Od wielu lat polską ochronę zdrowia charakteryzuje niski poziom efektywności. Wyraża się on w stanie zdrowia Polaków, gorszym od średnich europejskich wskaźników, zarówno w zakresie śmiertelności z powodu chorób układu krążenia, chorób nowotworowych, jak również długości i jakości życia w zdrowiu. Problemem jest słabo działająca profilaktyka, niska dostępność do opieki zdrowotnej, długie czasy oczekiwania na badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne, które warunkują ustalenie planu leczenia i wczesne reagowanie na chorobę. Wciąż brakuje regulacji odnoszących się do jakości opieki, co pozbawia pacjentów wiedzy na temat skuteczności opieki w danej placówce i nie mobilizuje świadczeniodawców do poprawy standardów leczenia i obsługi. Jednocześnie od lat mówimy o konieczności nakierowania systemu na potrzeby pacjentów, co wydaje się pustym frazesem w konfrontacji z rzeczywistością polskiego systemu. Każdą dyskusję sprowadzamy do wniosku — za mało pieniędzy. Tymczasem podczas ostatnich pięciu lat poziom finansowania ochrony zdrowia rósł ponad 5 proc. rocznie. Osiągnęliśmy poziom 100 mld zł finansowania publicznego i trudno mówić, że cokolwiek się zmieniło. Z punktu widzenia pacjenta, publiczny system stanął w miejscu. 

Konieczna jest głęboka przebudowa zasad jego działania i weryfikacji efektywności na każdym poziomie. Dylematy i wyzwania, z którymi się mierzymy, są wspólne dla wielu krajów, nawet tych, które od lat intensywnie inwestują w ochronę zdrowia, a jednocześnie popełniły podobne błędy jak my, płaciły za usługi, a nie ich jakość i skuteczność opieki. Stąd taka popularność na arenie międzynarodowej koncepcji Value Based Healthcare, która redefiniuje zasady systemu, nakierowując go na osiąganie określonych wyników zdrowotnych, płacenie za efekty, a nie procedury, integrację i koordynację, które przeciwstawiane są rozproszonej i fragmentarycznej opiece. Priorytety i kierunki interwencji zdrowotnych definiowane są z perspektywy potrzeb pacjentów, a nie interesów świadczeniodawców czy płatnika. 

2. Na jakim etapie jesteśmy we wdrażaniu tego nowego podejścia?

Po pierwsze, wiemy, że musimy iść tą drogą. W ramach podsumowania debaty „Wspólnie dla zdrowia” jednoznacznie wskazano potrzebę wdrażania modelu VBHC w Polsce. NFZ w swojej strategii wpisał cel, jakim jest ocena efektywności podmiotów leczniczych i kontrola jakości. Tworzymy rejestry medyczne, które są podstawowym narzędziem do pomiaru wyników leczenia. Pierwsze programy spełniające założenia koncepcji VBHC już są w Polsce realizowane w postaci kompleksowej, koordynowanej opieki nad pacjentem z zawałem KOS-Zawał, POZ-Plus, pilotażu Krajowej Sieci Onkologicznej oraz centrów kompetencji Breast Cancer Unit i Lung Cancer Unit. W ramach zakupu technologii medycznych Ministerstwo Zdrowia zastosowało pierwsze kontrakty uzależniające płatność od wyniku terapii. W ramach Center of Value Based Healthcare Uczelni Łazarskiego opracowano już założenia nowych modeli opieki opartych na wartości dla choroby Parkinsona i opieki bariatrycznej. Intensywnie pracujemy nad rozwiązaniami dla hematoonkologii i psychiatrii.

3. Które kraje już wdrożyły VBCH i co z tego dla nich wyniknęło?

Koncepcja VBHC to nie program reformy, to program transformacji kulturowej i procesowej. W wielu krajach wdrażane są rozwiązania nakierowane na wartość zdrowotną, choć dzieje się to z różnym natężeniem i w różnych zakresach. Najbardziej zaangażowane we wdrażaniu modelu VBHC są: Holandia, Szwecja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i Kanada. Wspólne dla wszystkich krajów działania to tworzenie systemu monitorowania wyników zdrowotnych, rozwój zintegrowanych form opieki, wdrażanie mechanizmów płacenia za wyniki. Widoczne rezultaty oparcia systemu ochrony zdrowia na wartości to skrócenie cykli terapeutycznych, poprawa jakości i kompleksowości opieki, zmniejszenie liczby powikłań, poprawa compliance pacjentów, poprawa komunikacji i rozwój współpracy kadr medycznych, poprawa jakości danych i wzmocnienie kultury zarządzania opartego na danych.