Co się zmieni w zasadach wystawiania recept

Wprowadzenie e-recept będzie się wiązało ze zmianą przepisów dotyczących recept papierowych. Obowiązek zamieszczania dodatkowych danych wymusi rezygnację z dotychczasowych pieczątek. Będzie możliwość zdalnego wystawiania recept oraz wykorzystania platformy ZUS do ich podpisywania. Ilość środków antykoncepcyjnych, jakie można przepisać na jednej recepcie, ma zostać ograniczona do 120-dniowego stosowania. Nowe przepisy mogą wejść w życie jeszcze w tym roku.

Według pierwotnych zamierzeń, e-recepty miały zacząć funkcjonować w 2015 r. Wówczas to weszły w życie przepisy Prawa farmaceutycznego, które normują ich wystawianie. Przepisy te oparto na założeniu, że zasadą jest wystawianie recept w postaci elektronicznej. Wystawienie recepty papierowej dopuszczono tylko wyjątkowo, w następujących przypadkach:

1. braku dostępu do Platformy P1, 
2. wystawienia recepty pro auctore lub pro familiae (do końca 2025 r.),
3. wystawienia recepty transgranicznej,
4. wystawienia recepty dla osoby o nieustalonej tożsamości,
5. wystawienia recepty przez lekarza praktykującego w Polsce czasowo i okazjonalnie.

Do tego ma dojść wystawienie recepty na import docelowy.

Przepisy Prawa farmaceutycznego obowiązują, Platforma P1 nie działa

Platforma P1 to skrócona nazwa Elektronicznej Platformy Gromadzenia, Analizy i Udostępniania Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych. Jest to państwowy system elektroniczny, który ma umożliwić obieg całej elektronicznej dokumentacji medycznej, w tym także e-recept. Platforma nie została uruchomiona do dzisiaj, choć po fiasku pierwszego otwarcia Ministerstwo Zdrowia zapowiadało, że uzyskanie funkcjonalności recepty elektronicznej wraz z niezbędnymi elementami internetowego konta pacjenta nastąpi w latach 2016-2017. Obecnie wdrażane są programy pilotażowe. Do czasu uruchomienia Platformy P1 wystawienie e-recepty jest niewykonalne, w związku z czym wyjątek od zasady, jakim jest brak dostępu, pozostaje regułą. Mamy więc sytuację, w której przepisy wyprzedziły rzeczywistość. Wynikły stąd pewne perturbacje.

Przepisy Prawa farmaceutycznego na nowo określiły dane, jakie ma zawierać każda recepta, bez względu na jej postać. Wprowadziły wymóg podawania kodu pocztowego w adresie pacjenta, jak również w adresie podmiotu leczniczego lub praktyki, w ramach której wystawiana jest recepta. Natomiast dane osoby wystawiającej receptę poszerzyły o kwalifikacje zawodowe, w tym posiadany tytuł zawodowy, a także numer telefonu do bezpośredniego kontaktu.

Ponieważ danych podmiotu wystawiającego receptę ani lekarza nie można wpisywać odręcznie, pojawił się problem. By nie zablokować możliwości wystawiania recept tym, którzy posługują się pieczątkami nieprzystającymi do nowych wymogów, Ministerstwo Zdrowia wydało specjalny komunikat. Stwierdziło w nim, że dane określone przez Prawo farmaceutyczne mogą być zamieszczane na receptach w sposób fakultatywny. Do czasu ogłoszenia nowego rozporządzenia wymagane są dane określone w dotychczasowym rozporządzeniu, wydanym dla recept papierowych. Komunikat pozwolił wprawdzie wybrnąć z trudnej sytuacji, lecz kosztem naciągnięcia prawa. Przyjęto bowiem, że przepisy rozporządzenia, które jest aktem niższego rzędu, uzyskały tymczasowe pierwszeństwo przed przepisami ustawy, jaką jest Prawo farmaceutyczne.

Pieczątki lekarskie do wymiany

Dotychczasowe rozporządzenie zachowuje moc do czasu wydania nowego, nie dłużej jednak niż do 1 stycznia 2019 r. Chociaż termin ten również przesuwano, należy się spodziewać, że tym razem pozostanie wiążący. Świadczą o tym, poza programami pilotażowymi, intensywne prace legislacyjne. Ich efektem jest projekt ustawy wprowadzającej e-recepty, który 20 lutego został przyjęty przez rząd. 

Do projektu ustawy dołączono projekt nowego rozporządzenia w sprawie recept, który opiera się na przepisach Prawa farmaceutycznego, więc przewiduje zamieszczanie na receptach papierowych wszystkich danych wymaganych dla recept elektronicznych. Podtrzymuje przy tym wymóg nanoszenia danych podmiotu wystawiającego receptę za pomocą nadruku, pieczątki lub naklejki. Ten sam wymóg odnosi, najprawdopodobniej omyłkowo, do danych dotyczących dat wystawienia i realizacji recepty. Ministerstwo chciało zapewne odnieść go do danych osoby wystawiającej receptę, lecz pomyliło numer przepisu. 

Nowe przepisy potwierdzą zatem wymogi zawieszone przez komunikat ministerstwa. Oznaczać to będzie konieczność rezygnacji z dotychczasowych pieczątek lekarskich. Nowa pieczątka będzie musiała zawierać:

• imię, nazwisko,
• numeru prawa wykonywania zawodu,
• tytuł: „lekarz” lub „lekarz dentysta”,
• posiadaną specjalizację,
• numer telefonu do bezpośredniego kontaktu.

Pieczątkę podmiotu lub praktyki trzeba będzie uzupełnić o kod pocztowy w adresie.

Zasady wystawiania recept w przypadku telemedycyny i korzystania z PUE ZUS

Przychylając się do postulatów zwolenników rozwoju telemedycyny, rząd chce wprowadzić przepis, który w sposób jednoznaczny uprawni lekarzy do zdalnego wystawiania recept. Moim zdaniem, możliwość taka istnieje od 2015 r. Wówczas to przepis nakazujący orzekanie o stanie zdrowia pacjenta po uprzednim, osobistym zbadaniu go, uzupełniono o alternatywę: „lub zbadaniu go za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności”. Nowy przepis potwierdzi tylko, że wystawienie recepty może nastąpić po zbadaniu pacjenta w ten sposób. Warto zaznaczyć, że możliwość ta dotyczy także recept papierowych, które można będzie przekazywać osobom upoważnionym przez pacjenta na zasadach określonych dla recept wystawianych zaocznie.

Wystawienie e-recepty, jak każdego dokumentu elektronicznego, wymaga kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP. Wyjątek stanowią e-zwolnienia, które można ponadto wystawiać z wykorzystaniem Platformy Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (PUE ZUS). Ta opcja ma zostać rozciągnięta na e-recepty i inne elektroniczne dokumenty medyczne. Umożliwi to lekarzom posługiwanie się narzędziem ZUS, które w większości już mają i stosują. 

Recepty na środki antykoncepcyjne: 3 x 120 dni

Kolejną zmianą ma być uchylenie przepisu, który uprawniał do jednorazowego przepisywania środków antykoncepcyjnych w ilości przeznaczonej do 180-dniowego stosowania. Ministerstwo traktuje ten przepis jako zbędne obostrzenie i chce, by środki antykoncepcyjne były przepisywane w ilościach określonych dla innych leków, tzn. maksymalnie na 360 dni jednorazowo, przy czym na jednej recepcie nie więcej niż na 120 dni. W efekcie zwiększy się ilość dopuszczona do przepisania jednorazowo, lecz zmniejszy dopuszczalna na jednej recepcie.

Z innej zmiany, którą oprotestowało prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, ministerstwo się wycofało. Mowa o wymogu nanoszenia danych na receptę papierową jednym charakterem pisma, co byłoby równoznaczne z nałożeniem na lekarzy obowiązku własnoręcznego wypisywania recept. 

Recepty papierowe do końca 2019 r.

Obowiązujące przepisy stanowią, że recepty mogą być wystawiane w postaci papierowej do 31 grudnia 2019 r. Po tej dacie wystawienie recepty papierowej będzie mogło nastąpić tylko w jednym z przypadków wymienionych na wstępie. 

Jednakże zmiana przepisów dotyczących wystawiania recept może nastąpić jeszcze w tym roku. Wskazuje na to termin wygaśnięcia dotychczasowego rozporządzenia (1 stycznia 2019 r.), jak również obowiązek zgłoszenia do końca tego roku gotowości podłączenia swoich systemów informatycznych do Platformy P1. Rok 2019 będzie zapewne rokiem przejściowym, w którym wystawianie recept papierowych pozostanie wprawdzie dozwolone, lecz wyłącznie na warunkach określonych przez nowe przepisy.

 

PODSTAWA PRAWNA

1. art. 95b i 96a Prawa farmaceutycznego;

2. komunikat Ministerstwa Zdrowia na stronie: www.mz.gov.pl/aktualnosci/komunikat-w-sprawie-realizacji-recept-po-wejsciu-w-zycie-zmian-zawartych-w-nowelizacji-ustawy-o-systemie-informacji-w-ochronie-zdrowia/;

3. art. 1 pkt 9 i art. 5 ustawy z 5 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1524);

4. projekt z 26 stycznia 2018 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzeniem e-recepty wraz z projektem rozporządzenia w sprawie recept (http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12308251/12491272/12491273/dokument329835.pdf).