HPV. Przypomnijmy, że Polska jako jedyny kraj w UE nie wdrożyła programu szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. Tymczasem Europejski Plan Walki z Rakiem zakłada, że aby wyeliminować nowotwory związane z zakażeniem HPV, konieczne jest zaszczepienie 90 proc. docelowej populacji dziewcząt i zwiększenie odsetka zaszczepionych chłopców do 2030 r.

– Dopiero weszła w życie ustawa, która umożliwi zakup tych szczepionek. Cały czas trwa dyskusja na temat zakresu finansowania i wyboru rodzaju szczepionki – wskazał.

Ważny dostęp do programów unijnych

Szef PTO przypomniał, że założenia Narodowej Strategii Onkologicznej są bardzo zbliżone do Europejskiego Planu Walki z Rakiem, a w pewnych kwestiach nawet go wyprzedzają.

Zwrócił także uwagę na programy unijne, które są realizowane w Polsce.

– Obecnie prowadzonych jest 12 grantów unijnych. Będzie tworzony swego rodzaju ośrodek, przez który będą przepływać informacje. Przez Narodowy Instytut Onkologii będzie można połączyć polskich partnerów z partnerami z zagranicy. Tego brakuje. Tracimy dostęp do programów unijnych poprzez brak koordynacji i brak informacji - powiedział prof. Piotr Rutkowski.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Europejski Plan Walki z Rakiem – inicjatywy na najbliższe lata

Wspólna europejska strategia walki z rakiem - rekomendacje specjalnej komisji