Dr hab. Adam Maciejczyk: powstaną mapy dostępności i potrzeb w zakresie radiologii interwencyjnej

• Z końcem października 2021 r. do konsultacji publicznych został skierowany projekt ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej.
• Środowisko radiologów w swoim stanowisku zaalarmowało wówczas, że w dokumencie pominięto radiologię i diagnostykę obrazową oraz radiologię interwencyjną. Zwrócono również uwagę na brak przedstawiciela środowiska radiologicznego w Krajowej Radzie Onkologicznej.
• Pod stanowiskiem podpisali się: prof. dr hab. n. med. Jerzy Walecki, konsultant krajowy ds. radiologii i diagnostyki obrazowej, prof. dr hab. n. med. Andrzej Cieszanowski, prezes Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego, prof. dr hab. n. med. Barbara Bobek-Billewicz, przewodnicząca sekcji radiologii onkologicznej Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego, oraz radiolodzy interwencyjni: dr n. med. Grzegorz Rosiak i lek. Krzysztof Korzeniowski.
• Dr hab. n. med. Adam Maciejczyk w rozmowie z „Pulsem Medycyny” poinformował, że uwagi środowiska radiologów nie pozostały bez odpowiedzi. W zeszłym roku, w ramach prac Krajowej Rady ds. Onkologii, powołano Zespół radiologów do spraw radiologii interwencyjnej. Jego głównym zadaniem jest opracowanie dokumentu, który opisze mapy dostępności i potrzeb w zakresie radiologii interwencyjnej i pomoże wypracować standardy organizacyjne.

Jakie jest miejsce radiologii interwencyjnej w onkologii?

Radiologia interwencyjna to dziedzina medycyny zajmująca się małoinwazyjnymi zabiegami (diagnostycznymi i terapeutycznymi) wykonywanymi pod kontrolą badań obrazowych. Obejmuje procedury diagnostyczne oraz terapeutyczne, wykonywane przez radiologów, jak i chirurgów, np. biopsję gruboigłową pod kontrolą tomografii komputerowej, czy też termoablację zmian przerzutowych w wątrobie. Wraz z rozwojem technologii pojawiają się nowe urządzenia rozszerzające możliwości zastosowania technik małoinwazyjnych w opiece onkologicznej. Zastosowanie radiologii interwencyjnej w onkologii zależy od rodzaju nowotworu, np. u części pacjentów z rakiem wątrobowokomórkowym konieczny jest dostęp do zabiegu chemoembolizacji i miejsce tej procedury jest jasno określone w standardzie postępowania terapeutycznego. O wyborze terapii zawsze jednak decydować powinno konsylium wielodyscyplinarne, w skład którego wchodzi również radiolog. Wybór metody powinien być adekwatny do potrzeb i sytuacji klinicznej pacjenta. Zespół specjalistów powinien określić, którą metodę zastosować: radioterapię stereotaktyczną, metastazektomię czy właśnie radiologię interwencyjną.

Czy zasadne jest zatem twierdzenie, że radiologia interwencyjna stanowi czwarty filar leczenia nowotworów, obok chirurgii, onkologii klinicznej i radioterapii, jak przekonuje środowiskowo radiologów?

Podstawowymi metodami leczenia onkologicznego jest leczenie operacyjne, systemowe (w tym chemioterapia) oraz radioterapia. Zabiegi z zakresu radiologii interwencyjnej, podobnie zresztą jak szereg innych zabiegów realizowanych np. w zakładach medycyny nuklearnej, na pewno są ważnym uzupełnieniem wymienionych form terapii. Onkologia jest kompleksowym działem medycyny, opartym na bardzo wielu dziedzinach.

Środowisko radiologów w swoim stanowisku zaalarmowało, że w projekcie ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej pominięto m.in. radiologię interwencyjną. Ich zdaniem ustawa o KSO powinna ją uwzględniać. Argumentuje, że obecnie na świecie radiologia interwencyjna jest niezbędnym elementem opieki onkologicznej. Czy rzeczywiście mająca wejść niedługo w życie Krajowa Sieć Onkologiczna nie uwzględnia radiologii interwencyjnej?

Ustawa o KSO opisuje ogólne zasady organizacji kompleksowej opieki onkologicznej i uwzględnia wszystkie dziedziny zajmujące się diagnostyką i leczeniem onkologicznym. Szczegółowe regulacje dotyczące mierników, ścieżek pacjenta czy wytycznych powinny być zawarte w rozporządzeniach lub obwieszczeniach. W ustawie z założenia nie powinny znajdować się tak szczegółowe informacje, ponieważ powinny być one stale aktualizowane, a często, jak to jest w przypadku radiologii interwencyjnej, muszą dopiero powstać. Za to w ustawie dużo uwagi poświęcono standardom postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. W ścieżkach diagnostyczno-terapeutycznym poszczególnych rodzajów nowotworów, opracowywanych na podstawie aktualnych wytycznych, zarówno radiolodzy, jak i inni specjaliści powinni odnaleźć swoje miejsce.

Jakie jest miejsce radiologii interwencyjnej w Krajowej Sieci Onkologicznej?

Takie samo jak każdej innej metody diagnostyki i leczenia onkologicznego. KSO stanowi strukturę organizacyjną opartą na ścieżkach pacjentów. Jak już wspomniałem, wszystkie terapie onkologiczne znajdują się na tej ścieżce. Wyboru dokonują specjaliści w oparciu o wytyczne w ramach konsyliów czy konsultacji. Żadna dziedzina nie może z założenia być pominięta ani preferowana poza uzasadnieniem klinicznym.

Środowisko radiologów we wspomnianym stanowisku zaproponowało włączenie specjalisty radiologii i diagnostyki obrazowej do Krajowej Rady ds. Onkologii oraz wprowadzenie obowiązku zapewnienia świadczeń radiologii interwencyjnej w referencyjnych centrach onkologicznych. Jak pan ocenia te propozycje?

W zeszłym roku, w ramach prac Krajowej Rady ds. Onkologii, powołaliśmy Zespół radiologów do spraw radiologii interwencyjnej. Jego głównym zadaniem jest opracowanie dokumentu, który opisze mapy dostępności i potrzeb w zakresie radiologii interwencyjnej i pomoże wypracować standardy organizacyjne tych działań. Opracowanie takiego dokumentu na pewno pozwoli w przyszłości przyspieszyć prace nad procesem wprowadzenia nowych form zabiegów małoinwazyjnych do katalogu świadczeń gwarantowanych i właściwej ich wyceny. Tego typu opracowania są bardzo ważne w procesie standaryzacji leczenia onkologicznego, tak aby decyzja o kwalifikacji do zabiegów małoinwazyjnych mogła być podejmowana na konsyliach wielodyscyplinarnych, w oparciu o stale aktualizowane rekomendacje.

Krajowa Sieć Onkologiczna powinna opierać się na standaryzacji i wymogach jakościowych. W patomorfologii udało się wypracować takie standardy, teraz czekamy na standaryzację radiologii interwencyjnej. Pamiętajmy, że onkologia jest dziedziną wielodyscyplinarną, dlatego w realizacji świadczeń diagnostycznych i terapeutycznych uczestniczy wielu różnych specjalistów. Właściwe wydaje się zorganizowanie przy Krajowej Radzie Onkologicznej zespołów eksperckich, które będą z nią współpracowały. Poza tym Rada zobowiązana jest do korzystania z doświadczeń i opinii konsultantów krajowych dziedzin współuczestniczących w opiece onkologicznej.