Procedura ta jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia niewydolności oddechowej (ang. respiratory distress syndrome, RDS), objawów przemijającego przyspieszonego oddechu (ang. transient tachypnea of the newborn, TTN), zespołu zaburzeń oddychania i nadciśnienia płucnego u noworodków. Wymienione powikłania mogą być przyczyną hospitalizacji i leczenia na oddziale intensywnej terapii noworodkowej.

Profilaktyka steroidowa - sposób na przyspieszenie dojrzewania płuc u płodu

Dzieci urodzone drogą cięcia cesarskiego są bardziej narażone na powikłania oddechowe niż ich rówieśnicy urodzeni drogami natury. Wiele towarzystw ginekologiczno-położniczych przed porodem operacyjnym planowanym poniżej 39. tygodnia ciąży zaleca profilaktyczny, jednorazowy, 24-godzinny cykl glikokortykosteroidu — GKS (domięśniowe podanie betametazonu w dawce 2 x 12 mg lub deksametazonu w dawce 4 x 6 mg). Takie postępowanie ma na celu przyspieszenie dojrzewania płuc u płodu. Należy zaznaczyć, że w przypadku zagrażającego porodu przedwczesnego profilaktyka steroidowa jest wskazana od 24. tygodnia trwania ciąży do 34. tygodnia + 6 dni, niezależnie od planowanej drogi ukończenia porodu. Wcześniejsze podanie GKS może mieć miejsce tylko po dokładnej analizie klinicznej przypadku.

W związku z pojawieniem się coraz większej liczby badań poruszających problem odległych konsekwencji pediatrycznych stosowanej steroidoterapii, jej podaż po 37. tygodniu ciąży przed planowaną procedurą operacyjną pozostaje kwestią otwartą.

W grudniu 2021 r. w Bibliotece Cochrane (The Cochrane Library) opublikowano analizę, oceniającą protekcyjny wpływ GKS w kontekście zaburzeń oddechowych u dzieci urodzonych drogą cięcia cesarskiego wykonanego między 37. a 39. tygodniem ciąży. Systematyczny przegląd piśmiennictwa objął 54 publikacje, jednak ostatecznie analizę oparto na 1 wieloośrodkowym, randomizowanym, niezaślepionym badaniu brytyjskim, przeprowadzonym w latach 1996-2002.

Profilaktyczne stosowanie GSK przed cesarskim cięciem - przebieg i wyniki brytyjskiego badania

Uczestnicy badania (942 kobiety i 942 noworodki) zostali losowo przydzieleni do śródciążowego podania betametazonu (grupa badana) lub otrzymali standardową opieką perinatalną (grupa kontrolna). Odsetek noworodków przyjętych na oddział intensywnej opieki z powodu zaburzeń oddychania po zastosowaniu glikokortykosteroidów wynosił 2,3 proc. w porównaniu z 5,1 proc. w grupie kontrolnej. W badanej grupie noworodków nie zaobserwowano incydentów hipoglikemii, jak też nie stwierdzono ciężkich powikłań infekcyjnych u ich matek.

Wyniki powyższego badania sugerują, że profilaktyczne stosowanie GKS przed planowanym porodem operacyjnym w ciąży donoszonej prawdopodobnie zmniejsza liczbę hospitalizacji i interwencji na oddziale intensywnej terapii noworodkowej z powodu zaburzeń układu oddechowego. Nie ma jednak pewności, czy profilaktyczna dawka GKS zmniejsza częstość występowania zespołu niewydolności oddechowej (RDS) lub przemijającego tachypnoe u noworodków (TTN).

Skuteczność steroidoterapii w prewencji zaburzeń oddechowych u dzieci urodzonych przez cesarskie cięcie - potrzeba dalszych analiz

W związku z powyższym obecnie brak jest wystarczającej liczby badań o silnej mocy naukowej, na podstawie których można jednoznacznie wyciągnąć wnioski co do skuteczności profilaktyki steroidowej i ich wpływu na częstość występowania niewydolności oddechowej. Wskazane jest przeprowadzenie dalszych badań, oceniających również działania niepożądane zastosowanej terapii w kontekście wczesnych konsekwencji neonatologicznych (w tym incydentów hipoglikemii), jak i skutków długofalowych (takich jak zaburzenia behawioralno-poznawcze).

Obecnie trwa 9 wieloośrodkowych, randomizowanych badań, które będą mogły zostać włączone do analizy i być może rozwieją wszelkie wątpliwości w tym zakresie.

Piśmiennictwo:

1. Sotiriadis A., McGoldrick E., Makrydimas G., Papatheodorou S., Ioannidis J.P., Stewart F., Parker R.: Antenatal corticosteroids prior to planned caesarean at term for improving neonatal outcomes. Cochrane Database of Systematic Reviews 2021, Issue 12. Art. No.: CD006614. DOI: 10.1002/14651858.CD006614.pub4.
2. Räikkönen K., Gissler M., Kajantie E.: Associations Between Maternal Antenatal Corticosteroid Treatment and Mental and Behavioral Disorders in Children. JAMA 2020; 323(19): 1924-1933. doi:10.1001/jama.2020.3937
3. Signore C., Hemachandra A., Klebano M.: Neonatal mortality and morbidity after elective cesarean delivery versus routine expectant management: a decision analysis. Semin. Perinatol. 2006, 30, 288-295.
4. Signore C., Klebano M.: Neonatal morbidity and mortality after elective cesarean delivery. Clin. Perinatol. 2008, 35, 361-371.