Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest najczęstszą chorobą skóry u dzieci. Występuje u ok. 30 proc. populacji pediatrycznej. Coraz więcej dowodów wskazuje na ogólnoustrojowy charakter AZS, zwłaszcza o umiarkowanym i ciężkim nasileniu. Istotnie obniża to jakość życia pacjentów, często powoduje zaburzenia snu oraz przyczynia się do pogorszenia wyników w nauce. Ponadto u pacjentów obserwuje się zwiększone obciążenie chorobami zakaźnymi i psychicznymi.

Choroby współistniejące z AZS u dzieci: cel i obiekt amerykańskiego badania

Chociaż choroby współistniejące z atopowym zapaleniem skóry były już przedmiotem badań, wiele z nich opierało się na wyselekcjonowanych grupach pacjentów (np. hospitalizowanych) i analizie tylko niektórych chorób (np. psychicznych, alergicznych lub zakaźnych). Dlatego też naukowcy z USA przeprowadzili badanie w celu całościowego scharakteryzowania złożonego problemu, jakim są choroby współistniejące z AZS. Posłużono się danymi z 2017 r. na temat pacjentów ambulatoryjnych i szpitalnych, zawartymi w bazie MarketScan.

Do badania zakwalifikowano 86 969 pacjentów w wieku 0-17 lat z rozpoznaniem AZS. Większość badanych stanowili chłopcy (52,8 proc.). Do grupy kontrolnej, dopasowanej pod względem płci i wieku, włączono 116 564 osób.

Długa lista schorzeń współistniejących z AZS u dzieci

U badanych z AZS w porównaniu z grupą kontrolną stwierdzono istotnie częstsze występowanie zaburzeń psychicznych:

• stanów lękowych [iloraz szans (OR) 1,20], ADHD (ang. attention-deficit hyperactivity disorder), dla którego OR wyniósł 1,11,
• zaburzeń behawioralnych lub osobowości (OR 1,11),
• zaburzeń konwersyjnych lub pod postacią somatyczną (OR 1,39),
• nieprawidłowości rozwojowych lub obniżonego poziomu intelektualnego (OR 1,39),
• zmęczenia/uczucia wyczerpania (OR 1,46).

AZS było także powiązane ze zwiększonym ryzykiem chorób zakaźnych, takich jak:

• zakażenie metycylinoopornym gronkowcem złocistym (OR 3,76),
• ospa (OR 3,76),
• opryszczka (OR 2,91),
• grypa (OR 1,40),
• zapalenie płuc (OR 1,52),
• zapalenie oskrzeli (OR 1,42),
• zapalenie błony śluzowej żołądka (OR 1,70),
• infekcja dróg moczowych (OR 1,38),
• zapalenie ucha środkowego (OR 1,43),
• paciorkowcowe zapalenie gardła (OR 1,29),
• zapalenie zatok (OR 1,52).

Badanie wykazało, że u dzieci z AZS istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych, w tym:

• bielactwa (OR 2,98),
• łysienia plackowatego (OR 4,32),
• autoimmunologicznych chorób tarczycy (OR 1,83),
• celiakii (OR 2,10),
• chorób tkanki łącznej (OR 1,74).

Ponadto u pacjentów z AZS częstsze były choroby skóry:

• łojotokowe zapalenie skóry (OR 6,08),
• czyraki i ropnie (OR 2,45),
• liszajec (OR 3,93),
• mięczak zakaźny (OR 4,02),
• brodawki wirusowe (OR 2,06),
• wyprysk opryszczkowy (OR 16,0),
• infekcja wirusem Coxsackie (OR 1,88),
• powierzchowna grzybica i drożdżyca (OR 2,07),
• rybia łuska (OR 14,0),
• rogowacenie mieszkowe (OR 2,59),
• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (OR 4,55).

U pacjentów pediatrycznych z AZS stwierdzono także podwyższone ryzyko wystąpienia chłoniaków i hematologicznych nowotworów (OR 1,94).

Badanie wykazało, że u dzieci z AZS częściej występują inne choroby alergiczne:

• astma (OR 3,56),
• pokrzywka alergiczna (OR 3,43),
• alergiczny nieżyt nosa (OR 4,24),
• eozynofilowe zapalenie przełyku (OR 5,22),
• alergiczne zapalenie spojówek (OR 1,53).

Pacjenci pediatryczni z AZS byli też bardziej obciążeni chorobami okulistycznymi i neurologicznymi, takimi jak:

• tiki (OR 1,34),
• migrena (OR 1,41),
• pogorszenie widzenia (OR 1,37),
• jaskra (OR 2,02).

Zaobserwowano u nich również zwiększone ryzyko rozwoju:

• zespołu metabolicznego (OR 1,61),
• otyłości (OR 1,81),
• niedokrwistości z niedoboru żelaza (OR 1,84),
• przewlekłej choroby nerek (OR 1,59).

Wszystkie te korelacje były istotne statystycznie (P <0,001).

Wnioski dla praktyki klinicznej

Przedstawione wyniki badania wskazują, że AZS jest powiązane u dzieci z szerokim wachlarzem psychiatrycznych i ogólnoustrojowych chorób współistniejących. Autorzy postulują, żeby przykładać do tego problemu szczególną uwagę w praktyce klinicznej, co pomoże zminimalizować negatywny wpływ na jakość życia i zapobiec długookresowym następstwom zdrowotnym w tej grupie pacjentów.

Źródło: Huang A.H. i wsp.: J. Am. Acad. Dermatol. 2021; 85: 893-900.

ZOBACZ TAKŻE: Pediatra - partner w leczeniu atopowego zapalenia skóry

Atopowe zapalenie skóry - patogeneza, rozpoznanie, leczenie