Dla kogo emerytury pomostowe w ochronie zdrowia?

Kwestie dotyczące Funduszu Emerytur Pomostowych reguluje ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1340, dalej u.e.p.).

Zgodnie z art. 37 ust. 1 w zw. z art. 35 ust. 1 u.e.p., pracodawca będący płatnikiem składek ma obowiązek opłacania składki na FEP za pracowników, którzy spełniają łącznie następujące warunki: urodzili się po 31 grudnia 1948 r. oraz wykonują pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p.

Co jest pracą o szczególnym charakterze?

Zgodnie z art. 3 ust. 3 u.e.p., prace w szczególnym charakterze (bo o nie przede wszystkim chodzi w sprawach z zakresu emerytur pomostowych w ochronie zdrowia) to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej. Możliwość ich należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Szczególne zainteresowanie w obszarze ochrony zdrowia budzą następujące pozycje z załącznika 
nr 2 do ustawy:

• pkt 9 - prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych,

• pkt 18 - prace członków zespołów ratownictwa medycznego,

• pkt 24 - prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.

Warto jeszcze przypomnieć, że zgodnie z ustawą prawo o ruchu drogowym, pojazd uprzywilejowany to pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi. Określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.

Kwestia właściwej kwalifikacji stanowiska pracy

Należy jednak podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem, dla uznania, iż jest wykonywana praca o szczególnym charakterze nie wystarcza określenie w umowie o pracę, że pracownik został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na konkretnym stanowisku. Nazwa nie jest bowiem decydująca, co w sumie pozwala odpowiedzieć na zadane na wstępie przez ratownika pytanie. Decyduje bowiem rodzaj pracy, a praca podana w korespondencji będzie kwalifikowana z punktu 9., co oznacza, że autor listu wchodzi w zakres uprawnionych do emerytury pomostowej.

Stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, kwalifikuje pracodawca, kierując się definicjami zawartymi w ustawie o emeryturach pomostowych. Pominięci pracownicy mogą zaskarżyć wyniki tej kwalifikacji do Państwowej Inspekcji Pracy, do czego prawo daje art. 41 ust. 6 u.e.p.

Prawidłowe zakwalifikowanie stanowiska ma istotne znaczenie dla sytuacji prawnej pracownika. Jeśli nie będą bowiem opłacane składki za danego pracownika, to nie będzie mogła zostać przyznana emerytura pomostowa (inaczej w systemie emerytalnym, gdzie niepłacenie składek nie oznacza braku prawa do emerytury). Pracownicy mają prawo także dochodzić swoich roszczeń przed sądami.

Uprawnieni do emerytury pomostowej

Czym jest emerytura pomostowa? To emerytura wcześniejsza, ustalana przez ZUS, którą mogą uzyskać osoby spełniające poniższe warunki:

1. urodziły się po 31 grudnia 1948 r.;
2. mają okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3. osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4. mają okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5. przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6. po 31 grudnia 2008 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Zespoły operacyjne na ostrym dyżurze

Należy też wspomnieć o pozycji z załącznika do rozporządzenia, mówiącej o pracy personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru. Sądy powszechne przyjmują, powołując się na interpretację w tym zakresie Ministerstwa Zdrowia, które zajęło stanowisko, że prace personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru to nie tylko prace wykonywane (w ramach obowiązków pracowniczych), polegające na udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych. To również inne prace tego personelu (w ramach obowiązków pracowniczych), które są wykonywane w ramach czasu pracy, gdy istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia skutkującego koniecznością podjęcia działań w trybie nagłym.

Pojęcie „w warunkach ostrego dyżuru” oznacza nieuchronność wystąpienia zdarzenia, które powoduje konieczność udzielania świadczeń zdrowotnych w trybie nagłym, ze wskazań życiowych. Nieuchronność występowania takich zdarzeń skutkuje tym, że od pracowników pracujących w tych warunkach wymagane są kryteria określone w art. 3 ust. 3 ustawy, czyli szczególna odpowiedzialność oraz szczególna sprawność psychofizyczna.

Składka na FEP dla ratownika medycznego

Ostatnia z wymienionych możliwości uzyskania prawa do składek na FEP dotyczy pracy członków zespołów ratownictwa medycznego, co może też interesować autora listu jako ratownika medycznego. Chodzi o wykonywanie pracy tego rodzaju stale i w pełnym wymiarze. Zespół ratownictwa medycznego to zespół pracujący pozaszpitalnie, a jego definicję zawiera ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

Określa ona jednostkę systemu, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2, podejmującą medyczne czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych, spełniającą wymagania określone w ustawie. Zgodnie zaś ze wskazanym art. 32 ust. 1 pkt 2, chodzi o zespoły ratownictwa medycznego, w tym lotnicze zespoły ratownictwa, wchodzące w skład podmiotu leczniczego, będącego samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej albo jednostką budżetową, albo spółką kapitałową, w której co najmniej 51 proc. udziałów albo akcji należy do Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Podwyżki w ochronie zdrowia 2022: jak czytać ustawę i kogo obowiązuje?